Ο ύπνος του παιδιού

Ένα παιδάκι πρέπει να κοιμάται γύρω στις 13 ώρες κάθε μέρα κατά το δεύτερο
χρόνο της ζωής του. Αυτή είναι η θεωρία, γιατί η πραγματικότητα είναι πάντοτε
πιο σκληρή και η έλλειψη ύπνου έχει αναδειχθεί το μεγαλύτερο βάσανο της νέας
μητέρας. Όλες αυτές οι «λευκές» νύχτες που περνά ξάγρυπνη στο πλευρό του μικρού
της, προσπαθώντας να το ηρεμήσει όταν αυτό αρνείται πεισματικά να παραδοθεί
στην αγκαλιά του Μορφέα, την καταπονούν. Και το πρωί, εξαντλημένη, έχει να αντιμετωπίσει
μια καινούρια ημέρα, γεμάτη αγωνίες και εντάσεις, την ώρα που το παιδί κοιμάται
γλυκά γλυκά. Ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα ύπνου σε ένα μικρό παιδάκι;

Το ξύπνημα τη νύχτα για φαγητό

Μερικά μωράκια ξυπνούν στη μέση της νύχτας για να φάνε. Αν συνεχίζετε να ταΐζετε
το παιδί σας κατά τη διάρκεια της νύχτας, δημιουργείτε ένα φαύλο κύκλο προσφοράς
και ζήτησης, που θα διαρκέσει πολύ καιρό. Η κοιλίτσα έχει συνηθίσει να ξυπνά
το μωρό σας, γιατί εσείς της προσφέρετε φαγητό. Αμεση συνέπεια είναι η υγρή
πάνα. Το παιδάκι ύστερα από λίγο ενοχλείται, ξυπνά πάλι και ξανά πεινά. Από
την ηλικία των τριών, τεσσάρων μηνών, το παιδί σας δεν χρειάζεται φαγητό κατά
τη διάρκεια της νύχτας (εκτός αν σας το έχει συστήσει ο παιδίατρος). Αν εσείς
εξακολουθείτε να το ταΐζετε, θα παρουσιάσει μελλοντικά προβλήματα βάρους και
η τερηδόνα θα καταστρέψει τα δοντάκια του. Προσπαθήστε λοιπόν να προσαρμόσετε
εγκαίρως το εσωτερικό ρολόι του παιδιού σας, παρά τις αντιδράσεις που θα συναντήσετε.
Δοκιμάστε για μια μεταβατική περίοδο να του δίνετε σκέτο νεράκι μέσα στο μπιμπερό.
Έτσι θα ξεγελάσετε το κέντρο του εγκεφάλου που ελέγχει το αίσθημα της πείνας
και κάποια νύχτα θα αποφασίσει ότι δεν αξίζει πια να ξυπνά. Σιγά σιγά λοιπόν
το μωρό θα αρχίσει να κοιμάται χωρίς διακοπή όλο το βράδυ.

