Mad Men: Το (αμφίσημο) τέλος που άξιζε σε μια τηλεοπτική σειρά-ορόσημο

Μια πολύ ωραία σειρά έφτασε στο τέλος της. Από το 2007 μέχρι σήμερα που οι Mad Men βρέθηκαν στις οθόνες μας, το τηλεοπτικό ταξίδι που μας πρόσφεραν ήταν όπως η ζωή: απρόβλεπτο, με τα πάνω και τα κάτω του, αλλά κυρίως ανθρώπινο σε όλες του τις πιθανές εκφάνσεις.

Με την ολοκλήρωση και της έβδομης σεζόν της, το βράδυ της Κυριακής, η σειρά μπήκε κι επισήμως στο χρονοντούλαπο της τηλεοπτικής ιστορίας και θα μείνει εκεί ως τεκμήριο κι απόδειξη πως μια τηλεοπτική σειρά, προκειμένου να είναι επιτυχημένη (ποιοτικά και εμπορικά) δεν πρέπει σώνει και καλά να είναι ένα τηλεοπτικό saga που να βασίζεται σε άλυτους γρίφους και μυστήρια, σπαθιά, αίματα, φόνους κι άλλες σεναριακές… χειροβομβίδες κρότου-λάμψης.

Μερικές φορές, όπως στην προκειμένη περίπτωση, αρκεί η αποτύπωση και σκιαγράφηση των ανθρώπινων χαρακτήρων της, καθώς και η χαρτογράφηση όλων εκείνων των ηθολογικών και πολιτιστικών στοιχείων μιας ολόκληρης δεκαετίας: αυτής του 1960.

Λίγο πριν από την προβολή του τελευταίου επεισοδίου, το Διαδίκτυο έβριθε από διάφορες θεωρίες σχετικά με το πού θα καταλήξουν οι πρωταγωνιστές της σειράς, κυρίως δε ο Ντον Ντρέιπερ: θα συνέχισε να ζει την ζωή του με τον ίδιο τρόπο ή θα άλλαζε ρότα; Θα έβρισκε το φως το αληθινό ή θα πηδούσε από την οροφή του ουρανοξύστη, όπου στεγάζονται τα γραφεία της διαφημιστικής του εταιρείας, όπως (υποτίθεται πως) μας αποκάλυπταν οι τίτλοι αρχής της σειράς;

(προσοχή, περιέχει spoilers)

1. Ο Πίτερ Κάμπελ, ο όχι-και-τόσο-ταλαντούχος διαφημιστής, που θέλει να γίνει «Ντον στη θέση του Ντον», καταλαβαίνει πως οι μετοχές του δεν πιάνουν και πολύ, αν δίπλα του δεν έχει μια γυναίκα να τον σιγοντάρει. Τα επίσημα επαγγελματικά δείπνα απαιτούν πάντα την παρουσία της συζύγου, οπότε κι αυτός είτε πραγματικά μετανιωμένος, είτε ως μια ακόμη καλά μελετημένη κίνηση καριέρας (σαν κι αυτές που πάντα συνήθιζε), αποφάσισε να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και να ζητήσει συγγνώμη από την (πρόσφατα διαζευγμένη) σύζυγο του και να επιστρέψει στην θαλπωρή της οικογενειακής εστίας.

2. Η Τζόαν Χόλογουεϊ έχει όλες τις προοπτικές για να έχει μια άνετη κι ευτυχισμένη ζωή, δίχως οικονομικές κι άλλες έγνοιες, όταν ο νέος της σύντροφος, ονόματι Ρίτσαρντ, της προτείνει να τα αφήσει όλα πίσω της και να γυρίσει μαζί του τον κόσμο. Η Τζόαν όμως –που στην έβδομη σεζόν είναι το κεντρικό πρόσωπο, καθώς αντικατοπτρίζει όλο το κίνημα της γυναικείας χειραφέτησης των αρχών της δεκαετίας του 1970- κάνει το ανήκουστο: χωρίζει ίσως τον μοναδικό άνθρωπο που ερωτεύτηκε τόσο παράφορα, προκειμένου να ανοίξει το δικό της διαφημιστικό γραφείο και να αφοσιωθεί στην καριέρα της.

