Παναγιώτης Κονδύλης: Ένας φιλόσοφος προφήτης της ελληνικής κρίσης
Δεν υπήρξε πολιτικός, αλλά ένας καθαρόαιμος, προφητικός φιλόσοφος. Τον Παναγιώτη Κονδύλη (1943 –1998) τίμησε η Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, την Τετάρτη, μέσα από μια εκδήλωση που διοργάνωσε το «Φόρουμ για την Κηφισιά». Οι ομιλητές της εκδήλωσης μίλησαν για τον φιλόσοφο και συγγραφέα εξετάζοντας ποικίλες πτυχές του έργο του και εστιάζοντας στη διορατικότητά του. Ο άνθρωπος που έγραψε […]
Δεν υπήρξε πολιτικός, αλλά ένας καθαρόαιμος, προφητικός φιλόσοφος. Τον Παναγιώτη Κονδύλη (1943 –1998) τίμησε η Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, την Τετάρτη, μέσα από μια εκδήλωση που διοργάνωσε το «Φόρουμ για την Κηφισιά».
Οι ομιλητές της εκδήλωσης μίλησαν για τον φιλόσοφο και συγγραφέα εξετάζοντας ποικίλες πτυχές του έργο του και εστιάζοντας στη διορατικότητά του. Ο άνθρωπος που έγραψε κυρίως στα γερμανικά και μετέφραζε ο ίδιος τα βιβλία του στα ελληνικά, εξέφρασε πεποιθήσεις που μέχρι σήμερα θεωρούνται επίκαιρες.
Η θέση της Ελλάδας στη Δύση, ο υπερδανεισμός, το «πολυπληθές μεσαίο στρώμα», η τρομοκρατία από τις «μικρές χώρες» και ο τεχνολογικός πόλεμος, είναι βασικά στοιχεία τα οποία έθιγε μέσα από το έργα του.
Στις τοποθετήσεις του Παναγιώτη Κονδύλη για το σύγχρονο ελληνισμό αναφέρθηκε ο ιστορικός, Βασίλης Μπογιατζής, που σημείωσε ότι οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων «επαναφέρουν τις απόψεις του». Μιλώντας για έναν «προφήτη της κρίσης», έκανε λόγο για διεισδυτικές θέσεις όσον αφορά στην ελληνική περίπτωση. Επισήμανε την «αστική καχεξία» και τον «νωθρό κοινοβουλευτισμού του 19ου αιώνα», στοιχεία στα οποία εστίαζε ο Κονδύλης για να εξηγήσει αργότερα την προβληματική ελληνική νεωτερικότητα.
Τον απασχολούσε το πώς υιοθετούσε η Ευρώπη το αρχαιοελληνικό παράδειγμα, αλλά και «συμβούλευε» τους Έλληνες να μην το χρησιμοποιούν «μόνο εκεί που τους συμφέρει».
Οι συνέπειες της μεταπολεμικής κρίσης τον ενδιέφεραν σε μεγάλο βαθμό, και ως «τερατουργήματά» της προέτασσε τις πελατειακές σχέσεις και «τη νωθρή μαζική δημοκρατία». Μιλούσε ακόμη και για το στρώμα αστισμού εκείνο που έφερε χαμηλό επίπεδο, για το πολυπληθές μεσαίο στρώμα, τη μαύρη αγορά και τα δημόσια έργα ως «αγκάθια» του 20ου αιώνα.
Η ιδεολογική σχιζοφρένεια στο θέμα του πατριωτισμού ήταν ένα ακόμη στοιχείο που μέσα από το έργο του έθιξε ο Κονδύλης.
Η υιοθέτηση ιδεών πολιτιστικής επανάστασης συνυφάνθηκε με τον μεταμοντερνισμό κατά τον φιλόσοφο, που μίλησε για «χαοτική σύμπτυξη» και αργότερα για ημιμάθεια «σε μια χώρα με αποτυχημένη νεωτερικότητα που δεν έχει ολοκληρώσει τον μεταμοντερνισμό της».
Στο πλαίσιο της αποτυχημένης νεωτερικότητας, ο Κονδύλης με διορατικότητα τόνιζε ότι η Ελλάδα δανείζεται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της , ενώ – όπως είπε ο κ. Μπογιατζής – , τασσόταν υπέρ μιας χώρας που να «τρώει όσα παράγει». Ήταν αντίθετος όμως με την αποκοπή της Ελλάδας από τις σύγχρονες εξελίξεις. Χαρακτήριζε, δε, «αυτοχειρία» την αποκοπή.
Τη διεθνολογική σκέψη του Παναγιώτη Κονδύλη εξέτασε, από την πλευρά του, ο Γεώργιος Ευαγγελόπουλος, δικηγόρος – Δρ. Διεθνών Σχέσεων (LSE).
Το πόσο προφητικός ήταν ο φιλόσοφος τέθηκε ξανά επί τάπητος και ο κ. Ευαγγελόπουλος μίλησε για έναν «καθολικό στοχαστή της ανθρώπινης κατάστασης», που είχε «μιλήσει» για το πρόβλημα του φασισμού, τον σύγχρονο τεχνολογικό πόλεμο και την τρομοκρατία.
Είχε επισημάνει την απειλή τρομοκρατικών χτυπημάτων από μικρές χώρες, με τον «ασθενέστερο να μεταφέρει στο έδαφος του ισχυρότερου τον πόλεμο», αλλά και προέβλεπε πως η υψηλή τεχνολογία θα έκρινε την έκβαση του πολέμου. Ο κ. Ευαγγελόπουλος συνέδεσε μάλιστα τα λόγια αυτά του Κονδύλη με την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου.
Για τη σχέση του Παναγιώτη Κονδύλη με τη μεταφυσική, για το βιβλίο του, «Κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη», αλλά και για την πεποίθηση του φιλοσόφου ότι η μεταφυσική δεν εγκαταλείπει ποτέ τον άνθρωπο, μίλησε ο φιλόλογος και μεταφραστής Μιχάλης Παπανικολάου.
Στην εκδήλωση, τέλος, αναφέρθηκε ότι το έργο του φιλοσόφου συντάσσεται σε μια μεγάλη παράδοση της Ευρωπαϊκής Γραμματείας. Οι ομιλητές συνέκλιναν στο ότι πρόκειται για έναν βαθιά συναισθηματικό άνθρωπο με αγάπη για την ελληνική γλώσσα και την πατρίδα του.
Ο Κονδύλης, ακόμη, ήταν υπέρ του να παραμείνει η Ελλάδα στη Δύση, όχι όμως με όρους υποταγής.
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Τετάρτη 17.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/gerrit-vermeulen-p3UCTiZIU6M-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442