Όταν ήταν 57 ετών ο ιδιοφυής, διάσημος σεφ Έστον Μπλούμενταλ διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή

«Θέλαμε απλώς μια χαλαρή συζήτηση με τον πατέρα μας και δεν μπορέσαμε να την κάνουμε» λέει ο Τζακ Μπλούμενταλ. «Ήταν φρικτό. Και ήταν συνεχές». Ο ωμός πόνος είναι χαραγμένος στο πρόσωπο του πατέρα του Τζακ, καθώς τελικά συνειδητοποιεί πώς η μη διαγνωσμένη ψυχική του ασθένεια – και η ακανόνιστη μανιακή συμπεριφορά του – πλήγωσε αυτούς που αγαπάει περισσότερο.

Σε ένα νέο ντοκιμαντέρ του BBC, ο διάσημος σεφ Έστον Μπλούμενταλ μιλάει για πρώτη φορά στο γιο του για το πώς έγινε αδύνατο να ζήσει μαζί του. «Το σχεδιάζαμε τρεις εβδομάδες πριν, προετοιμαζόμασταν μόνο και μόνο για να σε δούμε για μισή ώρα» λέει ο Τζακ, ο οποίος τώρα διευθύνει ο ίδιος ένα εστιατόριο. «Και δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για να σε βοηθήσω».

Ο Έστον σκουπίζει ένα δάκρυ. «Λυπάμαι», λέει.

Tι θρυλικό μανταρίνι από κρέας του Έστον Μπλούμενταλ 

Το meat fruit του Μπλούμενταλ / Wikimedia Commons

Διαφορετική καλωδιοποίηση

Στο απόγειο της φήμης του τη δεκαετία του 2000, ο Έστον Μπλούμενταλ ήταν ένα γαστρονομικό είδωλο. Γνωστός για το παγωτό με μπέικον και αυγά, το χυλό σαλιγκαριών και το θεατρικό δείπνο, ήταν ένα μεγάλο εμπορικό σήμα που άξιζε πολλά χρήματα.

Αλλά πίσω από τη μοριακή γαστρονομία και τα αστέρια Michelin, το μυαλό του βρισκόταν όλο και περισσότερο σε αναταραχή.

Για χρόνια, πίστευε ότι ήταν απλώς «διαφορετικά καλωδιωμένος». Ο Έστον είχε πειστεί από καιρό ότι τα συναισθηματικά του σκαμπανεβάσματα ήταν απλώς μέρος αυτού που ήταν – μέρος του δημιουργικού χάους που τροφοδοτούσε τη μαγειρική του ιδιοφυΐα. Τα πρώτα χρόνια, η φαντασία του οργίαζε με θετικό τρόπο, λέει ο ίδιος.

Αλλά σταδιακά, η κατάθλιψη επιδεινώθηκε. Τα σκαμπανεβάσματα έγιναν ανυπόφορα -έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη και σε βαθιά σκοτάδια.

«Πώς έφτασα στα 57 μου χρόνια χωρίς να διαγνωστώ;»

Θυμάται ότι χρειάστηκε να «ξαπλώσει στο πάτωμα για να τα βγάλει πέρα» κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μιας εκπομπής μαγειρικής πριν από αρκετά χρόνια. Κάποια στιγμή ένιωσε ότι οι νέες ιδέες του ήταν σαν χιλιάδες γλυκά που έπεφταν από τον ουρανό – και μπορούσε να πιάσει μόνο μερικά.

Στα τέλη του 2023, ένα μανιακό επεισόδιο κλιμακώθηκε σε ψύχωση. Ο Έστον είχε παραισθήσεις από όπλα και είχε πάθει εμμονή με τον θάνατο. Εισήχθη στο νοσοκομείο για πρώτη φορά – και τελικά διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή.

«Πώς έφτασα στα 57 μου χρόνια χωρίς να διαγνωστώ;» αναρωτιέται.

