Γιώργος Ζώης: Είμαστε όλοι ηδονοβλεψίες μιας φρίκης χωρίς τέλος

Σε ένα κατάμεστο θέατρο, μία ομάδα αγοριών και κοριτσιών διακόπτει παράσταση της Ορέστειας και καλεί το κοινό να καθορίσει εκείνο την εξέλιξη της παράστασης. Μετά τις εξαιρετικά επιτυχημένες μικρού μήκους ταινίες «Casus Belli» και «Τίτλοι Τέλους», ο Γιώργος Ζώης κάνει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Interruption. Η ταινία προβλήθηκε στο τμήμα Orizzonti του πρόσφατου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

Το Interruption αποτελεί ένα σχόλιο για τη διαδικασία της θέασης και το ίδιο το θέαμα.

«Παλιά λέγαμε «there is no business like show business». Σήμερα νομίζω, είναι there is no business but show business: όλα μεταφράζονται σε θέαμα» λέει ο σκηνοθέτης, σε συνέντευξή του στο in.gr.

«Το Interruption είναι μια ταινία για μια κατάσταση ομηρίας δίχως οι όμηροι να το αντιλαμβάνονται. Στο Interruption δεν υπάρχουν τρομοκράτες, αστυνομία, κοινή γνώμη που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα. Η μόνη συνθήκη ομηρίας που υφίστανται είναι της γοητείας του θεάματος. Στο πραγματικό γεγονός της εισβολής στο θέατρο της Μόσχας συνέβη το εξής παράδοξο: στην σκηνή παιζόταν ένα musical με ένα θίασο από ναύτες ρώσους ηθοποιούς. Όταν οι τσετσένοι αυτονομιστές μπήκαν στην σκηνή, με όπλα στα χέρια φορώντας στρατιωτικές στολές, όλοι θεώρησαν ότι είναι μέρος της παράστασης και μάλιστα το πιο ζωντανό και απροσδόκητο. Αυτή την αμφισημία είναι που κρατάω από το πραγματικό περιστατικό και έχτισα πάνω της την ταινία.

{{{ moto }}} » Καθημερινά είμαστε μέρος ενός μεγαλύτερου κοινού που απορροφάει χιλιάδες εικόνες που γεννιούνται και πεθαίνουν την ίδια στιγμή. Στην νέα εποχή της σύγχυσης της εικόνας, όπου είμαστε χαμένοι σε έναν τεράστιο ωκεανό εικονικής πληροφόρησης, έχει αλλάξει δραστικά η αναλογία δράσης και πληροφόρησης. Καθημερινά μαθαίνουμε χιλιάδες πράγματα για χιλιάδες θέματα και δεν κάνουμε απολύτως τίποτα. Η μόνη πληροφορία για την οποία αναλαμβάνουμε δράση είναι το δελτίο καιρού.

» Καταρχάς, σήμερα ο λόγος εκφέρεται μόνο ως θέαμα. Δηλαδή πολιτικοί, χειρούργοι, δικηγόροι, επιστήμονες, ιερείς, καλλιτέχνες όλοι δουλεύουν με όρους θεάματος. Τους ανησυχεί λιγότερο το να κάνουν σωστά την δουλειά τους, αλλά περισσότερο τους αγχώνει το να είναι καλοί ψυχαγωγοί απέναντι στο ακροατήριο τους. Παλιά λέγαμε «there is no business like show business». Σήμερα νομίζω, είναι there is no business but show business: όλα μεταφράζονται σε θέαμα. Επίσης είναι πολύ δύσκολο πια να διακρίνεις τα όρια μεταξύ θεάματος και πραγματικότητας. Βλέπεις σε live transmition την δίκη ενός δολοφόνου και δεν μπορείς να καταλάβεις αν είναι soap opera ή πραγματική δίκη με πραγματικούς ενόρκους. Βλέπεις σε live streaming το λιμάνι της Χαβάης μετά από προειδοποίηση για τσουνάμι και περιμένεις να δεις πρώτος το ισοπεδωτικό χτύπημα. Μια γυναίκα μαχαιρώνεται σε μια γκαλερί και κανείς δεν την βοηθάει γιατί όλοι πιστεύουν ότι είναι μέρος της performance. Ακόμη και οι τρομοκράτες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα κάνει το πιο τρομακτικό και θεαματικό χτύπημα. Είμαστε εθισμένοι στο θέαμα: τα πιο δημοφιλή βίντεο στα δημοσιογραφικά site, είναι τα ερασιτεχνικά βίντεο με λευκό καρχαρία να δαγκώνει σέρφερ ή live δολοφονία μπροστά στην κάμερα. Είμαστε όλοι ηδονοβλεψίες μιας φρίκης χωρίς τέλος.

