Μαγιάτικα αφισάκια παντού

Έχει ειπωθεί ότι στις επετείους, σημαντικό μεταξύ άλλων είναι και το ποιος μνημονεύει το αλησμόνητο γεγονός, τι νόημα του δίνει και γιατί. Πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά το Μάη του ’68 έχουν ήδη γραφτεί και γράφονται πολλά σχετικά κείμενα, κατατοπιστικά (ή και όχι) για τους νεότερους, ενθυμητικά (ή το αντίθετο) για τους πρεσβύτερους, πύρινα, κατευναστικά ή και τίποτε από τα παραπάνω.

Οι δράσεις με ευθείες αναφορές στην κληρονομιά εκείνων των ημερών, επίσης δεν λείπουν: ειδικά στη Γαλλία, οι εκδηλώσεις μνήμης και κυρίως οι απεργιακές κινητοποιήσεις φαίνεται να διαρκούν τόσες μέρες, που η γαλλική κυβέρνηση, δεν αποκλείεται απλώς να ελπίζει πως, τι στο καλό, ένας μήνας είναι, θα περάσει.

Είναι μήπως η νοσταλγία που δίνει τον τόνο σε τέτοιες περιπτώσεις ή η έμπνευση κι εκείνος ο «άγγελος της ιστορίας» που πορεύεται στο μέλλον κοιτάζοντας το παρελθόν; Άραγε οι πρόσφατες καταλήψεις και κινητοποιήσεις, γάλλων φοιτητών και εργαζομένων, συνιστούν μίμηση παρωχημένων για πολλούς πρακτικών ή επιβεβαιώνουν ότι οι λόγοι ύπαρξής τους δεν έχουν εκλείψει;

Παρατηρώντας τις φωτογραφίες ή διαβάζοντας τα ρεπορτάζ των γαλλικών μέσων, παίρνει κανείς μια ιδέα μόνο, που προς το παρόν αδυνατεί να λειτουργήσει ως αποτίμηση. Χώρια που η εκ του μακρόθεν ανάλυση δεν βοηθά και πολύ. Η μόνη απόσταση που θα ωφελούσε εδώ, μάλλον είναι, για κάποιον με τη σχετική υπομονή, η χρονική.

Μιλώντας πάντως για παρατηρήσεις και για αποστάσεις, για εικόνες και για την τελική επίδρασή τους, ίσως έχει νόημα μια έστω γρήγορη ματιά στα μικρά, οπτικά αποτυπώματα εκείνων των ημερών. Τα αφισέτα και τα γκραφίτι του Μάη του ’68, ακόμα και τα λιγότερο δημοφιλή και καταπονημένα, είναι διαθέσιμα σε ψηφιακές συλλογές όπως της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, του Πανεπιστημίου Βικτόρια του Τορόντο ή και αλλού, χρόνια τώρα.

Κάθε εποχή όμως τους επιφυλάσσει διαφορετικές ερμηνείες, σωστά; Σαν να αποκτά δηλαδή μια αλλιώτικη δυναμική εκείνο το σκίτσο με τις δύο ανθρώπινες φιγούρες και το σλόγκαν «Γάλλοι και μετανάστες εργάτες ενωμένοι», σε μια Γαλλία με αυξημένα τα τρομοκρατικά χτυπήματα και την ισλαμοφοβία. Ίσως ενισχύεται το νόημα του τυπωμένου συνθήματος «Σύνορα ίσον καταπίεση», σε μια Ευρώπη που συνήθως ταλαντεύεται ως προς το προσφυγικό.

Στην εποχή επίσης της μετα-αλήθειας και των fake news κάθε προέλευσης, οι αφίσες με το αίτημα για «Ελεύθερη ενημέρωση» ή με την προειδοποίηση «Τύπος: απαγορεύεται η κατάποση», μπορεί και να υπογραμμίζουν με καθαρότερο μελάνι τον κίνδυνο της αβασάνιστης κατανάλωσης πληροφοριών.

Αιτήματα όπως «Απελευθερώστε τα βιβλία» αποκτούν άλλη αξία στην προσπάθεια αναζήτησης αντιδότων κατά της ασθένειας του ρατσισμού. Εκείνο το πόστερ που φώναζε «Ναι στο δημόσιο πανεπιστήμιο», μπορεί σήμερα να προκαλούσε ακόμα πιο περίπλοκους διαξιφισμούς, ενώ ένα ακόμα με τον σαρκασμό «Να είσαι νέος και να το βουλώνεις», ίσως γινόταν ανάρπαστο στους άνεργους ευρωπαίους 25άρηδες.

Τι γνώμη θα είχε για όλα αυτά η πολιτική ορθότητα; Μάλλον τη γνωστή, αν και ένα επιχείρημα στις σχετικές αναλύσεις, ίσως να εμπνεόταν από το γνωστό, γραμμένο σε τοίχο, «Απαγορεύεται το απαγορεύεται». Ο διάλογος για όλα αυτά μπορεί και να διεξαγόταν στα social media, στα οποία ταιριάζει γάντι το «Κάτι έχω να πω, αλλά δεν ξέρω τι», όπως μάλλον και το «Ελευθερία είναι το δικαίωμα στη σιωπή».

Έστω κι αν στη λίστα με τα δημοφιλέστερα θέματα συζήτησης βρεθεί λ.χ. το κόκκινο χαλί του Φεστιβάλ των Κανών ή η πολυαναμενόμενη πρεμιέρα ενός 87χρονου γαλλοελβετού σκηνοθέτη, τα γκραφίτι του Μάη του ’68, ίσως να βροντοφώναζαν ειρωνικά πως «Η τέχνη πέθανε κι ο Γκοντάρ δεν μπορεί να κάνει τίποτα για αυτό».

Ξεχάσαμε τους εργαζομένους θα πει κανείς και θα έχει δίκιο. Ειδικά οι σιδηροδρομικοί της Γαλλίας δείχνουν, τουλάχιστον προς το παρόν, ότι δεν αστειεύονται, ενώ ο Μακρόν από την πλευρά του φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει με τις μεταρρυθμίσεις.

Ίσως πάρει κάπου το μάτι του εκείνο το αφισάκι που έγραφε «Το να δουλεύεις τώρα είναι σαν να δουλεύεις με ένα όπλο στην πλάτη». Κι ίσως από την άλλη, όσοι σταθούν απέναντί του, να θυμηθούν ένα που επισήμαινε πως «Το αφεντικό σου σε χρειάζεται. Εσύ δεν χρειάζεσαι το αφεντικό σου».