«Δεν μπορεί να υπάρξει πρόληψη χωρίς κράτος πρόνοιας» λέει η Κατερίνα Μάτσα

Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών η 26η Ιουνίου και φέτος η ημέρα αυτή
είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, καθώς σύμφωνα με έρευνες, η δίνη της
οικονομικής κρίσης που διέρχεται αυτή την περίοδο η χώρα μας επηρεάζει
τους αδύναμους και εντείνει το πρόβλημα της χρήσης ουσιών.

Η αφύπνιση
της κοινωνίας απέναντι στον αγώνα κατά των ναρκωτικών, αλλά και στη μάχη
που δίνουν τα απεξαρτημένα άτομα για να επανενταχθούν στους κόλπους της
είναι η πιο σημαντική ανάγκη σήμερα.

«Δεν μπορεί να υπάρξει πρόληψη
χωρίς το αίσθημα της συλλογικότητας και φυσικά χωρίς κράτος πρόνοιας»,
τονίζει σε συνέντευξή της στο in.gr η Κατερίνα Μάτσα, ψυχίατρος
και επιστημονική υπεύθυνη του «18 Άνω».

Ποιο είναι το μεγαλύτερο «αγκάθι» σήμερα στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων πρόληψης, απεξάρτησης και επανένταξης;

Κατ’ αρχήν δεν υπάρχουν επαρκή σε αριθμό προγράμματα. Υπάρχει πολύ μεγάλος κοινωνικός ρατσισμός, που δυσκολεύει πάρα πολύ την απεξάρτηση. Ο ρατσισμός εκφράζεται σε πολλά επίπεδα: από το επίπεδο της γειτονιάς (π.χ. ο απεξαρτημένος θα δυσκολευτεί να βρει σπίτι), μέχρι το επίπεδο των δικαστηρίων. Εμείς τώρα έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα με δύο απεξαρτημένα παιδιά – ο ένας είναι τρία χρόνια και ο άλλος δυόμισι χρόνια «καθαρός» – και το δικαστήριο που έγινε πρόσφατα τους καταδίκασε σε τέσσερα χρόνια φυλακή χωρίς αναστολή, χωρίς να αναγνωρίσει όλη αυτή την τεράστια προσπάθεια που έκαναν και άλλαξαν ριζικά. Ένα άλλο πολύ σοβαρό πρόβλημα είναι η ανεργία. Οι περισσότεροι όταν εντάσσονται στο πρόγραμμα έρχονται με ένα ποσοστό ανεργίας 60-70%. Βγαίνοντας στην επανένταξη πρέπει να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Εκεί ειδικά αυτό τον καιρό υπάρχει πολύ μεγάλη δυσκολία. Είμαστε σίγουροι ότι με τα μέτρα που έχουν παρθεί και με την ανεργία που καλπάζει, η δυσκολία θα μεγαλώσει. Εμείς σαν «18 Άνω» παλεύουμε για τη δημιουργία κοινωνικών αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων, οι οποίες θα προσπαθήσουμε να έχουν και ειδικά προνόμια από το κράτος, για να μπορέσουν τα παιδιά να επωφεληθούν από αυτή τη δουλειά. Και μέσα από αυτές τις κοινωνικές επιχειρήσεις κατ’ αρχήν να μπορέσουν να κάνουν αυτό που τους αρέσει και από την άλλη να λειτουργήσουν συλλογικά. Το άλλο ζήτημα που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι το ότι σε αυτά τα παιδιά πρέπει να περάσει το μήνυμα από όλη την κοινωνία ότι είναι αποδεκτά στους κόλπους της. Ένα μήνυμα που δεν περνά σήμερα, αφού όλοι θεωρούν ότι είναι ασθενείς και μάλιστα ανίατοι. Πιστεύω σε μεγάλο βαθμό ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αντίληψη αυτή της χρόνιας υποτροπιάζουσας νόσου προβάλλεται πολύ και από τον ιατρικό κόσμο και αυτό αποθαρρύνει τον οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή μαζί τους να κρατάει τα παιδιά αυτά σε απόσταση.

Υπάρχουν περιθώρια μετεξέλιξης των προγραμμάτων απεξάρτησης και ποιες κοινωνικές αλλαγές μπορούν να επιφέρουν;

Τα προγράμματα απεξάρτησης πρέπει να αναπτυχθούν παραπάνω. Κατ’ αρχήν πρέπει να δημιουργηθούν πολλά προγράμματα για την παθολογική χρήση του διαδικτύου που αποκτά όλο και πιο μεγάλες διαστάσεις και φοβόμαστε ότι θα μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο με τη νομιμοποίηση του τζόγου και ειδικά μέσω Internet. Πρέπει τα προγράμματα να επεκταθούν και στις νέες εξαρτήσεις και να έχουν όλα δημόσιο χαρακτήρα. Οι άνθρωποι που συμμετέχουν στα προγράμματα έχουν καταστραφεί οικονομικά και οι ίδιοι και οι οικογένειές τους. Δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενα κερδοσκοπίας και πρέπει το κράτος να τους προφυλάξει από τέτοιες ενέργειες. Υπάρχουν πάρα πολλά παράνομα προγράμματα που λειτουργούν όμως κανονικά και αποσπούν τεράστια ποσά από αυτούς τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους. Ποσά που δεν τα έχουν, τα δανείζονται, πουλούν περιουσίες για να καταλήξουν και πάλι αργά ή γρήγορα στις ουσίες.

Πως οραματίζεστε την ιδανική εκστρατεία πρόληψης χρήσης ουσιών;

Η πρόληψη απαιτεί να κινητοποιηθεί το σύνολο της κοινωνίας και όχι οι ειδικοί μονάχα. Και πρέπει να λειτουργήσει σε πάρα πολλά επίπεδα όχι μονάχα στην ενημέρωση αλλά στο να κάνει τον κάθε πολίτη να σκεφτεί και να αλλάξει τον δικό του τρόπο ζωής. Και έτσι να μπορέσει να λειτουργήσει και σε επίπεδο ατόμου και σε επίπεδο τοπικής κοινότητας μια κοινωνία αλληλεγγύης. Μία κοινωνία όπου οι άνθρωποι αποκτούν σχέσεις μεταξύ τους και αγωνίζονται από κοινού για να λύσουν τα προβλήματα που κάνουν πιο δύσκολη τη ζωή τους. Δεν μπορεί να υπάρχει πρόληψη εάν δεν υπάρξει αυτό το αίσθημα της συλλογικότητας, της μαχητικότητας, της αγωνιστικότητας, της διεκδίκησης. Και βέβαια δεν μπορεί να υπάρχει πρόληψη χωρίς κράτος πρόνοιας.

Πως φαντάζεστε το μέλλον της κοινωνίας, δεδομένης της αυξητικής τάσης στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών;

Αν δεν κάνουμε κάτι για την κοινωνία δεν θα κάνουμε τίποτα ούτε για τις ουσίες. Τα πράγματα θα είναι πολύ μαύρα.

Κική Μαργαρίτη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