3. Η Πέγκι Ολσεν επιτέλους κατάφερε να συνειδητοποιήσει πως υπάρχουν κι άλλα πράγματα στον κόσμο εκτός από δουλειά, δουλειά, δουλειά και, συνεπαρμένη από την ερωτική εξομολόγηση του συνάδελφου της, art director της McCann, Σταν Ρίζο, αποφασίζει να δώσει άλλη μια ευκαιρία στην αγάπη. Σταν και Πέγκι, ένα από τα πρώτα ζευγάρια για τα οποία συνηθίσαμε να λέμε «σύντροφοι στη ζωή και στην εργασία»…

4. Ο Ρότζερ Στέρλινγκ, σε μια σπάνια για τον ίδιο επιφοίτηση, βλέπει πως η δεύτερη εφηβεία του τελειώνει σιγά-σιγά και σπεύδει να εξασφαλίσει όλους όσους αγαπάει: καταρχάς τον μικρό γιο που έχει αποκτήσει με την Τζόαν και στον οποίο αφήνει ένα μεγάλο μέρος της τεράστιας περιουσίας του. Και αφού κάνει αυτό, μετά επιστρέφει στο Νο1 θέμα που τον απασχολεί από τότε που γεννήθηκε: τον ποδόγυρο, περνώντας πλέον τον χρόνο του με την (προσφάτως διαζευγμένη) μητέρα της Μέγκαν, την γαλλοκαναδέζα Μαρί.

5. Η Μπέτι Ντρέιπερ είναι η πιο τραγική φιγούρα απ’ όλες: μια γυναίκα που ουσιαστικά δεν κατάφερε ποτέ της να ευτυχήσει (παρά την εικόνα που έδειχνε προς τα έξω), καθώς τόσο ο πρώτος της σύζυγος, ο Ντον, όσο και ο δεύτερος, ο Χένρι δεν ταίριαζαν και πολύ με την ανεξάρτητη και περιπετειώδη της φύση και ήθελαν περισσότερο να την καταπιέζουν και να την κρατούν στο σπίτι, ως μια trophy wife μικροαστή νοικοκυρά, παρά να την αφήσουν να βρει τον προορισμό της στην ζωή. Έτσι, η Μπέτι, λίγο πριν τα 40 της χρόνια, πρόκειται να αφήσει τα εγκόσμια, καθώς πάσχει από επιθετικό καρκίνο στους πνεύμονες και οι γιατροί της δίνουν μόνο μερικούς μήνες ζωής.

6. Η Σάλι Ντρέιπερ απέκτησε σταδιακά και με το πέρασμα των σεζόν αρκετά σημαντικό ρόλο στη σειρά: είτε διαμέσου της αγαπώ-να-σε-μισώ σχέσης της με τον πατέρα της, Ντον, είτε ως το νέο πρότυπο της γυναίκας που θα αναβλύσει από την δεκαετία του 1970. Κυρίως δε, στο τελευταίο επεισόδιο, η Σάλι φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει πως, με τον επικείμενο θάνατο της μητέρας της, θα είναι η ίδια που θα γίνει μητέρα για τα δυο μικρά της αδέλφια και σιγά σιγά προσπαθεί να αναλάβει τις ευθύνες αυτές.

7. Τέλος, ο Ντον Ντρέιπερ. Όταν μαθαίνει τα νέα για την αρρώστια της πρώην συζύγου του, την παίρνει αμέσως τηλέφωνο να της πει πως λυπάται και πως θα πάρει μαζί του τα τρία παιδιά που απέκτησαν μαζί, προκειμένου να τα φροντίζει.

Η Μπέτι όμως αρνείται πεισματικά, λέγοντας του πως «ήσουν απών όλα αυτά τα χρόνια από τη ζωή τους και έτσι θέλω να παραμείνει η κατάσταση κι αφού πεθάνω». Κόκαλο ο Ντον. Ο -μόνιμα χαμένος στο χωροχρόνο- Ντον ή Ντικ Γουίτμαν που δεν βρήκε ποτέ την οικογενειακή θαλπωρή ή την αγάπη που έψαχνε, όχι επειδή, όπως μας είχε ο ίδιος πληροφορήσει στην πρώτη σεζόν της σειράς, «η αληθινή αγάπη δεν υπάρχει, αλλά είναι ένα κατασκεύασμα των διαφημιστών», αλλά επειδή ο ίδιος ήταν τόσο απασχολημένος, σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας, στην επαγγελματική του αυταρέσκεια για να την προσέξει και να την αρπάξει.

Γι’ αυτό κι όταν, στο τελευταίο επεισόδιο, βρέθηκε άγνωστος μεταξύ αγνώστων σε ένα retreat (απομονωμένο κέντρο) ψυχικής ανάτασης και ανατολικών φιλοσοφιών στη Βόρεια Καλιφόρνια, κατάφερε επιτέλους να αφήσει να μπει λίγο φως μέσα από τη χαραμάδα της σκοτεινής του ύπαρξης: κατά την διάρκεια ενός σεμιναρίου ακούει έναν ταλαιπωρημένο συνομήλικο του να λέει πως «είμαι αόρατος για την οικογένεια και τα παιδιά μου. Με αγνοούνε και κάνουν πως δεν είμαι εκεί. Προσπάθησα σε όλη μου τη ζωή να βρω την αγάπη, αλλά ποτέ μου δεν την πήρα από κανέναν. Και κατόπιν κατάλαβα το εξής: πως όλοι γύρω μου μού έδιναν αγάπη, απλώς εγώ δεν την αποδεχόμουν και δεν ήξερα τι είναι».