Χρησιμοποιεί σουρεαλιστικές, παράλογες μεταφορές: «Θέλω να βάλω τη σκιά πίσω στο φως του ήλιου, θέλω να βάλω το μέσα έξω πίσω στο έξω μέσα… Θέλω να βάλω το ον πίσω στον άνθρωπο»

Εν μέσω μανίας

Ο παγκοσμίου φήμης ψυχίατρος καθηγητής John Geddes παρακολουθεί το ντοκιμαντέρ «Έστον: Η ζωή μου με τη διπολική διαταραχή». Στο πρόγραμμα υπάρχει ένα απόσπασμα από συνέντευξη του Έστον στο BBC το 2020 σχετικά με τη χρήση ρομπότ στην κουζίνα.

Χρησιμοποιεί σουρεαλιστικές, παράλογες μεταφορές: «Θέλω να βάλω τη σκιά πίσω στο φως του ήλιου, θέλω να βάλω το μέσα έξω πίσω στο έξω μέσα… Θέλω να βάλω το ον πίσω στον άνθρωπο».

Παρακολουθώντας τη συνέντευξη, ο καθηγητής Geddes λέει ότι είναι σαφές ότι ο Έστον ήταν «εν μέσω μανίας» εκείνη την εποχή. «Αν το είχα δει αυτό τότε θα σκεφτόμουν αμέσως: «Αυτός είναι ένας άρρωστος άνθρωπος»», λέει.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Dinner by Heston Blumenthal Dubai (@dinnerbyhbdubai)

Το τραύμα της οικογένειας

Το περιβάλλον του διάσημου σεφ επέτρεψε στην αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του να ευδοκιμήσει. Η εκκεντρικότητά του όχι μόνο γινόταν αποδεκτή, αλλά γιορταζόταν. Το brand του άνθισε, καλλιεργώντας την ιδιότροπη ιδιοφυΐα του, και τον υποστήριζε μια ομάδα που τον κρατούσε λειτουργικό.

Αλλά στο σπίτι του δεν υπήρχε τέτοια υποδομή – δεν υπήρχε τέτοιο μαξιλάρι. Η έρευνα του Bipolar UK δείχνει ότι για κάθε άτομο με διπολική διαταραχή, άλλα πέντε μέλη της οικογένειας – όπως ο γιος του Έστον, ο Τζακ – επηρεάζονται βαθιά.

«Οι οικογένειες διαλύονται λόγω της μανίας περισσότερο από την κατάθλιψη» λέει ο καθηγητής Geddes.

Αλλά καθώς περνάει ο καιρός, η διάθεσή του ανεβαίνει, η ενέργειά του επιστρέφει και ανακτά μέρος της παλιάς του επιβλητικότητας. Το λίθιο λειτουργεί γι’ αυτόν – και αρχίζει να θυμίζει τον Έστον των περασμένων ετών

Σωσίβιο λιθίου

Κατά τη διάρκεια των έξι μηνών γυρισμάτων, οι ψυχίατροι του Έστον τον απομακρύνουν από το κοκτέιλ χαπιών που του είχε συνταγογραφηθεί μετά την επίσκεψή του στο νοσοκομείο και τον μεταφέρουν στο φάρμακο που σταθεροποιεί τη διάθεση, το λίθιο.

Αυτή δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Η αλλαγή φαρμάκων μπορεί συχνά να προκαλέσει ακραίες αντιδράσεις, οπότε το να το κάνει κανείς μπροστά στην κάμερα είναι γενναίο.

Αρχικά, ο Έστον είναι συγκρατημένος. Λέει ότι τα αντιψυχωσικά και τα αντικαταθλιπτικά τον κάνουν να αισθάνεται «ζόμπι» και οι αναμνήσεις του είναι θολές.

Αλλά καθώς περνάει ο καιρός, η διάθεσή του ανεβαίνει, η ενέργειά του επιστρέφει και ανακτά μέρος της παλιάς του επιβλητικότητας. Το λίθιο λειτουργεί γι’ αυτόν – και αρχίζει να θυμίζει τον Έστον των περασμένων ετών.

Προς το τέλος των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ, ο Έστον θέλει να ρωτήσει την Chloe Hayward του BBC για τη δική της έρευνα σχετικά με τη διπολική περίθαλψη στο Ηνωμένο Βασίλειο.

