Ανοικτή επικοινωνία ασθενούς και ιατρού για καλύτερη θεραπεία της ΧΑΠ

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι ένα σοβαρό παγκόσμιο
πρόβλημα υγείας και αναμένεται το 2020 να αποτελέσει την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου. Το φορτίο της νόσου στη δημόσια υγεία αναμένεται να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό αποδίδεται κυρίως στην συνεχιζόμενη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου αλλά και στη γήρανση του πληθυσμού της γης.

H ΧΑΠ είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από περιορισμό της ροής του αέρα που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμος και σχετίζεται με αυξημένη χρόνια φλεγμονώδη απάντηση των πνευμόνων σε βλαπτικά σωματίδια και αέρια. Το συχνότερο από αυτά είναι ο καπνός του τσιγάρου που αποτελεί την κύρια αιτία της ΧΑΠ. Άλλες αιτίες είναι επαγγελματικοί ρύποι και η ρύπανση της ατμόσφαιρας κυρίως σε χώρες του τρίτου κόσμου (Ασία, Αφρική) όπου χρησιμοποιείται βιομάζα (ξύλα, κλαδάκια, κοπριά) για θέρμανση ή μαγείρεμα από νοικοκυριά.

Η διάγνωση της ΧΑΠ θεωρείται πιθανή σε ανθρώπους που έχουν έκθεση σε παράγοντες κινδύνου (κυρίως στο κάπνισμα) και εμφανίζουν συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως βήχας, παραγωγή πτυέλων ή δυσκολία στην αναπνοή. Η διάγνωση γίνεται με την σπιρομέτρηση. Έτσι, κάθε καπνιστής άνω των 35 ετών που παρουσιάζει βήχα ή/και φλέγματα πρέπει να υποβάλλεται σε σπιρομέτρηση.

Σύμφωνα με τον τρέχοντα ορισμό από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την ΧΑΠ (GOLD), η νόσος μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπισθεί. Η τελευταία αυτή επισήμανση έχει μεγάλη σημασία. Η διακοπή του καπνίσματος είναι η μοναδική παρέμβαση που μπορεί να αλλάξει τη φυσική πορεία της νόσου καθώς σταματά την επιταχυνόμενη βλάβη του πνεύμονα και την απώλεια πνευμονικής λειτουργίας. Γι’ αυτό όλοι οι ασθενείς-ενεργοί καπνιστές πρέπει να ενθαρρύνονται να διακόψουν το κάπνισμα. Υπάρχουν ειδικά ιατρεία διακοπής καπνίσματος στα οποία μπορεί να απευθύνεται ο καπνιστής που επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα.

Η θεραπεία της ΧΑΠ διακρίνεται σε φαρμακευτική και μη φαρμακευτική.

Η μη φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει τη διακοπή καπνίσματος, τους εμβολιασμούς, την οξυγονοθεραπεία, την πνευμονική αποκατάσταση (ένα πρόγραμμα σωματικής άσκησης και εκπαίδευσης του ασθενούς) και χειρουργικές επεμβάσεις για περιορισμένο αριθμό ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι εμβολιασμοί για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο ελαττώνουν τη συχνότητα των λοιμώξεων και πρέπει να προσφέρονται στους ασθενείς με ΧΑΠ. Η οξυγονοθεραπεία έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και χορηγείται σε ασθενείς με πολύ σοβαρή νόσο ή κατά τη διάρκεια των παροξύνσεων της νόσου.

Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει κατ’ εξοχήν εισπνεόμενα φάρμακα με κυριότερα τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και τα εισπνεόμενα κορτικοειδή.

Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα διαστέλλουν τους βρόγχους και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα του ασθενούς ενώ τα κορτικοειδή μειώνουν τις παροξύνσεις της νόσου. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι τα φάρμακα δεν αναστρέφουν τις υπάρχουσες πνευμονικές βλάβες αλλά βελτιώνουν τα συμπτώματα του ασθενούς.

Η σύγχρονη φαρμακευτική θεραπεία της ΧΑΠ ενισχύεται με δυο νέα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα. Το ένα κυκλοφορεί ήδη σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το δεύτερο που αποτελεί συνδυασμό βρογχοδιασταλτικών αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα. Τα φάρμακα αυτά είναι αποτελεσματικά στη βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας και της ποιότητας ζωής και επιπλέον έχουν το εξαιρετικό πλεονέκτημα να παρέχουν 24ωρη διάρκεια δράσης με συνέπεια τη δυνατότητα χορήγησης τους μια φορά την ημέρα. Το γεγονός αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό αφού συναντούμε όλο και συχνότερα ασθενείς με ΧΑΠ στην 4-5η δεκαετία της ζωής τους που είναι επαγγελματικά δραστήριοι και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής μια φορά την ημέρα βελτιώνει τη συμμόρφωση και την ποιότητα ζωής τους.

Μεγάλη σημασία αποδίδεται πλέον στις παροξύνσεις, δηλαδή στις απότομες επιδεινώσεις των συμπτωμάτων της νόσου που απαιτούν πρόσθετη θεραπεία και συχνά οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό του ή και στο νοσοκομείο. Οι παροξύνσεις ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την οικονομική επιβάρυνση από τη νόσο.

Επίσης και οι συνοσηρότητες, δηλαδή τα συνοδά νοσήματα που τυχόν έχει ο ασθενής επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και την επιβίωση του. Έτσι, η σύγχρονη προσέγγιση της ΧΑΠ αποδίδει μεγάλη σημασία στη συνολική θρώρηση και αντιμετώπιση του ασθενούς με ΧΑΠ και άλλα συνοδά νοσήματα.

Στη διαχείρηση της ΧΑΠ η ανοικτή επικοινωνία ασθενούς και ιατρού είναι ουσιαστική. Η συμμόρφωση δεν εξαντλείται στο εάν ο ασθενής λαμβάνει τα φάρμακά του ή όχι. Περιλαμβάνει και ένα μεγάλο εύρος μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων, όπως η οξυγονοθεραπεία, η συμμετοχή σε προγράμματα αποκατάστασης, η διακοπή καπνίσματος και η χρήση συσκευών όπως οι νεφελοποιητές.

Ο ιατρός πρέπει να αποδίδει την κατάλληλη προσοχή στους φόβους και τις σκέψεις του ασθενούς, να εστιάζει στους στόχους της θεραπείας και να προσαρμόζει τα θεραπευτικά σχήματα σε κάθε ασθενή ανάλογα και με τις ικανότητές του.

health.in.gr