Καταγγελία της Human Rights Watch κατά Κύπρου για επαναπροώθηση και ξυλοδαρμό προσφύγων

Για επαναπροώθηση 200 προσφύγων που ταξίδευαν από τον Λίβανο, στις αρχές του Σεπτέμβρη, καταγγέλλει την κυπριακή ακτοφυλακή η  οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Human Rights Watch.

Σύμφωνα με μάρτυρες, μέλη του Λιμενικού της Κύπρου χτύπησαν ορισμένους μετανάστες ενώ φαίνεται να μην δίστασαν να τους επιτέθηκαν και με ηλεκτροσόκ.

Υπήρξαν αναφορές ανθρώπων ότι δέχθηκαν απειλές από την ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή ακτοφυλακή. Είπαν ότι σκάφη της ελληνοκυπριακής ακτοφυλακής έκαναν κύκλους γύρω από τα πλοιάριά τους με μεγάλη ταχύτητα με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν, ενώ σε τουλάχιστον μία περίπτωση τους εγκατέλειψαν στη θάλασσα χωρίς καύσιμα και τρόφιμα. Είπαν ότι αγνοήθηκαν οι αιτήσεις τους για άσυλο και σε ορισμένες περιπτώσεις τους ξυλοκόπησαν οι ελληνοκύπριοι αξιωματικοί της λιμενικής και ναυτικής αστυνομίας.

«Το γεγονός ότι Λιβανέζοι υπήκοοι προσπαθούν αυτή τη στιγμή να ξεφύγουν από το Λίβανο με πλοιάρια, μαζί με Σύριους πρόσφυγες, και αναζητούν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδοτεί τη σοβαρότητα της κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα αυτή,» δηλώνει ο Bill Frelick, διευθυντής για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών στην Human Rights Watch. «Η Κύπρος οφείλει να εξετάσει πλήρως και δίκαια τις αιτήσεις τους για προστασία και να τους συμπεριφέρεται με σεβασμό παρέχοντάς τους ασφάλεια, καθώς και να μην προβαίνει σε συλλογικές απελάσεις, αντί να αγνοεί τις υποχρεώσεις διάσωσης σκαφών σε κίνδυνο.»

Η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη από 15 Λιβανέζους και Σύριους υπηκόους, οι οποίοι επέβαιναν σε ένα από τα 7 συνολικά σκάφη που ξεκίνησαν από την Τρίπολη του Λιβάνου και εισήλθαν ή επιχείρησαν να εισέλθουν στην Κύπρο ή στα χωρικά της ύδατα στο διάστημα μεταξύ 29ης Αυγούστου και 7ης Σεπτεμβρίου, καθώς και από έναν επιζώντα από άλλο σκάφος, το οποίο απέπλευσε από το Λίβανο στις 7 Σεπτεμβρίου χωρίς να βρεθεί αντιμέτωπο με τις Κυπριακές αρχές. Διασώθηκαν χάρη στις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ στο Λίβανο στις 14 Σεπτεμβρίου, αφού πρώτα τουλάχιστον 13 από τα άτομα που επέβαιναν στο συγκεκριμένο σκάφος είχαν πεθάνει ή χαθεί στη θάλασσα.

Το πρακτορείο Reuters αναφέρει ότι οι Κυπριακές αρχές δήλωσαν ότι επέστρεψαν 230 άτομα στο Λίβανο μεταξύ 6 και 8 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), άνθρωποι έφυγαν παράτυπα από το Λίβανο επιβαινόμενοι σε 18 σκάφη μεταξύ 29ης Αυγούστου και 14ης Σεπτεμβρίου, 5 εκ των οποίων αναχαιτίστηκαν από τις λιβανέζικες ναυτικές δυνάμεις ενώ βρίσκονταν ακόμα στα χωρικά ύδατα του Λιβάνου.

Η ΚΙΣΑ, κυπριακή μη κυβερνητική οργάνωση, έκανε έναν απολογισμό των επαναπροωθήσεων και αφίξεων, με βάση στατιστικά στοιχεία της κυπριακής αστυνομίας, από τον οποίο προκύπτει ότι στους πρώτους οκτώμισι μήνες του 2020 οι κυπριακές αρχές εντόπισαν 779 άτομα σε σκάφη που επεδίωκαν να εισέλθουν παράνομα στην Κύπρο, εκ των οποίων 431 άτομα σε τέσσερα σκάφη κατά τη διάρκεια των πρώτων έξι μηνών, και 348 άτομα σε έντεκα σκάφη από τα τέλη Αυγούστου μέχρι τις πρώτες δύο εβδομάδες του Σεπτεμβρίου.