«Ο άνθρωπος με τον οποίο μιλάω είναι σίγουρα ακόμα ο Έστον» παρατηρεί η Chloe Hayward. «Με εμμονή για την τέλεια αναλογία πιπεριού – αλλά τώρα είναι ήρεμος, συγκεντρωμένος και με αυτογνωσία».

Ο καθηγητής Geddes δεν εκπλήσσεται. «Το λίθιο είναι ο χρυσός κανόνας της φροντίδας, αλλά στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν το χρησιμοποιούμε αρκετά» λέει. «Απαιτεί προσεκτική διαχείριση από τους γενικούς ιατρούς και τους ψυχιάτρους.

»Στο σύστημα υγείας απλά δεν μπορεί να συμβαδίσει – αυτός είναι πιθανώς ένας από τους λόγους για τους οποίους η χρήση λιθίου μειώνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ θα έπρεπε να αυξάνεται».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Eat Out (@eatoutguide)

Φαντάσματα στο σύστημα

Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει μεγάλη έλλειψη ψυχιάτρων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας, οπότε οι ασθενείς αντιμετωπίζουν αναμονές που συχνά διαρκούν χρόνια. Κατά μέσο όρο, χρειάζονται περισσότερα από εννέα χρόνια για να διαγνωστεί κάποιος με διπολική διαταραχή από την πρώτη επαφή με έναν γενικό ιατρό.

«Κατά τη διάρκεια των πολλών συνεντεύξεών μου σχετικά με τη διαταραχή, άκουσα ψυχιάτρους να περιγράφουν τους διπολικούς ασθενείς ως «φαντάσματα στο σύστημα», «αυτούς που έπεσαν μέσα από τις ρωγμές» και απλά ως «ξεχασμένους» ή «απογοητευμένους»» σχολιάζει η Chloe Hayward του BBC.

Η χρήση λιθίου και η έγκαιρη πρόσβαση σε ψυχιάτρους συνδέονται άμεσα με τη μείωση των αυτοκτονικών σκέψεων σε άτομα με διπολική διαταραχή. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο θάνατος από αυτοκτονία αυξάνεται για τα άτομα που ζουν με την ασθένεια. Αυτό αντιστρατεύεται όλες τις άλλες πτωτικές τάσεις για τις αυτοκτονίες.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Hindustan Times Brunch (@htbrunch)

Μαθαίνοντας να ζούμε με τη φωτιά

Η διάγνωση του Έστον ήρθε μόνο αφού έγινε επικίνδυνος για τον εαυτό του – παραισθήσεις, παράνοια και τελικά ένα τηλεφώνημα της συζύγου του στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.

Παρά τις εβδομάδες που πέρασε σε κλινική ψυχικής υγείας και έναν χρόνο φαρμακευτικής αγωγής και αναδόμησης του μυαλού του, αν του δινόταν η επιλογή, ο Έστον λέει ότι δεν θα απενεργοποιούσε τη διπολική του διαταραχή αν μπορούσε. Είναι μέρος του εαυτού του. Αυτή η απάντηση αποτυπώνει την ουσία του ταξιδιού του – του να μάθει να ζει με τη φωτιά, όχι να τη σβήνει.

«Κάποιος που ζει με διπολική διαταραχή δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν – η προσωπικότητά του είναι εξ ολοκλήρου και εγγενώς συνδεδεμένη με την πάθηση» λέει ο καθηγητής Geddes.

«Η θεραπεία δεν τη σβήνει, αλλά κάνει τις αλλαγές της διάθεσης διαχειρίσιμες και βοηθά το άτομο να λειτουργήσει μέσα στο οικοσύστημά του – με την οικογένεια, τους φίλους και τη δουλειά του».

*Το ντοκιμαντέρ Heston: My Life with Bipolar θα μεταδοθεί την Πέμπτη 19 Ιουνίου στις 20:00 στο BBC Two και θα είναι επίσης διαθέσιμη στο BBC iPlayer.

*Με στοιχεία από bbc.com