Το δίλημμα της παράνοιας

Η χώρα βρίσκεται, όπως και πολλές άλλες πριν απ’ αυτήν, στο κατώφλι ενός καθαρά παρανοϊκού διλήμματος. Να επιλέξει τον δρόμο μιας πορείας απόλυτα φιλελεύθερων επιλογών με γνώμονα τον μικρό δημόσιο τομέα, ξεπερνώντας τις φοβίες μιας σχεδόν κυρίαρχης στον δημόσιο διάλογο Αριστεράς, ή να ακολουθήσει την επιστροφή στον κρατισμό με κυρίαρχο τον δημόσιο οικονομικό σχεδιασμό και τη σταδιακή κατάπνιξη των ατομικών οικονομικών ελευθεριών; Και το δίλημμα είναι παρανοϊκό διότι εδράζεται σε δύο παράλογα δεδομένα.

Το ένα είναι πως οι φιλελεύθερες επιλογές δεν έχουν πουθενά ολοκληρωτικά εφαρμοστεί. Αντίθετα, όπου είχαν επιτυχία (ΗΠΑ, Βρετανία) κατέληξαν σε αδιέξοδα μόλις διαβρώθηκαν από πολιτικές κρατικού αυταρχικού παρεμβατισμού (poll tax, μεγάλοι φόροι επί Μπους, μεγάλοι εισαγωγικοί δασμοί, αποτυχημένοι έλεγχοι τραπεζικού συστήματος που οδήγησαν στην κρίση στεγαστικών δανείων κ.λπ). Ολοι θα πρέπει να θυμούνται τα πανηγυρικά πρωτοσέλιδα αθηναϊκών εφημερίδων τότε που χαίρονταν για «την επιστροφή του κράτους». Οταν αυτή η επιστροφή οδήγησε στα γνωστά αδιέξοδα, όλοι κατέφυγαν να κατηγορούν την οικονομία της αγοράς, και πάλι! Οπου οι πολιτικές αυτές δεν νοθεύτηκαν (λ.χ. Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Εσθονία) απέδειξαν αντοχή στον χρόνο με επιτυχίες.

Η εμμονή από την άλλη πλευρά σε επιλογές κρατικής παρέμβασης και σχεδιασμού εδράζεται στη σχιζοφρενική βεβαιότητα πως οι πολιτικές αυτές οδηγούν σε αδιέξοδα και οικονομική καταστροφή. Το σκεπτικό είναι σχετικά απλό. Αν με τον σχεδιασμό θα μπορούσαν να λυθούν αποτελεσματικα τα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα μιας χώρας, δεν θα υπήρχαν λογικά πλέον προβλήματα. Η κάθε χώρα θα προωθούσε ένα σχετικό σχέδιο και θα είχε ξεφορτωθεί την όποια δυσκολία! Αντίθετα, διαπιστώνουμε πως όσο μεγαλύτερος είναι ο σχεδιασμός και η συνακόλουθη κρατική παρέμβαση, τόσο μεγαλώνουν τα προβλήματα και τα αδιέξοδα.

Γι’ αυτό και η συζήτηση αφορά «παρανοϊκά διλήμματα». Αφού δεν υπάρχουν λογικές εναλλακτικές λύσεις, η πορεία προς την οικονομία των ελεύθερων οικονομικών επιλογών είναι μονόδρομος. Η ανάγκη όμως των φορέων του πολιτικού συστήματος να πείθουν για την αναγκαιότητα των παρεμβάσεών τους και την υιοθέτηση μέτρων, αποδεικνύοντας τη ζωτικότητα του ρόλου και της παρουσίας τους, ψάχνει για τρόπους διάβρωσης κάθε αρχής ελευθερίας. Ανεξάρτητα αν η εμπειρία, διεθνής κι ελληνική, δείχνει ακριβώς το αντίθετο.

Οι προτάσεις Πισσαρίδη λ.χ. για το μέλλον και τη χρήση των μελλοντικών ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Λιγότερος δημόσιος τομέας, απορρυθμίσεις αγορών από παράλογες παρεμβάσεις κι ενθάρρυνση ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Διακρίνω όμως σειρά αντιδράσεων από τα νεκρανεστημένα κέντρα αναζήτησης δήθεν κοινωνικών ευαισθησιών, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν στη διαφθορά, σε δημοσιονομικά αδιέξοδα και σε καινούργιες χρεοκοπίες. Ακούγονται όμως ωραία, χαϊδεύουν αφτιά κι οδηγούν σε όνειρα άκοπων παραδείσων… Χρειάζεται σθένος και πολιτική αντοχή να αγνοηθούν ώστε ο τόπος να στραφεί αποτελεσματικά προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ξεπερνώντας το ισχυρό δίλημμα της παράνοιας.