Αντίο Plasticobilism: Πέθανε ο εικαστικός ακτιβιστής Νίκος Παπαδόπουλος

Ως Plasticobilism συστήθηκε στο διαδίκτυο, έγινε viral, διεκδίκησε το μήνυμα και έγραφε στο ιστολόγιο του: «Ευτυχής πατέρας, δυστυχής Έλληνας. Δεν βλέπω καμιά θυσία μου να πιάνει τόπο, εκτός ίσως απ’ αυτές που έκανα για να αγοράσω Playmobil στον γιο μου. Με σήκωσαν απ’ τον καναπέ και δεν εννοώ μόνο για να παίξω μαζί του…».

Ο Νίκος Παπαδόπουλος που έκανε τον εικαστικό ακτιβισμό του ως Plasticobolism, αντίσταση στην Ελλάδα της κρίσης καλώντας σε αφύπνιση, ο διδάκτωρ Αστροφυσικής του ΑΠΘ και σεναριογράφος από τη Θεσσαλονίκη έφυγε από τη ζωή στα 46 του χρόνια.

Ανήσυχος, ευφυής, κοινωνικά ενεργός πολίτης, ταλαντούχος και πολυσχιδής ο Παπαδόπουλος ήταν σεναριογράφος σε τηλεοπτικές σειρές (κεντρικός σεναριογράφος των σειρών Big Bang, LAPD και Η Φαμίλια, ενώ έχει γράψει επεισόδια για πάνω από 10 σειρές που προβλήθηκαν στο Mega και τον ΑΝΤ1) και το 2019 υπήρξε υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Πλεύση Ελευθερίας.

Ως άλλος Banksy, μαχητικός και εχθρός αντιλαϊκών πολιτικών ο Νίκος Παπαδόπουλος μίλησε για τη μάχη-χρέος ενάντια στις δυνάμεις καταστολής, το ρατσισμό, τις αντιμεταναστευτικές τσιρίδες και τον αναδυόμενο συστημικό φασισμό χρησιμοποιώντας παιχνίδια.

«Χρησιμοποιώ ένα σύμβολο της αθωότητάς μας για να μιλήσω για όλα τα απάνθρωπα και σκληρά που συμβαίνουν γύρω μας» έλεγε ο Νίκος Παπαδόπουλος για το έργο του ως Plasticobilism.

Ο Παπαδόπουλος «δανειζόταν» τα παιχνίδια του ανήλικου γιου του δημιουργώντας συνθέσεις με έντονο πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα επενδύοντας στην «ιδεολογία της πλαστικής σάτιρας».

Για τον Νίκο Παπαδόπουλο τα πλαστικά ανθρωπάκια ήταν εργαλείο για κάλεσμα σε αφυπνίση ενάντια στα πολλαπλά αυγά του φιδιού.

«Είναι ένα μήνυμα προς αυτούς που νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και δεν δίνουν δεκάρα στους ανθρώπους που υποφέρουν από τον πόλεμο, ενώ κατά ειρωνικό τρόπο, το μόνο πράγμα που θέλουν είναι μια ασφαλέστερη και καλύτερη ζωή για αυτούς και τα παιδιά τους»

Άνθρωποι σκλαβωμένοι στα ΑΤΜ, Χρυσή Αυγή έτοιμη να εκμεταλευτεί τη δυσαρέσκεια, τουρίστες κάτω από τον ήλιο με πρόσφυγες τριγύρω, ο Νίκος Παπαδόπουλος χρησιμοποίησε τα παιχνίδια για να ξαναδιηγηθεί την ευρωπαϊκή ανθρωπιστική κρίση και η εταιρεία των μικρών, πλαστικών ανθρώπων ήθελε να αναχαιτίσει το πολιτικά φορτισμένο project του.

Μιλώντας στον The Guardian τον Οκτώβριο του 2015, ο Νίκος Παπαδόπουλος μίλησε για το πώς ξεκίνησαν όλα.