Ύπνος με διακοπές

Μερικά μωράκια ξυπνούν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Βέβαια και οι άνθρωποι
κάνουν συχνά το ίδιο. Το πρόβλημα είναι ότι το παιδάκι σας δεν μπορεί να ξανακοιμηθεί
χωρίς τη δική σας συνδρομή. Και όμως, από τους έξι μήνες το παιδί σας είναι
βιολογικά «προγραμματισμένο» να κοιμάται συνέχεια τουλάχιστον οκτώ με δέκα ώρες.
Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν; Πρώτα πρέπει να ξεκινήσετε σωστά την περιπέτεια
του ύπνου. Αποκωδικοποιήστε λοιπόν τις προτιμήσεις του παιδιού σας και δώστε
του αυτό που ζητά (την κατάλληλη θερμοκρασία μέσα στο δωμάτιο, την απόλυτη ησυχία,
ένα μικρό φωτάκι). Αφού του προσφέρετε όλες τις ανέσεις, μην ξεχάσετε να απομακρύνετε
από το οπτικό του πεδίο τους πειρασμούς που άκουνε στο όνομα «παιχνίδια». Η
διάθεση για παιχνίδι δεν γνωρίζει χρονικούς περιορισμούς και στις τρεις το πρωί
είναι η πιο κατάλληλη ώρα για να ξαναχτίσει ο μικρός μηχανικός το μισογκρεμισμένο
πύργο του. Αν παρ΄ όλα αυτά το παιδάκι σας ξυπνήσει μέσα στη νύχτα, μη σπεύσετε
να του απαντήσετε αμέσως. Μπορεί να κλάψει λίγο μέσα στον ύπνο του, αλλά, αν
εσείς τρέξετε και σας δει, τότε σίγουρα θα ξυπνήσει. Αν όμως επιμένει να κλαίει
και ξυπνήσει για τα καλά, ε, τότε έφτασε η ώρα να το επισκεφθείτε. Ελέγξτε πρώτα
μήπως το παιδί σας είναι λίγο αδιάθετο ή έχει λερωθεί. Αν τίποτα από αυτά δεν
ισχύει, χαϊδέψτε του τρυφερά την πλατούλα χωρίς να μιλάτε, δίχως να ανάψετε
το φως ή να το πάρετε αγκαλιά. Ένα καθησυχαστικό «σσσ…» είναι αρκετό. Μόλις
ηρεμήσει, βγείτε από το δωμάτιο πατώντας στις μύτες των ποδιών. Αν το μικρούλι
σας αντιδρά, περιμένετε άλλα πέντε λεπτά και ξαναδοκιμάστε να το εγκαταλείψετε.

Όταν το παιδί δεν θέλει να κοιμηθεί

Το παιδικό δωμάτιο ζωντανεύει νυχτιάτικα. Εσείς αρχίζετε τα παρακάλια και τις
υποσχέσεις, αλλά το μικρό σας, απτόητο, αρνείται να κοιμηθεί. Είναι κουρασμένο,
φοβάται όμως να σας αποχωριστεί έστω και για λίγο. Ο φόβος του παιδιού να αποχωριστεί
τη μητέρα του φτάνει στο αποκορύφωμα του γύρω στα 1,5-2 χρόνια. Είναι τότε που
όλα περνούν μέσα από ένα μεγεθυντικό φακό στο παιδικό μυαλουδάκι του Δοκιμάστε
λοιπόν να ακολουθήσετε μια συγκεκριμένη ρουτίνα στο καθημερινό του πρόγραμμα.
Το θέλει, το αποζητεί, το περιμένει. Μείνετε μαζί του για λίγο στο τέλος της
ημέρας και προσπαθήστε να κάνετε αυτή την ώρα όσο γίνεται πιο τρυφερή και ευχάριστη.
Δημιουργήστε μια ήρεμη ατμόσφαιρα, βάλτε απαλή μουσική στο κασετόφωνο, κάντε
του ένα μπάνιο, πλύντε του τα δοντάκια και φορέστε του τις πυτζάμες. Θα τις
βγάζετε κάθε πρωί μόλις ξυπνά το παιδάκι, έτσι ώστε να γίνουν σύμβολο του ύπνου
και να το βοηθήσουν να συνειδητοποιήσει τη διαφορά ανάμεσα στην ημέρα και τη
νύχτα. Στη συνέχεια, ξαπλώστε δίπλα του και διαβάστε μαζί μια χαρούμενη ιστοριούλα
(χωρίς μάγισσες, δράκους και ανθρωπόμορφα τέρατα) ή κάντε μια σύντομη αναδρομή
της ημέρας που πέρασε. Δώστε του μια πεντάλεπτη διορία πριν τελειώσετε, για
να προσγειωθεί στην πραγματικότητα και μην παραλείψετε να του θυμίσετε να πει
«Καληνύχτα» στον μπαμπά, στο αρκουδάκι, στο παζλ και στους πύργους του. Δώστε
του ένα γρήγορο φιλάκι, βάλτε το αγαπημένο του κουκλάκι στην αγκαλιά, κλείστε
το φως και βγείτε από το δωμάτιο. Μέσα από αυτή την καθημερινή ιεροτελεστία,
το μικρούλι σας θα μάθει να ξεχωρίζει τη διασκέδαση και τα παιχνίδια της ημέρας
από την ήρεμη μοναξιά της νύχτας. Αν παρ΄ όλα αυτά αρνείται να ξαπλώσει, καθησυχάστε
το ότι θα βρίσκεστε κοντά του και διηγηθείτε του ένα ανιαρό παραμύθι με μονότονο
και ανιαρό τρόπο, για να βαρεθεί και να νυστάξει. Αν αρχίσει να κλαίει μόλις
βγείτε από το δωμάτιο, μην επιστρέψετε αμέσως. Μπορεί να κλαιει για να αποκοιμηθεί.
Ύστερα από πέντε λεπτά, κάντε την επανεμφάνισή σας και διαβεβαιώστε το πάλι
ότι θα είστε κοντά του. Τρίψτε του λίγο την πλατούλα και ξαναφύγετε. Αν σκαρφαλώσει
στα κάγκελα και καταφέρει να αποδράσει από το κρεβάτι, ξαναβάλτε το στο κρεβάτι
όσες φορές και αν χρειαστεί. Μην του μιλάτε. Να λετε μόνο ξανά και ξανά τη φράση:
«Είναι ώρα να κοιμηθείς».

