Σεμινάριο της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας

Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1837, με σκοπό την ανεύρεση, συλλογή, συντήρηση, διαφύλαξη, αναστήλωση, επισκευή και επιστημονική έρευνα των μνημείων της αρχαιότητας, τη μελέτη του βίου των αρχαίων και την εξερεύνηση της βυζαντινής και μεσαιωνικής αρχαιολογίας και τέχνης, αλλά και τη διάδοση γνώσεων αναφορικά με την ιστορία της αρχαίας και της νεότερης τέχνης.

H αποκάλυψη και διάσωση των αρχαιοτήτων της Eλλάδας κατά το 19ο αιώνα είχε ποικίλα κίνητρα: τη σύνδεση του νέου ελληνικού κράτους και των νέων Eλλήνων με την κλασική ελληνική αρχαιότητα, της οποίας ήταν οι απευθείας απόγονοι και συνεχιστές, αφού μιλούσαν την ίδια γλώσσα και κατοικούσαν τον ίδιο τόπο, την υπεράσπιση του νέου έθνους και κράτους από εκείνους που το υπέβλεπαν και τον τερματισμό, ή τουλάχιστον τη μείωση, της καταστροφής των αρχαιοτήτων που γινόταν στην ελεύθερη Eλλάδα από τους ίδιους τους κατοίκους της, χωρικούς ή αρχαιοκαπήλους, και τους ξένους φιλαρχαίους και εμπόρους αρχαιοτήτων.

Στο πλαίσιο των σύγχρονων δραστηριοτήτων της, η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία (Σχολή Διδασκαλίας της Ιστορίας της Τέχνης) πραγματοποιεί την Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου 2013 και ώρες 18:00-20:00 σεμινάριο που τιτλοφορείται«Η ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΧΑΪΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ « (ομιλητής η Λένα Παπάζογλου-Μανιουδάκη, επίτιμη προϊσταμένη της Συλλογής Προϊστορικών και Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)

Η Μυκηναϊκή Αχαΐα στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο βρίσκεται στην περιφέρεια της επικράτειας των μεγάλων μυκηναϊκών ανακτόρων, των Μυκηνών ή της Πύλου. Ιστορικά διατήρησε το όνομα των Αχαιών, όνομα γνωστό βέβαια από τον ‘Ομηρο αλλά και από τα σύγχρονα με τη μυκηναϊκή εποχή αρχεία των Χετταίων της Μ. Ασίας.

Στον Νηών κατάλογο του Ομήρου (Ιλ. Β 573-575) το Αίγιο και η Αιγείρα, μυκηναϊκές θέσεις της Ανατολικής Αχαΐας, συνδέονται με την επικράτεια των Μυκηνών, όπως και η Κορινθία. Το όρος Παναχαϊκό, που υψώνεται επιβλητικό, διαχωρίζει την Ανατολική Αχαΐα από τη Δυτική, πράγμα που ανιχνεύεται και στα αρχαιολογικά δεδομένα.

Το Αίγιο, έδρα του Κοινού των Αχαιών στα ιστορικά χρόνια, αναδεικνύεται, με τις σωστικές ανασκαφές των τελευταίων 30 χρόνων, ως η αρχαιότερη συνεχώς οικούμενη πόλη της Αχαΐας, με βεβαιωμένη κατοίκηση ήδη από τη Νεολιθική εποχή.

Μετά από σύντομη παρουσίαση της Πρωτοελλαδικής και Μεσοελλαδικής φάσης, το ενδιαφέρον εστιάζεται στον οικισμό του Αιγίου της πρώιμης μυκηναϊκής εποχής που εντάσσεται στο πλέγμα των οικισμών της Αργολίδας και της Κορινθίας. Τα ευρήματα διαφοροποιούν το Αίγιο από τον πρόσφατα ανεσκαμμένο οικισμό στη Μυγδαλιά Πατρών όπου σπανίζει η εισηγμένη μυκηναϊκή κεραμεική από την Αργολίδα. Επισημαίνεται επίσης η απουσία θολωτών τάφων στην περιοχή του Αιγίου ενώ η ανέγερση 6 (έξι) γνωστών σήμερα θολωτών τάφων στη Δυτική Αχαΐα (Μυγδαλιά και Καλλιθέα Πατρών, Φαραί, Πόρτες) κατά το τέλος της πρώιμης μυκηναϊκής εποχής (τέλος 15ου-αρχές 14ου αι. π.Χ.) δηλώνει την παρουσία τοπικής άρχουσας τάξης.

Σε ‘θησαυρό’ έξω από τον συλημένο τάφο Β των Φαρών βρέθηκε χάλκινο εγχειρίδιο με εμπίεστη διακόσμηση στη λεπίδα (απεικονίζονται δελφίνια), το μοναδικό εκτός Μυκηνών και Πύλου. Ο μνημειώδης θαλαμωτός τάφος στη Βούντενη Πατρών, με σημαντικά ευρήματα, δηλώνει επίσης την ύπαρξη ενός άλλου κέντρου εξουσίας κατά τον πρώϊμο 14ο αι. π.Χ.

Κατά την ανακτορική περίοδο (14ος-13ος αι. π.Χ.) η μοναδική, τειχισμένη με κυκλώπεια τείχη, μυκηναϊκή ακρόπολη της Αχαΐας, το Τείχος Δυμαίων, αλλά και η πόλη της Πάτρας, γνωστή από το νεκροταφείο την οδό Γερμανού, με εισηγμένα αγγεία από την Αργολίδα και την Κρήτη, (ο οικισμός ενδεχομένως ήταν στο Κάστρο της πόλης), αναδεικνύονται ως σημαντικές θέσεις.

Κατά τον 12ο αι., μετά την πτώση των ανακτόρων, η Αχαΐα, και μάλιστα η Δυτική γνωρίζει περίοδο άνθησης και αποτελεί μέρος μιας »κοινής» με τη ΒΔ Πελοπόννησο (Β. Ηλεία, Δυτική Αρκαδία).

Από τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής η ύπαρξη μεγάλου αριθμού ταφών πολεμιστών, εξοπλισμένων με ισχυρά χάλκινα ξίφη και λόγχες. Οι ίδιοι τύποι όπλων θα κατασκευασθούν από σίδηρο κατά τη γεωμετρική εποχή. Τα εξειδικευμένα εργαστήρια κεραμεικής παράγουν ψευδόστομους αμφορείς, μεγάλα τετράωτα αγγεία και τους χαρακτηριστικούς πτηνόσχημους ασκούς. Τα πτηνόσχημα αγγεία, κτερίσματα παιδικών ταφών, διαδίδονται σε όλη τη Δυτική Αχαΐα. Ο τύπος τους είναι γνωστός και κατά την πρωτογεωμετρική εποχή στην Αττική, την Εύβοια, την Κύπρο ωστόσο στην Αχαΐα σταματά να παράγεται μετά το τέλος του μυκηναϊκού κόσμου.

Η ανέγερση γεωμετρικών ή αρχαϊκών ιερών, συχνά σε χώρους με έντονη μυκηναϊκή παρουσία την Αχαΐα, όπως στην περιοχή του Αιγίου και στη Μυγδαλιά Πατρών, συνδέει τη μυκηναϊκή εποχή με την εποχή των »ηρώων» που ακολουθεί.