Ήταν όταν έπαιζε με τον μεγάλο του γιο Γιάννη-Μάριο. «Προσποιούμασταν ότι πηγαίναμε για ύπνο χρησιμοποιώντας το Playmobil – και μου έδωσε την ιδέα να αναδημιουργήσω σκηνές όχι μόνο για τη ζωή στο σπίτι, αλλά για ολόκληρη την κοινωνία», λέει.

Έκτοτε, αφοσιώθηκε στο εγχείρημα του. Ξόδεψε περίπου 900 ευρώ στα παιχνίδια για να δημιουργήσει δεκάδες συνθέσεις στο στούντιο του σαλονιού του και μετά τα αναρτούσε στο ιστολόγιο του.

Το πρώτο του έργο ήταν για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου). Δείχνει μια γυναίκα με μαύρα μάτια. «Όταν είδα αυτή τη φωτογραφία, ένιωσα ανατριχίλα», είχε πει.

Στη συνέχεια ο Νίκος Παπαδόπουλος επικεντρώθηκε στην προσφυγική κρίση.

Σε ένα έργο, μια στριμωγμένη βάρκα πλέει στον ωκεανό, ενώ μια μητέρα κοιτάζει ένα νεαρό αγόρι – κάτι που θυμίζει τον τρίχρονο Σύριο πρόσφυγα Aylan Kurdi, του οποίου το σώμα ξεβράστηκε στην ακτογραμμή της Τουρκίας.

«Με αυτή τη φωτογραφία», λέει, «ήθελα να υπενθυμίσω στους ανθρώπους ότι δεν υπάρχουν παράνομοι μετανάστες – μόνο μετανάστες».

Σε μια άλλη εικόνα, μια σκηνή στην παραλία (βασισμένη σε πραγματική φωτογραφία που είδε στις ειδήσεις) δείχνει τουρίστες στο νησί της Κω καθώς πρόσφυγες φτάνουν με βάρκα.

«Στην πραγματική φωτογραφία, η μητέρα και ο γιος της ήρθαν από τη θάλασσα και μια γυναίκα ξαπλωμένη σε μια ξαπλώστρα γύρισε μακριά τους για να αποφύγει τους πρόσφυγες να της χαλάσουν τις διακοπές» είχε πει.

Στην εκδοχή του, μια μητέρα με κόκκινη μπούρκα μεταφέρει ένα παιδί στην ακτή – ενώ μια γυναίκα που κάνει ηλιοθεραπεία με πουά μπικίνι σηκώνει τα γυαλιά ηλίου της για να δει από κοντά.

«Είναι ένα μήνυμα προς αυτούς που νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και δεν δίνουν δεκάρα στους ανθρώπους που υποφέρουν από τον πόλεμο, ενώ κατά ειρωνικό τρόπο, το μόνο πράγμα που θέλουν είναι μια ασφαλέστερη και καλύτερη ζωή για αυτούς και τα παιδιά τους» υπογράμμισε.

Ο Παπαδόπουλος μίλησε για την ελληνική χρηματοπιστωτική κρίση, με ένα μηχάνημα ΑΤΜ να σέρνει έναν πελάτη τράπεζας μαζί με μια αλυσίδα -ήταν τότε που τα τραπεζικά μηχανήματα μας επέτρεπαν ανάληψη μόνο 60 ευρώ τη φορά.

«Ήταν σαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ήταν σκλάβοι των μηχανών – γι’ αυτό ονόμασα αυτή τη φωτογραφία Σκύλα του ATM. Η ουσία είναι: να φοβάστε τους άδειους ανθρώπους αντί για τα άδεια ΑΤΜ».