Αστατα διαστήματα ύπνου

Το παιδάκι σας έχει έντονο το αίσθημα της ανεξαρτησίας και το δείχνει ακόμη
και στον ύπνο του. Κοιμάται, όταν όλη η υπόλοιπη οικογένεια βρίσκεται σε πλήρη
δράση, και τη νύχτα έχει όρεξη για παιχνίδια και σκανδαλιές. Μπερδεύει την ημέρα
με τη νύχτα. Όταν γίνει δύο χρονών, πρέπει πια να έχει μάθει να κοιμάται κανονικά
και να πηγαίνει στο κρεβάτι του μεταξύ επτά και εννιά το βράδυ. Αν δεν το κάνει,
προσπαθήστε να βρείτε τι φταιει. Μερικά παιδάκια κοιμούνται πολλές ώρες το πρωί
-κάτι που αν και είναι φυσιολογικό περιορίζει το νυχτερινό ύπνο. Αν λοιπόν το
παιδί σας κοιμάται περισσότερες από δύο ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας ή παίρνει
έναν υπνάκο αργά το απόγευμα, δοκιμάστε να περιορίσετε αυτές τις συνήθειες.
Μπορείτε να το ξυπνάτε κάθε μέρα δέκα λεπτά νωρίτερα, μέχρι το πρόγραμμά του
να προσαρμοστεί στο δικό σας.

Εφιάλτες

Αγρια ζώα, τρομακτικά φαντάσματα, εξωγήινα πλάσματα και ανθρωποφάγα τέρατα
κατατρέχουν το παιδάκι σας στον ύπνο του. Και είναι πέρα για πέρα αληθινά και
πολύ απειλητικά. Σε αυτή την ηλικία το παιδί δεν μπορεί να ξεχωρίσει ακόμη το
όνειρο από την πραγματικότητα, το πραγματικό από το φανταστικό. Είναι απλός
θεατής σε μια ταινία τρόμου, όπου οι απλές εικόνες ζουμάρουν και εστιάζονται
καθαρά και ρεαλιστικά. Πού οφείλονται οι εφιάλτες; Μπορεί να είναι αποτέλεσμα
υπερκόπωσης, έντασης ή στρες, μιας αρρώστιας ή κάποιας απότομης αλλαγής στη
ζωή του παιδιού. Κυρίως όμως, οφείλονται στην αυξημένη φαντασία του παιδιού
σας, όταν αυτή δεν έχει αρχίσει ακόμη να πλαισιώνεται από την κοινή λογική.
Το παιδάκι σας αισθάνεται ευάλωτο, αδύναμο, τρωτό. Χρειάζεται τη δική σας βοήθεια
για να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει τίποτα απειλητικό γύρω του και ότι μπορεί
να κοιμηθεί με ασφάλεια. Χρειάζεται τη συνεχή και ακούραστη διαβεβαίωσή σας
ότι δεν κινδυνεύει από τίποτα και από κανέναν. Φροντίστε να είναι ήρεμο πριν
κοιμηθεί. Όχι ιστορίες, βιβλία, βίντεο ή τηλεόραση που μπορεί να το τρομάζουν.
Αν ξυπνήσει κατατρομαγμένο στη μέση της νύχτας, δείξτε του ότι είναι ασφαλές.
Ανάψτε το φως για να επιθεωρήσει το δωμάτιο, ψάξτε κάτω από το κρεβάτι ή μέσα
στην ντουλάπα και καθιστέ για λίγο μαζί του. Να είστε σίγουρη ότι αισθάνεται
ασφαλές πριν εγκαταλείψετε το δωμάτιο. Το πρωί διαβεβαιώστε το πάλι ότι δεν
έχει τίποτα να φοβηθεί. Γιατί το παιδάκι θυμάται τους εφιάλτες περισσότερο από
τα άλλα όνειρα. Ακόμα και αν η ανάμνηση της χθεσινοβραδινής ταινίας είναι αμυδρή,
θα ξυπνήσει με ένα αίσθημα αγωνίας. Βοηθήστε το λοιπόν να το ξεπεράσει.

