Άρχεσθαι, μη μαθούσες

Διαβάζοντας για μια ακόμη φορά «άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει» στην πρόσοψη του κεντρικού κτιρίου της παλιάς Σχολής Ευελπίδων στη γειτονιά μου, συνειδητοποίησα τι συμβαίνει τούτες τις ημέρες: όλα αυτά τα διάσημα ανθρωπάκια, τα σκληρά αντράκια που κακοποιούσαν εξαρτημένους από αυτούς ανθρώπους -άντρες, γυναίκες και παιδιά- αναπαράγουν απλώς αυτά που έπαθαν οι ίδιοι όταν ξεκινούσαν την καριέρα τους και ήσαν εξαρτημένοι.  Εκείνοι τα είχαν αποδεχθεί, έμαθαν να άρχονται,  και έμαθαν να άρχουν.

Άρχουν όπως ήρχον οι τότε αρχηγοί τους· επαναλαμβάνουν όσα έπαθαν και έμαθαν, για να μην αλλάξει τίποτα στον κόσμο αυτό, να τα βρίσκουν οι επόμενοι όπως τα άφησαν οι παππούδες μας, που έλεγε και ο μακαριστός Χριστόδουλος – και εννοούσε ακριβώς αυτό: την αποδοχή και αναπαραγωγή παραδοσιακών εξουσιαστικών πρακτικών. Εξευτελιστικών του σώματος, του νου, της προσωπικότητας.

Να λυπηθούμε και να νιώσουμε οίκτο αναδρομικά για αυτά τα alpha males που πριν 30-40 χρόνια τα κακομεταχειρίζονταν, έδερναν, βίαζαν, εξευτέλιζαν οι αρσενικοί αρχηγοί τους – όταν δεν ήσαν απασχολημένοι (ή δεν ήθελαν) να κακομεταχειρίζονται, δέρνουν, βιάζουν γυναίκες; Τόσα υπέφεραν από τους προηγούμενους οι σημερινοί αρχηγοί-θύτες, δεν είναι άξιοι συμπόνιας; Παραγράφεται και η συμπόνια στην εικοσαετία, όπως τα εγκλήματα;

Τους αξίζει περιφρόνηση, λύπηση ίσως για το χάλι τους, όχι συμπόνια για τα σημερινά δεινά τους. Γιατί μπορεί αυτοί να έγιναν πετυχημένοι αρχηγοί, χιλιάδες άλλοι όμως καταστράφηκαν από την επιθυμία των τότε αρχηγών «να τους μάθουν να άρχονται». Πρώτα, οι περισσότεροι από όσους αντιστάθηκαν στη μάθηση: αν δεν είχαν προσωπικά χαρίσματα και μεγάλες αντοχές,  έκλειναν για αυτούς οι δρόμοι της τέχνης, του αθλητισμού, της πολιτικής – του όποιου επαγγέλματος – και για ορισμένους ακόμη και οι δρόμοι της ζωής. Μετά, όσοι υποτάχθηκαν, καταστράφηκαν και αυτοί –  είναι παγίδα το σύνθημα «αν μάθεις να υποτάσσεσαι, θα υποτάξεις και εσύ». Οι υποτασσόμενοι καταστρέφονται σαν τις λείες πολέμου που έχαναν την αξιοπρέπεια τους, γίνονταν υπηρέτες, δούλοι, ευνούχοι, παλλακίδες  για να σώσουν τη ζωή τους.

Διασώθηκαν για να γίνουν θύτες οι εκλεκτοί των προηγούμενων θυτών –  για να δημιουργήσουν και αυτοί θύματα και να αναπαραχθούν με διαδόχους-θύτες.

Σήμερα, όμως η διαγενεακή αλυσίδα υποταγών, καταστροφών, εξευτελισμών του  «άρξασθαι μαθών, άρχειν επιστήσει» διακόπτεται με γενναιότητα από κάποιες/ους.

Οι κοινωνίες αλλάζουν, προχωρούν, προοδεύουν όταν κάποιοι διακόπτουν παραδόσεις αυθαιρεσίας και βίας που κάποιοι άλλοι προσπαθούν να τις συνεχίσουν – μου φαίνεται αυτό είναι το κριτήριο προόδου και συντήρησης και όχι τα κομματικά φρονήματα και οι πολιτικές μεγαλοστομίες.