Αυτά τα λόγια, από έναν τύπο ονόματι Λέοναρντ, είχαν τόσο μεγάλη επίδραση στον ήδη ευάλωτο (από την αρρώστια και την απόρριψη της Μπέτι) ψυχισμό του Ντον που για πρώτη του φορά ένιωθε να ταυτίζεται τόσο πολύ με έναν άνθρωπο. Σηκώνεται, αγκαλιάζει τον Λέοναρντ σαν να του λέει «σε νιώθω» και παραμένει στο κέντρο κάνοντας γιόγκα.

Σύμφωνοι, ο Ντον δεν αυτοκτόνησε πέφτοντας από την οροφή του ουρανοξύστη (όπως υποψιάζονταν πολλοί), αλλά η πτώση του ήταν ακόμη πιο σκληρή από μια πραγματική: ήταν αρχαιοελληνικής φύσεως, πνευματική και συναισθηματική, με τις Ερινύες για τα λάθη του να τον κατατρέχουν όπου σταθεί κι όπου βρεθεί. Ο Ντον Ντρέιπερ είναι ένας εκπεσόντας άνθρωπος, που μετά την Άνοδο, βίωσε την σταδιακή του Πτώση. Κι αυτή πόνεσε. Πολύ.

Αντιθέτως, σε μια πραγματικά ευφυή τελευταία σκηνή, ο σεναριογράφος Μάθιου Γουίνερ κλείνει την σειρά με την εικόνα του Ντον να κάνει γιόγκα και πριν τελειώσει το πλάνο, τον δείχνει να μειδιά πονηρά. Τι συνέβη; Είναι απλώς ευτυχισμένος ή μήπως του ήρθε μια ακόμη ιδέα για μια διαφήμιση;

Η απορία μας λύνεται στην αμέσως επόμενη σκηνή: είναι η (πραγματική) διαφήμιση της Coca Cola που κυκλοφόρησε το 1971 από την (πραγματική) εταιρεία McCann, δια χειρός του (επίσης πραγματικού) διαφημιστή Μπιλ Μπάκερ.

Γνωστή κι ως Hilltop commercial, το «I’d Like to Buy the World a Coke» γυρίστηκε σε ένα λόφο έξω απ’ τη Ρώμη κι αποτελεί μέχρι και σήμερα ίσως την πιο αναγνωρίσιμη διαφήμιση στην τηλεοπτική ιστορία των ΗΠΑ.

Όπως αναφέρουν τα σχετικά με το Mad Men φόρα, ο σεναριογράφος ήθελε να μας «κλείσει το μάτι» πως ο Ντον, επηρεασμένος από την ηρεμία και την ειρήνη που βρήκε στο retreat, μετά γύρισε στην εταιρεία του, την McCann και εμπνεύστηκε την παραπάνω διαφήμιση.

Οι θιασώτες της άποψης αυτής επιμένουν πως ο Ντον ευθύνεται μέχρι και για το… κάστινγκ των συμμετεχόντων στη διαφήμιση: η κοπέλα με τα κοτσιδάκια που τον υποδέχεται στην ρεσεψιόν του κέντρου ψυχικής ανάτασης μοιάζει πολύ με μια κοπέλα με κοτσιδάκια στη διαφήμιση του αναψυκτικού.

Άλλοι πάλι ισχυρίζονται πως ο Ντον θα επέμεινε στην άποψη του πως «πλέον αποχώρησα από τη διαφήμιση» και πως απλώς μεταβίβασε τηλεφωνικά την ιδέα στην protégé του και αυτή που θεωρούσε πως θα συνέχιζε το έργο του: στην Πέγκι, η οποία κατόπιν την έφερε εις πέρας, σε δημιουργικό επίπεδο. Ωστόσο, η επικρατούσα άποψη είναι πως ο Ντον, σε μια στιγμή απόλυτης πνευματικής διαύγειας και δημιουργικού οίστρου, είχε αυτήν την έμπνευση.

Όπως και να’ χει το πράγμα, ο Γουίνερ «φλουτάρει» τόσο επιτυχημένα την πραγματικότητα με την φαντασία που δεν μπορούμε να του έχουμε κανένα απολύτως παράπονο…

Κωνσταντίνος Τσάβαλος

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