Φοβίες

Δεν έχουν σχέση με τα όνειρα. Εμφανίζονται λίγο πριν πάρει ο ύπνος το παιδί
και διαρκούν μισή περίπου ώρα αφότου κοιμηθεί. Το παιδάκι ξυπνά απότομα και
σε κατάσταση τρόμου, ξεφωνίζει, χτυπιέται, σας διώχνει μακριά του από το φόβο.
Αν και τα ματάκια του είναι ανοιχτά, τη στιγμή εκείνη δεν καταλαβαίνει την παρουσία
σας. Οι φοβίες διαρκούν από λίγα λεπτά έως μία ώρα και το πρωί το παιδί δεν
θυμάται τίποτα. Οι φοβίες αρχίζουν γύρω στα δύο χρόνια. Μέχρι τότε λειτουργεί
περισσότερο με το ένστικτο και τα αντανακλαστικά. Όσο μεγαλώνει όμως, γίνεται
πιο έξυπνο, η νοημοσύνη του αναπτύσσεται και ο κόσμος τού φαίνεται επικίνδυνος
και απειλητικός. Γίνεται εμπνευστής νέων ιδεών, εννοιών και πληροφοριών και
συνθέτει όλα αυτά τα τρομαχτικά σενάρια. Επειδή ακόμη δεν μπορεί να διακρίνει
το λογικό από το παράλογο, η φαντασία του οργιάζει. Φοβάται ότι θα το καταπιεί
ο σκύλος που συνάντησε το απόγευμα, ότι θα το απορροφήσει η ηλεκτρική σκούπα,
ότι θα το απαγάγει ο… γιατρός. Καταλαβαίνει πόσο μικρό είναι σε σχέση με όλα
γύρω του και τρομοκρατείται. Ανακαλύψτε όλους αυτούς τους λόγους που τρομάζουν
το μωράκι σας και καταπολεμήστε τους.

Βοηθήστε το να αντιμετωπίσει ό,τι το τρομάζει, έτσι ώστε οι σημερινοί φόβοι
να μη συνεχιστούν και αύριο. Είναι παράλογοι, αλλά αληθινοί. Και επειδή δεν
μπορεί να τους αντιμετωπίσει μόνο του, αφήστε το να στηριχτεί πάνω σας. Χρειάζεται
ένα δυνατό χέρι, για να αποκτήσει εμπιστοσύνη και ηρεμία. Καταπολεμήστε το κακό
στη ρίζα του και αποφεύγετε να του επιτρέπετε να βλέπει βίαιες ταινίες ή να
του διηγείστε ιστορίες που ξέρετε ότι θα το τρομάξουν. Για να μην είστε εσείς
ο υπαίτιος του κακού, φροντίστε να μη χρησιμοποιείτε το φόβο του παιδιού ως
μέσο πειθαρχίας και μην το απειλείτε ότι θα το φάει ο μπαμπούλας ή οποιοσδήποτε
άλλος. Φράσεις όπως «αν δεν είσαι καλό παιδί, θα σε δώσω στον κύριο» ή «αν βγεις
από το δωμάτιο, θα σε φάει ο λύκος» δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται, αν θέλετε
να χτίσετε μια υγιή προσωπικότητα για το παιδί σας. Όλα αυτά τα προβλήματα ύπνου
είναι, ευτυχώς, παροδικά. Το παιδί σας περνά φάσεις και οι συνήθειες του ύπνου
του επηρεάζονται από όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το παιδάκι
δεν μπορεί να κοιμηθεί τη νύχτα, αν είναι στενοχωρημένο, αγχωμένο, αδιάθετο,
όταν πονά (όπως την περίοδο που βγάζει δόντια), αλλά και όταν αισθάνεται ενθουσιασμό
από κάτι καινούριο ή βομβαρδίζεται από πληθώρα ερεθισμάτων. Αυτά τα μεταβατικά
στάδια δεν διαρκούν πολύ. Όταν τα παιδί ηρεμήσει, θα επανέλθει σε προηγούμενες
συνήθειες ύπνου ή θα αποκτήσει καινούριες. Μέχρι τότε, μπορείτε να καταπολεμήσετε
το κακό με διάφορους τρόπους:

