Γιάννης Μαρκόπουλος: Η επικαιρότητα των Πολιορκημένων

Αγαπώ και σέβομαι βαθιά τον Γιάννη Μαρκόπουλο για το ευρύ και σπουδαίο έργο του όλες αυτές τις δεκαετίες από το 1959 που επισήμως εισέρχεται στην σύνθεση με τα Τρία Σκίτσα για χορό που μεταδίδονται στην τότε ΕΙΡ. Ο τρόπος που μεγάλωσε στην Κρήτη, σε ένα σπίτι που απ’ την μια επικοινωνούσε με σπίτια ευκατάστατων ανθρώπων και απ’ την άλλη γειτνίαζε με πρόσφυγες και κατατρεγμένους υπήρξε καθοριστικός για την μετέπειτα πορεία του που είναι μοιρασμένη στην συμφωνική και στην λαϊκή μουσική. Δεν είναι της ώρας να παραθέσω και να υπομνηματίσω το τεράστιο έργο του για το Θέατρο, την τηλεόραση, τον Κινηματογράφο ή τους κύκλους και τις ενότητες τραγουδιών του. Έχει όμως αξία να θυμίσω δύο πράγματα: το πρώτο είναι πως ο τρόπος που ο Μαρκόπουλος ενέταξε τα παραδοσιακά όργανα και τους δεξιοτέχνες στις ορχήστρες του υπήρξε και συνεχίζει να είναι πρωτοποριακός. Το δεύτερο είναι πως μετά το 1969 διαμορφώνει και αποκρυσταλλώνεται μέσα από τα δισκογραφικά του εγχειρήματα ένα ολόκληρο μουσικό κίνημα, την λεγόμενη «Επιστροφή στις Ρίζες». Όπως ο ίδιος ο δημιουργός έχει πει το «κίνημα» αυτό -και για να μην γίνονται πολιτικές παρανοήσεις:

«σήμαινε έναν μόνιμο σχεδιασμό του μέλλοντος με άφθαρτα στοιχεία από την παράδοση, σε συνδυασμό με τις σύγχρονες επιλεγμένες μουσικές πληροφορίες της παγκόσμιας μουσικής». Η περίοδος 1969-79 υπήρξε ιδιαιτέρως γόνιμη και εμπνευσμένη για τον Μαρκόπουλο. Εδώ ανάμεσα σε άλλα έχουμε το Χρονικό, την Ιθαγένεια και την Θητεία. Απ’ την Θητεία και σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου επιλέγω να σας παραθέσω το παρακάτω βίντεο-ντοκουμέντο από το περίφημο «Τα Λόγια και τα χρόνια» με τον Χαράλαμπο Γαργανουράκη για έναν λόγο: Στα πρώτα λεπτά του βίντεο διακρίνεται ο ροκ σταρ Παύλος Σιδηρόπουλος με την κιθάρα του, δίπλα στον μέγα σαντουρίστα Αριστείδη Μόσχο. Μια εικόνα, δύο κόσμοι και πάνω απ’ όλα ο σπάνιος συγκερασμός που κατόρθωσε ο Μαρκόπουλος.

Στην παραπάνω δεκαετία συνέθεσε σε μέρη και τμηματικά το έργο του «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» πάνω σε ποίηση του Διονυσίου Σολωμού. Το 1975 πήρε την τελική του μορφή και δόθηκε ο τίτλος «Λαϊκή Λειτουργία» ενώ το 1977 δισκογραφήθηκε. Παραθέτω εδώ απόσπασμα κριτικής που έκανε ο σημαντικός άγγλος μουσικολόγος Πίτερ Κλέιτον στην Sunday Telegraph, έξι χρόνια μετά την κυκλοφορία του ορατορίου και περιλαμβάνεται στην πυκνή και ουσιαστική μονογραφία για τον συνθέτη με τίτλο «Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας ζωντανός μύθος της σύγχρονης Ελλάδας» (εκδ. Καστανιώτη) που συνέγραψε ο καθηγητής Αλέξανδρος Ζώτος: «Η ίδια η μουσική φαίνεται να είναι το ελληνικό αντίστοιχο των έργων ενός Κουρτ Βάιλ, όταν συνέθετε για τον Μπέρτολντ Μπρεχτ. Σκόπιμα απλά, χωρίς ωστόσο να γίνεται ποτέ κοινότοπη».