Η ΚΙΣΑ αναφέρει ότι 375 άτομα οδηγήθηκαν άμεσα σε δομή φιλοξενίας μετά την άφιξη τους ή τη σύλληψη τους από τις ελληνοκυπριακές αρχές και ότι 221 αποβιβάστηκαν στην αυτοαποκαλούμενη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου και στη συνέχεια διέσχισαν τα σύνορα για να εισέλθουν στην Δημοκρατία της Κύπρου.

Οι μετανάστες που είχαν έρθει σε επαφή με τις Κυπριακές αρχές και παραχώρησαν συνέντευξη στην Human Rights Watch είπαν όλοι ότι παρακάλεσαν να μην επιστραφούν στο Λίβανο – και ορισμένοι αιτήθηκαν άσυλο ρητά – αλλά σε καμία περίπτωση δεν τους επιτράπηκε η υποβολή αιτήσεων ασύλου.

Δεν δόθηκαν απαντήσεις στις ερωτήσεις που ετέθησαν από την Human Rights Watch προς τις κυβερνήσεις της Κύπρου και του Λιβάνου για τα συγκεκριμένα ευρήματα της έρευνάς της. Η εφημερίδα The Cyprus Mail παραθέτει τη δήλωση του Υπουργού Εσωτερικών Νίκου Νουρή, ο οποίος είπε: “Δηλώνουμε απερίφραστα ότι δεν μπορούμε και δεν έχουμε τη δυνατότητα πλέον να υποδεχθούμε πρόσθετους αριθμούς οικονομικών μεταναστών απλά γιατί κυριολεκτικά ούτε οι χώροι υποδοχής αρκούν πλέον ούτε οι δυνατότητες της χώρας είναι ανεξάντλητες».

Τους απείλησαν με όπλα

Οι μετανάστες είπαν στην Human Rights Watch ότι σκάφη της ελληνοκυπριακής ακτοφυλακής προσπάθησαν να τους παρεμποδίσουν κατά την αποβίβασή τους φωνάζοντας και κραδαίνοντας τα όπλα τους, και κάνοντας κύκλους γύρω τους στην προσπάθεια να δημιουργήσουν κύματα για να πλημμυρίσουν ή να ανατραπούν οι βάρκες τους. Σε μία περίπτωση, στις 3 Σεπτεμβρίου, ένα μεταλλικό σκάφος της ακτοφυλακής διεμβόλισε μία ξύλινη βάρκα γεμάτη ανθρώπους, τραυματίζοντας παιδιά και μία γυναίκα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ βρίσκονταν ακόμα στην ανοικτή θάλασσα, οι δυνάμεις της κυπριακής ακτοφυλακής μετέφεραν ανθρώπους σε πολιτικά επιβατηγά σκάφη που φύλασσε η λιμενική και ναυτική αστυνομία και τους κατηύθυναν πίσω στο Λίβανο.

Άλλα άτομα που κατόρθωσαν να φτάσουν στη στεριά ή τα οποία είχαν συλλάβει οι κυπριακές αρχές και τα έφεραν στη στεριά οδηγήθηκαν στον καταυλισμό του Πουρνάρα στην Κοκκινοτριμιθιά της Κύπρου, ένα βρώμικο, υπαίθριο καταυλισμό, γεμάτο έντομα, όπου στα μέσα Σεπτεμβρίου διέμεναν περίπου 600 άτομα. Ορισμένοι εξ αυτών που επεστράφησαν στο Λίβανο, είπαν ότι οι υπεύθυνοι του καταυλισμού κάλεσαν ονομαστικά οικογένειες και άτομα και τους είπαν ότι θα τους πήγαιναν για δεύτερο τεστ κορονοϊού, ενώ τελικά τους οδήγησαν στο λιμάνι όπου η αστυνομία τους ανάγκασε να επιβιβαστούν σε επιβατηγά πλοία. Στα επιβατηγά πλοία επιβιβάζονταν επιπλέον άτομα από άλλα λιμάνια ή από βάρκες στη θάλασσα και έτσι επιστρέφονταν περίπου 80 άτομα κάθε φορά στο Λίβανο.