• Μερικές μητέρες βάζουν το μικρό να κοιμηθεί στο διπλό κρεβάτι που μοιράζονται
  με το σύντροφό τους. Παρ΄ όλο που πολλοί ανησυχούν ότι με αυτό τον τρόπο το
  παιδί δεν θα μάθει ποτέ να κοιμάται μόνο του, διάφορες έρευνες έχουν δείξει
  ότι μετά τα δύο, τρία χρόνια τα παιδάκια επιστρέφουν οικειοθελώς στο κρεβάτι
  τους, ύστερα από μία μεταβατική περίοδο που κοιμούνται εναλλακτικά τη μια
  νύχτα μόνα τους και την επόμενη με τους γονείς τους. Το σύστημα αυτό έχει
  πολλά θετικά: γλιτώνετε τα βασανιστικά νυχτοπερπατήματα για να διαπιστώσετε
  τι πρόβλημα παρουσιάζει το παιδάκι σας, ενισχύονται η φυσική επαφή και ο δεσμός
  με το παιδί σας και ο πατέρας έχει την ευκαιρία να ασχολείται και να συμμετέχει
  στην ανατροφή του παιδιού. Περιορίζεται όμως ο χρόνος που θα έχετε για να
  μείνετε μόνη με το σύντροφό σας αλλά και για να κοιμηθείτε, αφού το παιδάκι
  σας, που δεν βολεύεται, στριφογυρνά αδιάκοπτα, απλώνει χέρι, πόδια, σας κλωτσά
  και τελικά μένετε ξάγρυπνη.
• Κάποιες άλλες μητέρες δοκιμάζουν τη στρατηγική της σταδιακής προσαρμογής
  τον παιδιού τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να προσαρμόζονται σε κάτι σιγά σιγά.
  Αν λοιπόν το μικρούλι σας έχει συνηθίσει σε μια συγκεκριμένη ρουτίνα ύπνου,
  είναι προτιμότερο να το προσαρμόσετε σε μια άλλη σταδιακά. Μη δοκιμάσετε να
  το βουτήξετε στα βαθιά.
• Αν ξυπνά στη μέση της νύχτας, αρχίστε σιγά σιγά να αραιώνετε τις εμφανίσεις
  στο πλευρό του. Δοκιμάστε να του φωνάξετε από το δωμάτιό σας ότι είστε εκεί
  και ότι μπορεί να κοιμηθεί ήσυχο. Να το καθησυχάζετε, αλλά όχι να το κοιμίζετε.
  Στην αρχή θα δυσαρεστηθεί και θα αντιδράσει έντονα με παρατεταμένα κλάματα,
  αλλά με τον καιρό θα αναπτύξει τους δικούς του μηχανισμούς που θα το βοηθήσουν
  να κοιμηθεί. Αυτή η μέση λύση ικανοποιεί τις συναισθηματικές ανάγκες τόσο
  του παιδιού όσο και τις δικές σας. Θα συναντήσετε όμως αντιδράσεις που ίσως
  σας πτοήσουν, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψετε την προσπάθεια.
• Κάθε φορά που κλαίει το μωρό, πηγαίνετε με ηρεμία στο δωμάτιο του, μιλήστε
  του γλυκά, ελέγξτε ότι όλα είναι εντάξει και φύγετε. Μην αφήνετε το παιδάκι
  σας να κλαίει μόνο του σπαρακτικά.

health.in.gr