Τακτικό χάος

Η αρθρογραφία γύρω από την ενδιαφέρουσα αντιδικία των δύο τέως πρωθυπουργών Καραμανλή και Σημίτη εντόπισε δύο σχολές σκέψης, τις οποίες μάλιστα τιτλοφόρησε – ανάλογα με την πολιτική στοίχιση του κάθε σχολιαστή: η σχολή της ακινησίας με χροιά εθνικισμού (ή σταθερής θέσης και εθνικοανεξαρτησιακής θεώρησης) και η σχολή της κινητικότητας με χροιά ενδοτισμού (ή πραγματισμού).

Πολλοί έκαναν αναγωγή στις πολιτικοϊδεολογικές επικράτειες που διατρέχουν τη Νέα Δημοκρατία. Το μπλοκ των καραμανλικών, των μητσοτακικών, των σαμαρικών.

Πρόκειται μάλλον για απλουστεύεις ή στην καλύτερη περίπτωση για απλοποιήσεις ώστε να «τους βγουν» οι ερμηνείες και τα σχήματα. Οσο πιο ταξινομημένα είναι τα μέτωπα, ιδίως πίσω από πρόσωπα, τόσο πιο εύληπτος και σαφής ο ισχυρισμός του κάθε σχολίου. Οι συνοχές των κομμάτων εξουσίας, και όταν κυβερνούν και όταν προσδοκούν, είναι μεγάλες.

Αν πράγματι υπάρχουν, σε ποια λαϊκή θεώρηση αντιστοιχούν οι «σχολές» σκέψης; Δηλαδή ένα κόμμα μεγάλο, που αποτελείται από ποικίλα υλικά, πώς ενσωματώνει τη λαϊκή επιθυμία; Τη φιλτράρει, την οργανώνει; Ή απλώς κομματικοποιεί το χάος και τις αντιφάσεις που αποτελούν τη λαϊκή επιθυμία;

Τα κοινωνικά κινήματα είναι απλώς μερικές από τις κοινωνικές τάσεις που έχουν βρει τον τρόπο και την τεχνική οργάνωσης. Υπάρχει τέτοιο χάος επιθυμιών και μάλιστα εξατομικευμένων, που τα μεγάλα κόμματα απλώς περιφράσσουν, χωρίς να μπορούν να συνθέσουν. Υφίστανται ένα είδος εισοδισμού από πολλές «μερικότητες» οργανωμένες σε ομάδα. Η παλιά και λειτουργική ερμηνεία της «ταξικής σύγκρουσης» έχει παραχωρήσει τη θέση της σε πάμπολλες αμφιέσεις, εξατομικεύσεις και επιμερισμούς της επιθυμίας και της συλλογικότητας. Συλλογικές ατομικότητες!

«Κινήματα» που διεκδικούν π.χ. μια άλλη ιατρική, μια άλλου τύπου ζωοφιλία, άλλης ποιότητας και ιεράρχησης δικαιώματα, άλλου τύπου αισθητική, την ορειβατική ισορροπία, τον αντιεμβολιασμό, την ελευθερία στη νόσηση ή που διεκδικούν το δικαίωμα στην εργασία, στον εργασιακό και ψυχαγωγικό χρόνο, στο κοινωνικό κράτος, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ. Καίρια και σαθρά κινήματα σε μια καταστροφική συνδήλωση. Μια διεκδίκηση του «άλλου» που ενσωματώνεται σε μια ανομοιογενή ενότητα, το κόμμα. Τα μεγάλα κόμματα είναι ιδεολογικά μωσαϊκά, χωρίς ιδεολογικούς ενοποιητικούς μηχανισμούς. Σαν τα κινήματα τέχνης, ιδίως της δεκαετίας του ’60, που περισσότερο είχαν την ανάγκη να δηλωθούν παρά να βρουν δρόμο προς την έκφραση και την υπαρξιακή διερώτηση.

Μια και ο λόγος περί τέχνης, ας επιστρέψω στις παρατηρήσεις περί Νέας Δημοκρατίας. Δεν έχει στο εσωτερικό της (μόνο) τρεις μεγάλες ομάδες με διακριτά ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Είναι ένα κόμμα ιδεολογικών και συμπεριφορικών ποικιλιών, πολύ απλά γιατί τέμνει διαταξικά και διαπολιτισμικά την ελληνική κοινωνία. Εχει λαϊκούς, προλετάριους, μεγαλοεπιχειρηματίες, παραδοσιακούς κεντροδεξιούς δημοκράτες, ελευθεριακούς, βαθύτατα συντηρητικούς και ακραίους αντικομμουνιστές, αντιαριστερούς.

Είναι η ίδια η συγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας που υποβάλλει θραυσματικές στοιχίσεις στα κόμματα, οι οποίες έχουν να κάνουν με οικογενειακά ή γεωγραφικά – πολιτισμικά κληροδοτήματα ή απολύτως εξατομικευμένα συμφέροντα. Η ερμηνεία τους με ιδεολογικοπολιτικούς όρους και γενικές εννοιολογικές κατηγορίες μάλλον οδηγεί σε ερμηνευτικά αδιέξοδα.

Ξεκουράζει όμως, αφού κανείς δεν ασχολείται με την κουραστική πραγματικότητα.