Πού είναι το πιο μακρινό αντικείμενο στο Σύμπαν;

65

Πριν ακόμη προλάβει μία διεθνής επιστημονική ομάδα, την Πέμπτη, να ανακοινώσει ότι ανακάλυψε το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο στο Σύμπαν που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα, ήλθε μία άλλη ανακοίνωση από τους ερευνητές του κέντρου ελέγχου του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, σύμφωνα με την οποία εντοπίστηκε ένα ακόμη πιο μακρινό αντικείμενο.

Οπως μετέδωσε το BBC την Παρασκευή, την πρώτη ανακάλυψη έκαναν μέλη του Sloan Digital Sky Survey (SDSS), ενός διεθνούς πανεπιστημιακού ερευνητικού προγράμματος, που έχει στόχο την παρατήρηση απομακρυσμένων αντικειμένων στο Σύμπαν με τη βοήθεια ενός τηλεσκόπιου-ρομπότ στο Νέο Μεξικό και του μεγαλύτερου επίγειου τηλεσκόπιου Keck στη Χαβάη.

Πρόκειται για ένα κβάζαρ, που απέχει από τη Γη 12 δισ. έτη φωτός. Η απόσταση αυτή ουσιαστικά σημαίνει ότι το βλέπουμε στην κατάσταση που βρισκόταν πριν από 12 δισ. χρόνια, πολύ κοντά δηλαδή στην υπολογισμένη ηλικία του σύμπαντος. Τα κβάζαρ είναι υπέρλαμπρα αντικείμενα, ένα τρισεκατομμύριο φορές περίπου πιο φωτεινά από τον Ηλιο, των οποίων το μέγεθος δεν ξεπερνά εκείνο του γειτονικού μας πλανήτη Αρη.

Πολύ κοντά στο Big Bang

Η απόσταση του συγκεκριμένου κβάζαρ μετρήθηκε με βάση τη μετατόπισή του προς το ερυθρό της ακτινοβολίας του. Με βάση την επικρατέστερη θεωρία, το Σύμπαν προήλθε από μία Μεγάλη Εκρηξη (Big Bang) στο μακρινό παρελθόν. Η έκρηξη αυτή είχε αποτέλεσμα οι γαλαξίες να απομακρύνονται έκτοτε ο ένας από τον άλλο, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στη μετατόπιση της συχνότητας της ακτινοβολίας τους προς το ερυθρό. Ο βαθμός μετατόπισης εκφράζει το βαθμό της απομάκρυνσης τους και αυτή με τη σειρά της αποκαλύπτει την ταχύτητα με την οποία ένα αντικείμενο απομακρύνεται από εμάς, και στην περίπτωση του συγκεκριμένου κβάζαρ είναι της τάξεως του 5,8.

Μετά την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκόπιου Hubble, το 1990, οι επιστήμονες έχουν επιδοθεί στο κυνήγι των κβάζαρ, στην προσπάθειά τους να παρατηρήσουν το Σύμπαν ολοένα πιο κοντά στη νηπιακή του ηλικία. Μέχρι σήμερα, το SDSS έχει ανακοινώσει την ανακάλυψη 1.000 περίπου τέτοιων φωτεινών αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων και των δέκα πιο απομακρυσμένων που έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα.

Οι επιστήμονες είναι ενθουσιασμένοι όχι μόνο με την απόσταση αλλά κυρίως με την ποιότητα των δεδομένων που έλαβαν από τα δύο τηλεσκόπια, γεγονός που αισιοδοξούν ότι θα τους επιτρέψει να μελετήσουν ευκολότερα τον τρόπο σχηματισμού των γαλαξιών, τις θεωρίες τους για τη γένεση του Σύμπαντος, καθώς και να κατανοήσουν καλύτερα τις λεγόμενες μαύρες τρύπες.

Μυστηριώδες αντικείμενο στο βάθος του Σύμπαντος

Τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις του SDSS ακολούθησε μία ακόμα εντυπωσιακή ανακάλυψη του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Οι κάμερες του πολύτιμου αυτού εργαλείου για την εξερεύνηση του Σύμπαντος κατέγραψαν, όπως φαίνεται, ένα μυστηριώδες αντικείμενο, το οποίο πρέπει να βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόσταση από οτιδήποτε άλλο έχει καταγράψει η επιστημονική έρευνα μέχρι σήμερα.

Τα όργανα που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες μπορούν να κοιτάξουν σε μία απόσταση περίπου 12 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, μία απόσταση όχι πολύ μικρότερη από την υπολογιζόμενη ηλικία του σύμπαντος. Αν επιβεβαιωθεί πάντως η ανακάλυψη αυτού του αντικειμένου, φαίνεται πως τα σημερινά όρια θα μετατοπιστούν ακόμη πιο μακριά.

Το αναφερόμενο αντικείμενο βρέθηκε κατά τη λεπτομερή εξέταση φωτογραφίας από μία μακρινή περιοχή του Σύμπαντος, την οποία οι επιστήμονες ονομάζουν Hubble Deep Field North.

Εως τώρα, η μεγαλύτερη μετατόπιση προς το ερυθρό αφορά στο κβάζαρ με τη μετατόπιση της τάξεως του 5,8. Ο Μπρους Ντίκινσον από το Space Telescope Science Institute στη Βαλτιμόρη πιστεύει ότι το αντικείμενο που εντοπίστηκε από το Hubble μπορεί να έχει μετατόπιση της τάξεως του 12.

Υπάρχουν διάφορες απόψεις και πιθανές εξηγήσεις σχετικά με το τι είναι το αντικείμενο που βλέπουν οι αστρονόμοι, καθώς από αυτές εξαρτάται ποια είναι τελικά και η πραγματική του απόσταση. Ισως πρόκειται για ένα γαλαξία, που για κάποιο λόγο είναι ιδιαίτερα σκοτεινός, ή έναν τύπο άστρου, που ονομάζεται αστέρας άνθρακα, ή να πρόκειται πράγματι για το πιο μακρινό αντικείμενο στο Σύμπαν.

Σύμφωνα με τον Ντίκινσον, είναι μάλλον απίθανο να είναι ένας σκοτεινός γαλαξίας σε μία τέτοια περιοχή, όπως το Hubble Deep Field North. Μερικές προκαταρκτικές παρατηρήσεις, πάντως, με το τηλεσκόπιο Kitt Peak στις ΗΠΑ καταλήγουν σε μία μετατόπιση της τάξεως του 12,5, αλλά οι αστρονόμοι παραμένουν επιφυλακτικοί μέχρι να εξετάσουν το μυστηριώδες αντικείμενο με το τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη, που είναι και το μεγαλύτερο στον κόσμο.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