Η Ευρώπη ξαναγίνεται ο μεγάλος ασθενής της παγκόσμιας οικονομίας

Άλλο ένα αρνητικό σοκ για την κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας ήρθε σήμερα με την ανακοίνωση των στοιχείων για τη βιομηχανική παραγωγή στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα η βιομηχανική παραγωγή το Δεκέμβριο ήταν 4,2% χαμηλότερη σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Αυτή είναι η μεγαλύτερη υποχώρηση στη βιομηχανική παραγωγή που καταγράφηκε από τον Νοέμβριο του 2009 και ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά από αρνητικά στοιχεία για την πορεία των οικονομιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια περίοδο που έχει ούτως ή άλλως να αντιμετωπίσει όχι μόνο τον αντίκτυπο από την αντιπαράθεση ΗΠΑ και Κίνας για τους όρους του παγκοσμίου εμπορίου αλλά και τις άμεσες επιπτώσεις από το Brexit με τον όποιο τρόπο αυτό μεθοδευθεί τελικά.

Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα  η υποχώρηση ήταν 0,9%, ενώ η πρόβλεψη ήταν για 0,4%. Εκτιμάται ότι θα έχει ως αποτέλεσμα να αναθεωρηθεί προς τα κάτω και η εκτίμηση για το ρυθμό ανάπτυξης στο τελευταίο τρίμηνο που ήταν ήδη ιδιαίτερα χαμηλά στο 0,2%.

Θυμίζουμε ότι πριν λίγες μέρες είχε δώσει τις οικονομικές της προβλέψεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επίσης είχε αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις προς τα κάτω, διορθώνοντας την πρόβλεψή της για το ρυθμό ανάπτυξης το 2019 από 1,9% στο 1,5% και για την ευρωζώνη από το 1,9% στο 1,3%.

Ιδιαίτερη σημασία για τις προβλέψεις της Κομισιόν είχε το γεγονός ότι περιλαμβάνουν ιδιαίτερα αρνητικές προοπτικές για τις οικονομίες που θεωρούνται ότι αποτελούν τις ατμομηχανές της Ευρώπης και της Ευρωζώνης. Έτσι για τη Γερμανία η πρόβλεψη είναι για ανάπτυξη το 2019 μόλις 1,1%, για την Ιταλία ουσιαστικά προβλέπεται ανάπτυξη μόλις 0.2%, που εύκολα θα μπορούσε να μετατραπεί σε ύφεση, και για τη Γαλλία επίσης χαμηλό ρυθμό μόλις στο 1,3%.

Εάν τα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή αποτελούν προάγγελο ακόμη πιο απαισιόδοξων προβλέψεων για το ρυθμό ανάπτυξης, τότε όχι μόνο δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι το 2020 θα είναι μια χρονιά ανάκαμψης, όπως είναι τώρα η πρόβλεψη, αλλά και είναι πιθανό η ΕΕ να βρεθεί και σε τροχιά ύφεσης, ιδίως εάν επιδεινωθεί και το παγκόσμιο οικονομικό κλίμα.

Το κόστος των εμμονών

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ταυτόχρονα τις επιπτώσεις της συνολικότερης οικονομικής συγκυρίας αλλά και τις ειδικότερες ανεπάρκειες του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου.

Ως προς το γενικό πλαίσιο, όπως έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές στη σχετική συζήτηση, η έξοδος από την προηγούμενη κρίση της περιόδου 2007-2008 δεν έχει οδηγήσει ακόμη στην εμφάνιση ενός νέου τεχνολογικού και κοινωνικού μοντέλου που να εξασφαλίζει ότι μεσοπρόθεσμη άνοδο της κερδοφορίας και της συσσώρευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τιμές των κάθε είδους στοιχείων ενεργητικού είχαν ανέβει την τελευταία δεκαετία με ρυθμούς υψηλότερους από αυτούς των ρυθμών ανάπτυξης, κάτι που εγκυμονεί και την αναπαραγωγή φαινομένων φούσκας, με το 2018 να καταγράφεται ως χρονιά διόρθωσης προς τα κάτω.

Όλα αυτά αναμένεται να επηρεαστούν αρνητικά εάν ισχύσουν οι προβλέψεις για εμπορικό πόλεμο και συνακόλουθα για συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου, μέσα από τον αναπροσανατολισμό προς εσωτερικές αγορές ή πιο στενά ορισμένες περιοχές ολοκλήρωσης.

Όμως, όλα αυτά σχετίζονται και με την ειδική κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο συνδυασμός ανάμεσα στην καθυστερημένη υιοθέτηση πρακτικών ποσοτικής χαλάρωσης σε συνδυασμό με την εμμονή στην λιτότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία, ούτως ή άλλως είχαν κάνει την Ευρώπη να έχει χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, σε σχέση με άλλους πόλους στην παγκόσμια οικονομία.

Όλα αυτά αποτυπώθηκαν στους συγκριτικά χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε όλα τα προηγούμενα χρόνια αλλά και στις εντονότερες τάσεις επιβράδυνσης το τελευταίο διάστημα.

Ο ευρωπαϊκός εκλογικός κύκλος και η αμηχανία των κυβερνήσεων

Την κατάσταση κάνει πιο δύσκολη η ίδια η αμηχανία της Ευρώπης να χαράξει από κοινού μια στρατηγική για την ανάκαμψη.  Ο συντονισμός σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής περιορίζεται κυρίως στα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας, ενώ ακόμη και ήπιες αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς κανόνες για λόγους κοινωνικής συνοχής ή ακόμη και τόνωσης της ζήτησης αντιμετωπίζονται με πολύ μεγάλη επιφύλαξη.

Με την ίδια επιφύλαξη, συχνά και εχθρότητα, αντιμετωπίζεται και οποιαδήποτε σκέψη για διεύρυνση των ευρωπαϊκών δαπανών, που θα επεδίωκαν να αναβαθμίσουν ακόμη περισσότερο θέση της Ευρώπης σε ζητήματα τεχνολογίας.  Η Ευρώπη υπολείπεται και των ΗΠΑ και της Κίνας ως προς την έμφαση στην δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών αλλά  και ως προς την δυνατότητα ιδιωτικής χρηματοδότησης μεγάλων τεχνολογικών πρότζεκτ. Μπορεί να έχει πολύ πετυχημένες start-ups αλλά δεν κατορθώνει να αποκτήσει τεχνολογικούς γίγαντες. Άλλωστε, μια Ευρώπη όπου στις περισσότερες χώρες η φράση «μεταβιβαστική ένωση» θεωρείται σχεδόν ανάθεμα δύσκολα μπορεί να συντονίσει πόρους και κεφάλαια σε μια τέτοια στρατηγική.

Ακόμη χειρότερα, όλα αυτά απουσιάζουν από τη συζήτηση πριν τις ευρωεκλογές. Αντίθετα, κυριαρχεί η αντιπαράθεση ανάμεσα σε αμήχανες κυβερνήσεις, που υπερασπίζονται μια υπάρχουσα κατάσταση που παράγει όλο και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια, και μια λαϊκίστικη ακροδεξιά απλώς προσπαθήσει να καιροσκοπήσει πάνω σε αυτή τη δυσαρέσκεια.

Απουσιάζουν ουσιαστικά τα σχέδια για το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί μια οικονομική κρίση που όλα δείχνουν ότι είναι καθ’ οδόν.