Για τη Μελίνα

Από την περασμένη εβδομάδα όταν, με αφορμή την επέτειο της γέννησής της, ανακοινώθηκε το «έτος Μελίνα Μερκούρη» έχουν υψωθεί κάποιες φωνές αμφισβήτησης της «τελευταίας ελληνίδας θεάς». Περισσότερο στα σόσιαλ μίντια, λιγότερο σε επίσημα μέσα. Εντάξει, όχι τόσο πολλές ούτε τόσο δυνατές (για φωνούλες πρόκειται κυρίως) ώστε να συγκροτούν τάση, καταγράφουν ωστόσο αυτό το είδος επικοινωνιακού νεοπλουτισμού που μας ταλαιπωρεί. Κάτι σαν «Εσείς ο λαουτζίκος που τρώτε το παραμύθι της Μελίνας κι εμείς οι εκλεκτοί που δεν μασάμε και δεν την πάμε». Το γιατί ακριβώς πλανάται έωλο. Ή τάχα τεκμηριώνεται μέσα από τον κατακερματισμό της. «Η Μελίνα ως ηθοποιός», «Η Μελίνα ως πολιτικός». Προσωπικότητες όμως σαν τη Μερκούρη είναι μασίφ. Το να τις διαιρέσεις προκειμένου να τις κρίνεις δείχνει, απλώς, αμηχανία και προσπάθεια να τις φέρεις στα μέτρα σου.

«Και τι προσέφερε η Μελίνα στην Ελλάδα ώστε να την τιμάμε ακόμη;» είναι μία από τις φράσεις που έσκασαν τις τελευταίες μέρες. Αναβάθμισε την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό είναι η απάντηση. Της χάρισε ένα γοητευτικό πρόσωπο. «Melina Merkouri» θα απαντήσει ο μέσος Γάλλος, Ιταλός, Αμερικάνος ή Αυστραλός αν του ζητήσεις να βάλει δίπλα στη λέξη «Ελλάδα» μία προσωπικότητα του σύγχρονου πολιτισμού (και Μαρία Κάλλας βεβαίως). Ομως είναι και κάτι ακόμη. Ο τρόπος που μετάλλαξε την αποπνικτική ελληνική γραφικότητα.

Δεν την απέβαλε ούτε την εξωράισε ακριβώς. Την επανεφηύρε και την απενοχοποίησε. Την έκανε πιο θηλυκή. Ετσι, ακόμη και το εξώφυλλο του περιοδικού Life – από τα τεύχη με τη μεγαλύτερη συλλεκτική αξία σήμερα – όπου χορεύει συρτάκι στην παράσταση του Ilya Darling στο Μπροντγουέι, δεν αποπνέει τις αναθυμιάσεις από τον ιδρώτα του Ζορμπά. Η Μελίνα μπορούσε να φωτογραφίζεται, ως υπουργός Πολιτισμού, τρώγοντας κουλούρι με φόντο τον Παρθενώνα και αυτή η φωτογραφία να γίνεται επιτομή του στυλ.

Ανάμεσα στα λύματα του οχετού των σόσιαλ μίντια, κάπου διάβασα ότι χρέωνε τα ρούχα της στα έξοδα του υπουργείου. Ακούγοντάς το, μόνο να γελάσουν μπορούν όσοι την έζησαν από κοντά.

Η σχέση της Μελίνας με τα χρήματα και τα υλικά αγαθά ήταν, απλά, ανύπαρκτη. Σαν να «περπατούσε» κάμποσα εκατοστά πάνω από αυτά. Δεν είχε πίνακες ζωγραφικής ούτε σπουδαία έργα τέχνης ούτε πανάκριβα κοσμήματα. Αντιπαθούσε τις συλλογές, τη συγκέντρωση πραγμάτων, τα «πολλά» γενικώς. Η άποψή της ήταν ότι θα πρέπει, ανά πάσα στιγμή, να μπορείς να χωρέσεις τη ζωή σου σε δύο βαλίτσες. (Με δύο βαλίτσες ήρθε το 1974 από το Παρίσι στην Ελλάδα).

Καταγράφηκαν και κάποιοι ακκισμοί τύπου «Πειράζει που εγώ δεν πήγαινα ποτέ τη Μελίνα;». Αντε καλέ, καθόλου δεν πειράζει. Και δεν θα μιλήσω περί του ασήμαντου που, υποτιμώντας τον σημαντικό, πιστεύει ενδόμυχα ότι θα κλέψει κάτι από τη σημαντικότητά του. Ψιλά γράμματα. Προσωπικά και από επαγγελματική διαστροφή, προτιμώ να το φαντάζομαι αυτό ως τίτλο «Ο τάδε ή η τάδε δεν πάει τη Μελίνα Μερκούρη». Ε, και;