Τσιγάρο: Γιατί είναι δύσκολο να «το κόψει» κανείς;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τo κάπνισμα, η ανθυγιεινή διατροφή και η έλλειψη άσκησης είναι κύριοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, έμφραγμα και εγκεφαλικό.
Μάλιστα, το κάπνισμα είναι η πλέον σημαντική αιτία θανάτων που μπορούν να αποφευχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και ευθύνεται για περίπου 700.000 θανάτους ετησίως.

Στην Ελλάδα το 90% των εμφραγμάτων σε άτομα κάτω των 50 ετών εμφανίζονται σε καπνιστές. Μολονότι η κατανάλωση καπνού μειώθηκε τελευταία.

Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νόσων και έχει θετική δράση στην καρδιαγγειακή υγεία.
Αυτή την φορά θεώρησα χρήσιμο να αναφερθώ αδρά στην «ανωμαλία» πού συμβαίνει μέσα στον οργανισμό με την ρουφηξιά ενός τσιγάρου.

Ο μηχανισμός που μπαίνει σε λειτουργία είναι ο εξής:

• Η νικοτίνη που εισπνεύσθηκε μπαίνει στην κυκλοφορία αίματος και φτάνει σε όλα τα κύτταρα του σώματος.
• Στον εγκέφαλο φτάνει μέσα σε 8 έως 18 δευτερόλεπτα. Εκεί διεγείρει τους νευρώνες και αυτομάτως στέλνονται διάφορα μηνύματα στα όργανα του καπνιστή:
  – δίνεται η εντολή να εκκριθεί αδρεναλίνη,
  – «ειδοποιείται» η καρδιά να αρχίσει να χτυπά πιο γρήγορα,
  – τα αγγεία συσπώνται, αυξάνεται η πίεση του αίματος,
  απελευθερώνεται γλυκόζη.

Η νικοτίνη:

• σε μικρή ποσότητα διεγείρει.
• σε μεγάλη ποσότητα ναρκώνει και προκαλεί το θάνατο.

Η περιεκτικότητα της νικοτίνης στο αίμα: πέφτει κατά 50% μισή ώρα μετά από μία ρουφηξιά και κατά 75% στα τρία τέταρτα της ώρας. Από τη στιγμή που μειώνεται η περιεκτικότητα της νικοτίνης στο αίμα, ο καπνιστής νιώθει την ανάγκη να ανεβάσει εκ νέου τα επίπεδα της. Γι’ αυτό οι περισσότεροι καπνιστές καπνίζουν περίπου ένα πακέτο την ημέρα – δύο τσιγάρα την ώρα. Επειδή πάντως, τα επίπεδα μειώνονται πολύ στη διάρκεια της νύχτας, το πρωινό τσιγάρο προκαλεί πάντα «ευχαρίστηση». Τα επόμενα τσιγάρα πάντως ανάβονται μηχανικά, γιατί δεν προκαλούν το ίδιο αίσθημα ευχαρίστησης. Ο οργανισμός μένει σχετικά αδιάφορος.

Επιπλέον η νικοτίνη -δυστυχώς- διεγείρει τα εγκεφαλικά κύτταρα, ώστε να δημιουργούν νέους νευρώνες για την υποδοχή της, με αποτέλεσμα όσο περισσότερο καπνίζει ένα άτομο τόσο περισσότερα τσιγάρα να ζητά.

Τι συμβαίνει όταν διακόψουμε το κάπνισμα
Αυτοί οι επιπλέον νευρώνες που κάνουν τον άνθρωπο να αποζητά όλο και περισσότερη νικοτίνη αρχίζουν να εξαφανίζονται περίπου ενάμισι μήνα μετά το κόψιμο του τσιγάρου. Η ανάμνηση, όμως, της «ευχαρίστησης» που έφερνε κάποτε η νικοτίνη, διαρκεί, και έτσι ο πρώην καπνιστής μπορεί ανά πάσα στιγμή να παρεκτραπεί και να ξαναρχίσει το κάπνισμα.

Μονοξείδιο του Άνθρακα:
Πρόκειται για την ίδια δηλητηριώδη ουσία που εκπέμπεται από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Ενώ η νικοτίνη κάνει την καρδιά να χτυπά πιο γρήγορα, το μονοξείδιο του άνθρακα της στερεί το έξτρα οξυγόνο που της χρειάζεται. Η αναπνοή γίνεται πιο γρήγορη και η θερμοκρασία του σώματος πέφτει. Αυτή η «κόντρα» γίνεται αιτία για πολλές καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις.

Η πίσσα:
που περιλαμβάνεται ανάμεσα στις 4.000 ουσίες που περιέχει το τσιγάρο,περιέχει τις πλέον βλαβερές. Πρόκειται για μίγμα πολλών καρκινογόνων ουσιών, επικάθεται στους βλεννογόνους τους στόματος, των πνευμόνων, του στομάχου και του εντέρου, συμβάλλοντας στην πρόκληση καρκίνου αυτών των περιοχών, αλλά και στην εκδήλωση εμφυσήματος, χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων κ.λ.π. Στο μεταξύ, ο οργανισμός αναλώνει όλα τα αποθέματα βιταμίνης C.

Τα «Θετικά» του τσιγάρου (ή γιατί είναι δύσκολο να «το κόψει» κανείς…)

• Βοηθά στην αντιμετώπιση δυσάρεστων και οδυνηρών καταστάσεων.
• Βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης, χαλαρώνει.
• Το βλέπει κανείς σαν διάλειμμα από τη δουλειά του.
• Βοηθά στην αντιμετώπιση της ανίας σε περιόδους πλήξης.
• Δίνει «δουλειά» στα χέρια του κατόχου.
• Μετατρέπει τις ευχάριστες στιγμές σε «απολαυστικές».
• Δίνει ψευδαίσθηση άνεσης στις κοινωνικές συναναστροφές. Είναι ταυτισμένο με συγκεκριμένες συνήθειες (πχ. καφές, φαγητό).
• Δίνει δουλειά στους καπνοπαραγωγούς.
• Δίνει δουλειά σε καπνεμπόρους.
• Δίνει δουλειά σε καπνοβιομηχάνους.
• Δίνει δουλειά σε πνευμονολόγους, καρδιολόγους, φαρμακοποιούς κ.λπ.
• Δίνει φόρους στο κράτος.

Μπορούν όμως αυτά τα «θετικά» να υπερασπισθούν το κάπνισμα πού θεωρείται βασικός υπεύθυνος για τον θάνατο ενός στους τρείς θανάτους των ενηλίκων και βέβαια όχι.

Τι κάνουμε;

• Πειστική και διαρκή ενημέρωση του κοινού για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.Η ευρηματική μέσα από μάθημα εκπαίδευση των παιδιών στο σχολείο αποτελεί αναγκαιότητα γιατί έτσι θα κτυπηθεί η ρίζα του κακού.
• Αυστηρή εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος στούς δημόσιους χώρους με ταυτόχρονη ευασθητοποίηση των καπνιστών στις συνέπειες του παθητικού καπνίσματος πού μπορούν να προκαλέσουν στους άλλους.
• Διακοπή του καπνίσματος από προσωπική πρωτοβουλία του καπνιστή ο οποίος μπορεί να καταφύγει και σε ειδικά ιατρεία όπου μπορεί να λάβει ειδικές οδηγίες ως και φαρμακευτική αγωγή.

* Ο Ιωάννης Ν.Βλασερός, Γενικός Γραμματέας του ΔΣ της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, είναι Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών.

health.in.gr