Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει στις Βρυξέλλες να υποβάλει πρόταση μέσα στις επόμενες εβδομάδες, η οποία θα επιτρέψει την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από την εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Οι κανόνες αυτοί ορίζουν ως ανώτατο όριο το 3% του ΑΕΠ για το δημοσιονομικό έλλειμμα και το 60% του ΑΕΠ για το δημόσιο χρέος.
Λίγο μετά την επαναφορά του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, οι Βρυξέλλες προτείνουν την προσωρινή αναστολή του, προκειμένου να δοθεί στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Ο Επίτροπος Οικονομίας, Βάλντις Ντομπρόβσκις, διευκρίνισε σε συνέντευξη Τύπου ότι η εφαρμογή της «ρήτρας διαφυγής», που επιτρέπει την αναστολή των κανόνων, θα ισχύσει για περισσότερα από ένα έτη.
«Εξετάζουμε διάφορες επιλογές, αλλά είναι σαφές ότι θα εφαρμοστεί για διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους, καθώς οι ανησυχίες για την ασφάλεια δεν θα εξαφανιστούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για αναστολή των κανόνων
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρότεινε την αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων, ώστε οι χώρες να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους.
Η πρόταση βασίζεται στη χρήση της «γενικής ρήτρας διαφυγής», η οποία όμως θα εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούν να αυξήσουν τον προϋπολογισμό τους για την άμυνα χωρίς αυτό να επηρεάζει τον υπολογισμό του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Δηλαδή, η χρηματοδότηση θα προέρχεται αποκλειστικά από εθνικούς πόρους.
Αντιδράσεις και διαφορετικές προσεγγίσεις εντός της ΕΕ
Η Κομισιόν αναζητά τρόπους να επιτρέψει στα κράτη-μέλη να εξασφαλίσουν επιπλέον χρηματοδότηση για την άμυνα χωρίς να δημιουργείται δημοσιονομική εκτροπή.
Χώρες όπως η Ισπανία τάσσονται υπέρ μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης και προτείνουν:
– Έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων
– Χρήση υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και το Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM)
Ωστόσο, τα παραδοσιακά «φειδωλά» κράτη της ΕΕ, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, απορρίπτουν κατηγορηματικά την ιδέα των κοινών ομολόγων και ζητούν οι επιπλέον δαπάνες για την άμυνα να καλυφθούν μέσω εθνικών προϋπολογισμών και όχι μέσω κοινοτικών πόρων.
Σημαντική εξέλιξη μετά την επιστροφή των δημοσιονομικών κανόνων
Η απόφαση της Κομισιόν να εξετάσει αναστολή των κανόνων μόλις ενάμιση μήνα μετά την επαναφορά τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ είχαν ανασταλεί αρχικά λόγω της πανδημίας και στη συνέχεια παρέμειναν ανενεργοί λόγω της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Τώρα, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την επαναφορά τους, η Επιτροπή εξετάζει εκ νέου την αναστολή τους, αυτή τη φορά λόγω της αυξημένης ανάγκης για αμυντικές δαπάνες.
Τις επόμενες εβδομάδες, οι Βρυξέλλες θα καθορίσουν τα εργαλεία και τους μηχανισμούς που θα χρησιμοποιηθούν, προκειμένου τα κράτη-μέλη να ενισχύσουν την άμυνά τους χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα της ΕΕ.