Για την ιστορία, ο συνθέτης –όπως μας πληροφορεί ο Ζώτος- βασίστηκε στα άπαντα του Ιάκωβου Πολυλά, αλλά και στα χειρόγραφα του ποιητή, από τον τόμο που του χάρισε ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Λίνος Πολίτης. Να προσθέσω εδώ, πως όπως μου έχει πει ο Μαρκόπουλος, τα πρώτα διαβάσματα πάνω στον Σολωμό οφείλονται στην βιβλιοθήκη του πατέρα του. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε απ’ τον ίδιο τον συνθέτη το 1975 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καλεσμένός του καθηγητή Λίνου Πολίτη. Ο δίσκος όπως ξαναείπα γράφτηκε το 1977. Νίκος Ξυλούρης, Λάκης Χαλκιάς, Ηλίας Κλωναρίδης και η Ειρήνη Παππά που είχε τον ρόλο της αφηγήτριας υπήρξαν το «πλήρωμα» ενός μουσικού «πλοίου» (σύγχρονου φωνητικού συμφωνικού έργου) που έλυσε τους καβους του τότε για να ταξιδεύει μέσα στην διαχρονία. Διαλέγω μια αγαπημένη μου στιγμή από εκείνον τον δίσκο. Τα λόγια της Παππά όλο πλαστικότητα, η φωνή του Νίκου Ξυλούρη ασύγκριτη.

Καλοκαίρι του 1978, έχουμε και την πρώτη συναυλία με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους, μπροστά σε είκοσι δύο χιλιάδες κόσμου στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Στην φωτό που μας παραχώρησε ο ίδιος ο συνθέτης απ’ το αρχείο του βλέπουμε τον ίδιο να διευθύνει με τραγουδιστές τους Νίκο Ξυλούρη, Λάκη Χαλκιά, Ηλία Κλωναρίδη, την χορωδία Πρέβεζας και Ορχήστρα.

Το έργο ταξίδεψε μέσα στον χρόνο και το 2002 ο συνθέτης διευθύνει το έργο στην πλατεία του Μεσολογγίου μπροστά σε 7.000 κόσμο, όπου και γίνεται επίτιμος πολίτης της Ιεράς πόλεως από τον Δήμαρχο. Στις 28 Μαρτίου 2007 Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι παρουσιάζονται στο θέατρο Badminton για τα 150 χρόνια από τον θάνατο του ποιητή στη νέα ενορχήστρωση που έκανε ο συνθέτης για συμφωνική ορχήστρα και ελληνικά όργανα, με τον Μάριο Φραγκούλη, τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, τον Λάκη Χαλκιά, αφηγήτρια την Άννα Συνοδινού και με συμμετοχή της Εθνικής Συμφωνικής ορχήστρας της ΕΡΤ και της Χορωδίας των Συνόλων του Δήμου Αθηναίων, όπως μας πληροφορεί ο σπουδαίος μουσικολόγος Αλέξανδρος Στουπάκης σε σημείωμά του. Και τώρα, την Κυριακή, στις 22 Μαρτίου, το έργο επιστρέφει σε μια σκληρή και σύνθετη για τον τόπο συγκυρία Η συναυλία των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 22 Μαρτίου το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 20.00. Ο ίδιος ο Μαρκόπουλος θα διευθύνει ενώ ερμηνεύουν οι Γιώργος Νταλάρας, ο άλλοτε front man των Raining Pleasure Vassilikos και ο βαρύτονος Κωστής Κωνσταντάρας. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη θα είναι στον ρόλο της αφηγήτριας ενώ συμμετέχει η σπουδαία Χορωδία «ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ» και της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΝΕΡΙΤ. «Σήμερα είμαστε πολιορκημένοι από την έλλειψη φαντασίας», μας είπε ο δημιουργός στην πρόσφατη συνέντευξη τύπου στο Μέγαρο. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ανέφερε πως τον ρόλο της αφηγήτριας τον έχει ερμηνεύσει αρχικά η Ειρήνη Παππά, αργότερα η Άννα Συνοδινού και η Λυδία Κονιόρδου, με αποτέλεσμα γι’ αυτήν ο πήχης να βρίσκεται πολύ ψηλά. «Το έργο είναι πολύ επίκαιρο καθώς προβάλλει το ελληνικό μεγαλείο, την αντίσταση ακόμα και τους πειρασμούς (η άνοιξη, ο έρωτας) που όμως οι άνθρωποι κατάφεραν να καταπολεμήσουν και με αυτοθυσία να κερδίσουν και πάλι την «πνευματική ελευθερία». Αυτή είναι μια αρετή που πρέπει να βρούμε ξανά και σήμερα», κατέληξε η σπουδαία ηθοποιός. Μια μεγάλη στιγμή για το μουσικό τοπίο μας.

ΙΝFO:22 Μαρτίου,Μέγαρο Μουσικής Αθηνών,Ώρα: 20:00


Προπώληση: Viva.gr, 11876, Public, Παπασωτηρίου, Seven Spots, Ιανός, Reload. Ταμεία Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και στα εκδοτήρια-Ομήρου 8, τηλ. κρατήσεων 2107282333, www.megaron.gr. ΠΑΡΑΓΩΓΗ: People Entertainment Group. Τα έσοδα της παράστασης θα διατεθούν για τη σίτιση παιδιών αδύναμων οικονομικά οικογενειών του φιλανθρωπικού οργανισμού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών «Αποστολή»