Παρελθόν η θρυλική «Guernica» από την έδρα του ΟΗΕ

Μια πελώρια ταπετσαρία, αναπαραγωγή του περίφημου πίνακα Γκερνίκα (Guernica) του Πάμπλο Πικάσο, η οποία δέσποζε για πάνω από τρεις δεκαετίες στον τοίχο του διαδρόμου που οδηγεί στην είσοδο της αίθουσας όπου συνεδριάζει το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να ευαισθητοποιεί τους διπλωμάτες για τη φρίκη του πολέμου, ανακτήθηκε από τον ιδιοκτήτη της, τον Νέλσον Ροκφέλερ
τον νεότερο.

Η ταπετσαρία, που παραγγέλθηκε το 1955 από τον Νέλσον Ροκφέλερ και υφάνθηκε από το γαλλικό ατελιέ Jacqueline de La Baume-Dürrbach, είχε δανειστεί στον Οργανισμό το 1984.

Πρόεδροι, υπουργοί και πρεσβευτές που πήγαιναν να συμμετάσχουν στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας περνούσαν μέχρι τώρα μπροστά από το έργο, προτού μπουν στην αίθουσα του σημαντικότερου οργάνου για την υπεράσπιση της ειρήνης στον κόσμο.

Τα Ηνωμένα Έθνη δεν εξήγησαν τον λόγο που η οικογένεια Ροκφέλερ θέλησε να πάρει πίσω την ταπετσαρία αυτή, ενώ μέχρι στιγμής το Ίδρυμα Ροκφέλερ δεν έχει κάνει κανένα σχόλιο μέχρι στιγμής.

Χθες Πέμπτη, ο τοίχος όπου ήταν κρεμασμένη η ταπετσαρία, αναπαράσταση του βομβαρδισμού στην πόλη Γκερνίκα της Ισπανίας την 26η Απριλίου 1937 από τις δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, ήταν κενός.

Ως είθισται το τελευταίο διάστημα στον ΟΗΕ, αναμένεται πλέον να δοθεί μάχη ανάμεσα στις χώρες-μέλη προτού να αποφασιστεί ποια θα έχει το προνόμιο να κρεμάσει στον τοίχο αυτό έργο κάποιου δικού της διάσημου καλλιτέχνη.

A tapestry of Pablo Picasso’s fabled «Guernica» that hung outside the UN Security Council chamber for decades to remind diplomats of the risks of war has returned to its owner, Nelson Rockefeller, Jr.

The tapestry had been on loan to the UN since 1984https://t.co/I8eBgSKZMH

— AFP News Agency (@AFP) February 26, 2021

Η ιστορία πίσω από τον πίνακα

Το απόγευμα της 26ης Απριλίου του 1937 πιλότοι των δυνάμεων του Άξονα Βερολίνου-Ρώμης ισοπεδώνουν τη Βάσκικη κωμόπολη Guernica, αφήνοντας πίσω τους περί τους 1.650 νεκρούς.

Ο μεγάλος ζωγράφος δημιουργεί, με αφορμή το φρικιαστικό περιστατικό, ίσως τον πιο αναγνωρίσιμο πίνακά του, ονόματι «Guernica», όπως και η ισοπεδωμένη πόλη.

Με το Λαϊκό Μέτωπο να έχει κερδίσει τις εκλογές του Φλεβάρη του 1936, τα αντίπαλα δέη, τόσο του δικτάτορα Franco όσο και της Χριστιανικής Δεξιάς, στρέφονται εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης και προσπαθούν με κάθε τρόπο να την ανατρέψουν, ως ηχηρή παραφωνία που ήταν τόσο για την πρώην άρχουσα τάξη στην Ιβηρική Χερσόνησο, όσο και για το Ευρωπαϊκό κατεστημένο.

Ο εμφύλιος που θα ξεσπάσει στην Ισπανία θα βρει στο πλευρό του δικτάτορα Franco τις δυνάμεις του Άξονα, τη ναζιστική Γερμανία και την Ιταλία, σε μια περιορισμένη πρόβα τζενεράλε για το τι θα ακολουθούσε στη Γηραιά ήπειρο τα επόμενα χρόνια με το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις 26 Απριλίου 1937, γερμανικά και ιταλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν και καταστρέφουν ολοσχερώς την ιερή πόλη των Βάσκων Guernica, προκαλώντας όχι μόνο την εγχώρια αλλά και την πανευρωπαϊκή κατακραυγή.

Ο Φράνκο θα αποδώσει το βάρβαρο περιστατικό σε «ερυθρούς στασιαστές» με προπαγανδιστικούς σκοπούς, μια εκδοχή που, φυσικά, ουδέποτε έγινε αποδεκτή.

Βέβαια, η μετέπειτα δικτατορία του Franco δε θα ρίξει ποτέ φως στην υπόθεση, με το ερώτημα που παραμένει να είναι αν ο βομβαρδισμός επρόκειτο για συντονισμένη επιχείρηση Φρανκικών και Ναζί ή αυθόρμητη επιχείρηση των Χιτλερικών.

Χωρίς να έχει, βέβαια, ιδιαίτερη αξία η απάντηση.

Ο Πάμπλο Πικάσο, που βρισκόταν στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων, αντέδρασε άμεσα στη φρικωδία και δημιούργησε άμεσα τον πίνακα της Guernica, έναν πίνακα που αποτελεί μέχρι και σήμερα σύμβολο ενάντια στη βαρβαρότητα του πολέμου.

Ο πίνακας είναι γεμάτος συμβολισμούς: ο ταύρος συμβολίζει το φασισμό, τον πόλεμο και το σκοτάδι, το άλογο με τη σειρά του το λαό που υποφέρει και κραυγάζει σε απόγνωση, ενώ η γυναίκα με τη λάμπα πετρελαίου αντιπροσωπεύει ίσως και το μόνο ελπιδοφόρο στοιχείο του πίνακα, τη συνείδηση που ρίχνει φως στο περιρρέον σκοτάδι.

Το 1944 (χρονιά ένταξης του ζωγράφου στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας), οι Γερμανοί μπαίνουν στο Παρίσι και συλλαμβάνουν τον Picasso, σε μια βίαια απόπειρα αναζήτησης καλλιτεχνικών λαφύρων.

Ένας αξιωματικός δείχνει στον Πικάσο τη φωτογραφία της Guernica, για να ακολουθήσει ο εξής θρυλικός διάλογος:

– Αυτό είναι δικό σας έργο;

– Όχι, δικό σας!