Σε μία περίπτωση, οι δυνάμεις της Κυπριακής ακτοφυλακής συνάντησαν ένα φουσκωτό σκάφος σε κίνδυνο και το εγκατάλειψαν να πλέει ακυβέρνητο χωρίς καύσιμα. Ένα λιβανέζικο αλιευτικό βρήκε το σκάφος και οι ναυτικές δυνάμεις του Λιβάνου τους διέσωσαν μετά από έξι μέρες στην ανοιχτή θάλασσα.

Μάρτυρες και θύματα που επέβαιναν σε δύο σκάφη από εκείνα που επέστρεψαν αναγκαστικά στο Λίβανο είπαν ότι μέλη της κυπριακής λιμενικής και ναυτικής αστυνομίας πέρασαν χειροπέδες σε όσους αντιστάθηκαν και τους ξυλοκόπησαν. Ο Μπασσέμ, 47 ετών, Λιβανέζος υπήκοος, το πλήρες όνομα του οποίου, όπως και όλων όσων οι δηλώσεις αναφέρονται, δεν αποκαλύπτεται για την προστασία τους είπε ότι άρχισε να φωνάζει ζητώντας να σταματήσει το πλοίο όταν είδε έναν άνδρα και τη σύζυγό του να πηδάνε στη θάλασσα, αφού ανακάλυψαν ότι το πλοίο επέστρεφε στο Λίβανο στις 6 Σεπτεμβρίου.

«Έχασα τις αισθήσεις μου»

«Τους φώναξα να σώσουν τον άνδρα και τη γυναίκα που πήδηξαν στη θάλασσα, αλλά άρχισαν να με ξυλοφορτώνουν, μου πέρασαν χειροπέδες και με χτύπησαν με όπλα αναισθητοποίησης με ηλεκτροσόκ,» είπε. «Πονάω ακόμα και δυσκολεύομαι να κουνήσω τα δάκτυλά μου. Έχασα τις αισθήσεις μου και έπαθα επιληπτική κρίση, βγάζοντας αφρούς από το στόμα. Είχαν μία γιατρό που φώναξε στην αστυνομία να μου βγάλουν τις χειροπέδες για να μου παράσχει τις πρώτες βοήθειες.»

Οι κυπριακές αρχές οφείλουν να διασώζουν τα σκάφη που βρίσκονται σε κίνδυνο και να δώσουν εντολές στις δυνάμεις ασφαλείας τους να σταματήσουν να θέτουν ζωές σε κίνδυνο με τους ελιγμούς που εκτελούν, όπως τους κύκλους με μεγάλη ταχύτητα γύρω από τις βάρκες, καθώς και να σταματήσουν τη βίαιη μεταχείριση των επιβαινόντων στα σκάφη.

Οι κυπριακές δικαστικές αρχές οφείλουν να διεξάγουν μία διαφανή, ενδελεχή και αμερόληπτη έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι το προσωπικό της κυπριακής ακτοφυλακής συμμετέχει σε πράξεις που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια μεταναστών και αιτούντων άσυλο. Οποιοσδήποτε αξιωματικός συμμετέχει σε παράνομες πράξεις, καθώς και οι διοικητές τους, οφείλουν να υπόκεινται σε πειθαρχικές κυρώσεις και, εφόσον απαιτείται και σε ποινική δίωξη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση της Κύπρου ώστε να σέβεται το δικαίωμα αίτησης ασύλου και την αρχή της μη επαναπροώθησης – να μην επιστρέφονται άνθρωποι σε μέρη όπου ενδέχεται να απειλείται η ζωή τους ή και να αντιμετωπίζουν άλλους σοβαρούς κινδύνους – όπως ορίζεται από την ενωσιακή και διεθνή νομοθεσία.

«Οι άνθρωποι που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους διαφεύγοντας από το Λίβανο με βάρκα, το κάνουν επειδή είναι πραγματικά απεγνωσμένοι,» λέει ο Frelick. «Είναι δικαίωμά τους να εξετάζονται οι αιτήσεις τους για διεθνή προστασία. Δεν πρέπει να φιμώνονται οι εκκλήσεις τους και ούτε πρέπει να αγνοούνται οι κραυγές τους για βοήθεια.