«Αισθάνομαι ότι δεν υπάρχει αξιοπρέπεια ή υπερηφάνεια στη χώρα μου, δεν υπάρχει ανεξαρτησία ή δικαιοσύνη»

«Ήταν σαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ήταν σκλάβοι των μηχανών – γι’ αυτό ονόμασα αυτή τη φωτογραφία Σκύλα του ATM. Η ουσία είναι: να φοβάστε τους άδειους ανθρώπους αντί για τα άδεια ΑΤΜ»

Σε άλλη σύνθεση του (όλες γεμάτες ανατριχιαστικές αλήθειες), ο Παπαδόπουλος απεικόνισε τη γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ με καπέλο Βίκινγκ να κρατά δύο Έλληνες πολιτικούς με λουριά, που τρώνε και οι δύο ευρώ από μπολ σκύλου.

«Αυτό που συμβαίνει στη χώρα μου έχει στερήσει από τους ανθρώπους την ελπίδα, την αισιοδοξία και το χαμόγελό τους – τρία πράγματα που είναι συνυφασμένα με τον ελληνικό λαό», έλεγε.

«Αισθάνομαι ότι δεν υπάρχει αξιοπρέπεια ή υπερηφάνεια στη χώρα μου, δεν υπάρχει ανεξαρτησία ή δικαιοσύνη».

Τα πιο αμφιλεγόμενα κομμάτια που έχει φτιάξει ο Παπαδόπουλος απεικονίζουν έναν οπαδό της ακροδεξιάς Χρυσής Αυγής, να επιτίθεται σε έναν εγκέφαλο. «Δεν μπορούν να διαχειριστούν τις δημοκρατικές εκφράσεις», είχε εξηγήσει.

Για τον Νίκο Παπαδόπουλο, ο στόχος του Παπαδόπουλου ήταν τριπλός σημείωσε ο The Guardian στο πορτρέτο του.

Να είμαστε αστείοι, να ασκούμε κριτική στην κυβέρνηση και να δείξουμε τις συνέπειες των πράξεών μας.

«Όσο πιστεύουμε ότι μόνο οι πολιτικοί ευθύνονται για τη δυστυχία μας, τίποτα δεν θα αλλάξει», είχε εξηγήσει.

Plasticobilism όπως αλληλεγγύη

Η επιλογή του να χρησιμοποιήσει τα παιχνίδια ως σύμβολα έφερε αντιδράσεις από την εταιρεία της Playmobil.

Η γερμανική εταιρεία έκλεισε το πρώτο του fansite «με την αιτιολογία της παραβίασης εμπορικού σήματος και της ‘πολιτικής’ χρήσης των προϊόντων της», εξήγησε ο Παπαδόπουλος. Όταν ξεκίνησε ένα νέο ιστότοπο, τον προειδοποίησαν ότι το ίδιο θα συνέβαινε αν δεν αφαιρούσε το πολιτικό περιεχόμενο.

Μετά από διαπραγματεύσεις, ο Νίκος Παπαδόπουλος κατάφερε να κρατήσει το ιστολόγιο του ενεργό φιλοξενώντας μια δήλωση αποποίησης ευθύνης με τη διευκρίνηση ότι οι φωτογραφίες του «δεν ανήκουν, δεν λειτουργούν, δεν χρηματοδοτούνται ή δεν εξουσιοδοτούνται από την Playmobil».

«Θα έπρεπε να έχω το δικαίωμα να χρησιμοποιώ ένα παιχνίδι που αγόρασα με όποιον τρόπο μου αρέσει χωρίς λογοκρισία. Διαφορετικά είναι σαν να σου απαγορεύει ο εφευρέτης του στυλό να γράφεις» είχε πει.

«Μια φιγούρα Playmobil συμβολίζει κάτι αγνό και αθώο. Όταν βάζω αυτό το αθώο αντικείμενο σε μια σκληρή ανθρώπινη σκηνή, θέλω να υπενθυμίσω στους ανθρώπους αυτό το συναίσθημα που είχαμε ως παιδιά, το συναίσθημα που χάσαμε εντελώς. Τα παιδιά μου δεν το έχουν χάσει – και ελπίζω ότι όταν έρθει η ώρα να καταλάβουν την πραγματικότητα, η πραγματικότητα θα είναι πιο ανθρώπινη» είχε πει.