» Η Ορέστεια ασχολείται με όλα αυτά που μας απασχολούν σαν ανθρώπινο είδος χιλιάδες χρόνια τώρα: την εξουσία, την βία, τους ρόλους, την εκδίκηση, την κάθαρση, την δικαιοσύνη. Το Interruption όμως δεν είναι μια κινηματογραφική διασκευή της Ορέστειας. Στο Interruption οι εισβολείς, που συστήνονται ως ο Χορός της τραγωδίας, κάνουν «αεροπειρατεία» στον μύθο και τον οδηγούν προς μια νέα κατεύθυνση. Και μάλιστα αμφισβητούν τον ίδιο τον Ορέστη ως ήρωα. Και τέλος την ίδια την ανάγκη της ύπαρξης των ηρώων.

» Για μένα έχει σημασία οι προσωπικές ιστορίες που συλλέγω από θεατές από όλο τον κόσμο, από διαφορετικές εθνότητες, τάξεις, στρώματα μετά την θέαση της ταινίας. Τα φεστιβάλ, τα βραβεία, οι κριτικές, τα εισιτήρια των αιθουσών αποτελούν δευτερεύουσας σημασίας πράγματα για την τέχνη, είναι τα πρώτα που θα ξεχαστούν στο μέλλον. Αυτό που μένει είναι η υπόγεια επιμονή μιας ταινίας να μην χαθεί στο πέρασμα του χρόνου γιατί έχει στοιχειώσει κάποιους λίγους ανθρώπους και συνεχώς την επαναφέρουν οι ίδιοι στην ζωή τους και στη δική μας.

» Δεν θα ήθελα να βάλω ταμπέλες στις ίδιες μου τις ταινίες. Χαίρομαι όμως όταν μου λένε ότι δεν μπορούν να τις κατηγοριοποιήσουν εύκολα. Για μένα στον κάθε δημιουργό σημασία έχει το προσωπικό του βλέμμα που όσο παραμένει πιστός σε αυτό, τόσο ξεχωριστή είναι η ταινία του. Ξέρετε, τα τελευταία χρόνια βλέπω μια ομοιομορφία arthouse ταινιών σαν κινηματογραφικές συνταγές που χρησιμοποιούν τα ίδια συστατικά μελοδράματος με μειονότητες σε κρίση, κάτι σαν porn crisis films. Αυτές δεν τις θεωρώ πολιτικές, ούτε ασπάζομαι την άποψη ότι κάθε ταινία που γυρίζεται λόγω των δύσκολων συνθηκών είναι πολιτική. Οι πολιτικές ταινίες φαίνονται στην μορφή και όχι στο περιεχόμενο. Πάνε κόντρα σε μια κυρίαρχη αφήγηση που αποβλακώνει με επιδερμικές ιστορίες και προτείνουν έναν άλλον τρόπο θέασης, που να σε βγάζει από την ανώδυνη θέση του comfortably numb θεατή. Πολιτικό σινεμά σημαίνει να στοχάζεσαι πάνω στον άνθρωπο διαχρονικά και όχι να εκμεταλλεύεσαι παροδικά την φρικτή κατάσταση των αθρώπων στην χώρα σου για να πουλήσεις φτηνό δράμα.

» Το σινεμά που θέλω να κάνω είναι αυτό που προέρχεται από μέσα μου και δεν υπακούει σε νόρμες και συστάσεις. Είναι αυτό που παίρνει την μορφή του από το ποιος είμαι και πως νιώθω εκείνη την περίοδο και δεν ασχολείται με τα κυρίαρχα δημοφιλή κινηματογραφικά ρεύματα της εποχής. Είναι αυτό που με κάνει να πιστεύω στο ίδιο το σινεμά σαν μορφή τέχνης και μου δίνει κουράγιο να συνεχίσω κάτι που πολλές φορές πάει κόντρα στην ίδια την ζωή που ζω.

» Υπάρχουν σχέδια για επόμενη ταινία, αλλά προς το παρόν θέλω να ζήσω λίγο».

* Η ταινία Interruption προβάλλεται στις αίθουσες από την Πέμπτη 28 Ιανουαρίου.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