Η πρωτοβουλία του έγινε viral, οι συνθέσεις του αναπαράχθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον Οκτώβριο του 2026, τα έργα του φιλοξενήθηκαν στο Πόρτσμουθ της Αγγλίας.

«Όταν βάζω αυτό το αθώο αντικείμενο σε μια σκληρή ανθρώπινη σκηνή, θέλω να υπενθυμίσω στους ανθρώπους αυτό το συναίσθημα που είχαμε ως παιδιά, το συναίσθημα που χάσαμε εντελώς»

Μιλώντας τότε στο ΑΠΕ ο Νίκος Παπαδόπουλος/Plasticobilism είπε γιατί αποφάσισε να μιλήσει για την προσφυγική κρίση, στήνοντας παιδικές φιγούρες σε βάρκες που βουλιάζουν και σε καταυλισμούς και να απαθανατίσει μικροσκοπικά, πλαστικά ανθρωπάκια ως νεκρούς «αγγέλους» στον υγρό τάφο ενός απάνθρωπου Αιγαίου.

«Μέσα από τα έργα μου θέλω να ευαισθητοποιήσω τον κόσμο από πολλές απόψεις, να μιλήσω για την αποδοχή και την αλληλεγγύη που πρέπει να δείξουμε σε πρόσφυγες και μετανάστες και να καταγγείλω ρατσιστικές και υποκριτικές συμπεριφορές» είχε πει ο σεναριογράφος και καλλιτέχνης από τη Θεσσαλονίκη.

«Ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στους πρόσφυγες, δείχνει το ποιοι πραγματικά είμαστε ενώ θα μπορούσαμε, πολύ εύκολα, να είμαστε στη θέση τους» σημείωνε.

Πιστεύοντας ό,τι είχε πει ο Πικάσο, ότι «η τέχνη δεν διακοσμεί, ανατρέπει», ο Νίκος Παπαδόπουλος επέλεξε ένα αντικείμενο που εκφράζει την παιδική αθωότητα, για να σοκάρει με την οπτική του και την τοποθέτηση της φιγούρας σε σκληρές εικόνες μιας ενήλικης πραγματικότητας.

Για τον Νίκο Παπαδόπουλο το μήνυμα ήταν και θα πάντα είναι «Αλληλεγγύη σε αυτούς που έχουν ανάγκη»

Τα πρώτα του εργαλεία τα δανείστηκε στα μέσα του 202 από τον γιο του όταν και προσπάθησε να αναπαραστήσει τον τρόπο που κοιμόταν η τριμελής οικογένεια σε ένα κρεββάτι είχε πει.

«Από κει και πέρα, μου γεννήθηκε η ιδέα να χρησιμοποιώ τις φιγούρες για να κάνω τα δικά μου σχόλια σ΄αυτά που πρωτίστως με εξοργίζουν, σε ότι μου κάνει εντύπωση αλλά και σε ότι μου προκαλεί θαυμασμό» είχε πει ο πατέρας δύο αγοριών.

«Οταν βλέπω, διαβάζω ή ακούω κάτι και θέλω να σχολιάσω, στήνω τις φιγούρες με τον τρόπο που θέλω να εκφραστώ και τα φωτογραφίζω. Αυτό μπορεί να μου πάρει από μισή έως 2 ώρες, ανάλογα με τη δυσκολία μετατροπής της σκέψης μου σε εικόνα» σημείωνε.

Για τον Νίκο Παπαδόπουλο το μήνυμα ήταν και θα πάντα είναι «Αλληλεγγύη σε αυτούς που έχουν ανάγκη».

To ιστολόγιο του Plasticobilism είναι εδώ.