Βασικά μέτρα προφύλαξης

Εκτός από τον εμβολιασμό, οι ταξιδιώτες μπορούν να πάρουν τις εξής προφυλάξεις:
να αποφεύγουν τους χώρους όπου παρατηρείται μεγάλος συνωστισμός από ντόπιους,
να αποφεύγουν καθε είδους στενή σωματική επαφή και να πλένουν καλά τα χέρια
τους όταν πιάνουν αντικείμενα που πιθανώς έχουν μολυνθεί από ρινικές εκκρίσεις.

Εμβολιασμός

Κατά της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας χρησιμοποιείται ένα ενέσιμο πολυσακχαριδικό
εμβόλιο, το οποίο έχει παρασκευαστεί από αδρανοποιημένα βακτηρίδια και παρέχει
προστασία από τέσσερις ορότυπους της νόσου κατά 85-90% (γνωστούς ως Α, C, Y
και W-135). Το αντιγονικό συστατικό για την προφύλαξη από τον ορότυπο Α είναι
αποτελεσματικό για άτομα ηλικίας μέχρι τριών μηνών, ενώ τα άλλα αντιγονικά συστατικά
δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικά για παιδιά ηλικίας μικρότερης των δύο ετών.
Ο ορότυπος Α είναι το αίτιο των περισσότερων επιδημιών που εκδηλώνονται στις
προαναφερθείσες περιοχές.

Το εμβόλιο δεν προστατεύει από τους υπόλοιπους ορότυπους (γνωστοί ως B, D,
L, X και Ζ). Τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στις ΗΠΑ και
σε άλλες βιομηχανοποιημένες χώρες προκαλούνται από τον ορότυπο Β ή C.

Στην Ελλάδα, σε ειδικές περιπτώσεις χορηγείται από τις υγειονομικές υπηρεσίες
το εμβόλιο από αδρανοποιημένους μηνιγγιτιδοκοκκικούς ορότυπους A και C.

Πρόσφατα
κυκλοφόρησε και στη χώρα μας συζευγμένο εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας τύπου
C, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε βρέφη από την ηλικία των δύο
μηνών. Το δοσολογικό σχήμα που προτείνεται για το εμβόλιο αυτό είναι: α. για
βρέφη ηλικίας κάτω του ενός έτους τρεις δόσεις, με ένα μήνα διαφορά τουλάχιστον
η μία από την άλλη, β. για παιδιά άνω του έτους, έφηβους και ενήλικους μία μόνο
δόση. Προς το παρόν, δεν συνιστάται καμία αναμνηστική δόση. Επιπλέον, μπορεί
να συγχορηγηθεί με όλα τα άλλα εμβόλια -αφού δεν προκαλείται καμία ανοσιακή
αλληλεπίδραση με αυτά-, αλλά σε διαφορετικό σημείο του σώματος. Αποτελεί επίσης
την καλύτερη λύση για επανεμβολιασμό μετά την πρώτη χορήγηση πολυσακχαριδικού
εμβολίου.

Ποιοί πρέπει να σκεφτούν τον εμβολιασμό

Ο εμβολιασμός προφύλαξης από τη μηνιγγίτιδα δεν αποτελεί συνήθως απαιτούμενη
προϋπόθεση για την παροχή άδειας εισόδου σε κάποια χώρα. Πάντως, κρίνεται αναγκαίος
για τα άτομα που επισκέπτονται τη Σαουδική Αραβία με σκοπό το προσκύνημα στη
Μέκκα. Το εμβόλιο θα πρέπει να γίνει τουλάχιστον δέκα ημέρες πριν από την άφιξη
του επισκέπτη στη χώρα, ενώ δεν πρέπει να έχουν περάσει περισσότερα από τρία
χρόνια από τον τελευταίο εμβολιασμό του.

Ο αντιμηνιγγιτιδοκοκκικός εμβολιασμός συνιστάται σε:

• Ατομα που θα ταξιδέψουν σε περιοχές της Αφρικής κάτω από τη Σαχάρα, κυρίως
  κατά την εποχή της ξηρασίας (Δεκέμβριος μέχρι Ιούνιος), όπως επίσης και σε
  άλλες περιοχές του κόσμου με πρόσφατη επιδημική δραστηριότητα.
• Ατομα στα οποία έχει αφαιρεθεί/υπολειτουργεί ο σπλήνας τους ή έχουν συγκεκριμένο
  ανοσολογικό νόσημα του αίματος (έλλειψη του συμπληρώματος).
  • Η ΑΑΠ (Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής) συνιστά τον εμβολιασμό σε
    παιδιά δύο χρόνων και άνω που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, δηλαδή
    όσα παρουσιάζουν ανοσολογική ανεπάρκεια (έλλειψη του συμπληρώματος, ανεπάρκεια
    στο σύστημα της προπερδίνης) ή ασπληνία.

Το ενδεχόμενο εμβολιασμού θα πρέπει να συζητηθεί και για:

• Ατομα που έχουν εκπατριστεί ή ταξιδιώτες που επισκέπτονται χώρες με επιδημία
  μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης -ειδικά αν έχουν παρατεταμένης διάρκειας ή στενή
  επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό.
• Τους φοιτητές κολεγίων, ιδιαίτερα τους πρωτοετείς, οι οποίοι θα μείνουν
  σε εσωτερικούς κοιτώνες ή κτίρια πανεπιστημίων.
• Ατομα που εργάζονται σε ερευνητικά, βιομηχανικά ή κλινικά εργαστήρια και
  εκτίθενται καθημερινά σε βακτηρίδια της N. Meningitidis.

Ποιοί δεν πρέπει να εμβολιαστούν

• Δεν θα πρέπει να εμβολιαστείτε, εάν είχατε εμφανίσει κάποια σοβαρή παρενέργεια
  από την προηγούμενη χορήγηση του εμβολίου ή εάν ασθενείτε από κάποια σοβαρή
  ή μέτρια νόσο.
• Το παραπάνω ισχύει και εάν είστε έγκυος, εκτός αν είναι εμφανής ο κίνδυνος
  να ασθενήσετε από μηνιγγίτιδα (π.χ., όταν πρόκειται να επισκεφθείτε μια γνωστή
  επιδημική περιοχή).

Κίνδυνοι και ανεπιθύμητες ενέργειες

• Ένα μικρό ποσοστό των ατόμων που κάνουν το εμβόλιο εμφανίζουν μια ελαφριά
  τοπική αντίδραση, η οποία περιλαμβάνει ερυθρότητα, οίδημα ή ευαισθησία στο
  σημείο της ένεσης και διαρκεί μία ή δύο μέρες.
• Τα μικρής ηλικίας παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν πυρετό που διαρκεί συνήθως
  λίγες ώρες.
• Φυσικά, πάντοτε υπάρχει ο σπανιότατος κίνδυνος να προκληθούν σοβαρά προβλήματα
  ή ακόμα και θάνατος από τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου ή εμβολίου. Σε τέτοιες
  περιπτώσεις θα πρέπει να απευθυνθείτε αμέσως σε γιατρό.

Χρόνος εμβολιασμού

Το αντιμηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο χορηγείται συνήθως σε μία μόνο δόση και
δεν εμφανίζει παρενέργειες όταν χορηγηθεί συγχρόνως με κάποιο άλλο εμβόλιο.
Επειδή, για να επιτευχθεί η πλήρης προστασία, απαιτείται να περάσουν δύο περίπου
εβδομάδες μετά τη δόση, ο εμβολιασμός πρέπει να γίνει δύο τουλάχιστον εβδομάδες
πριν από την αναχώρηση του ταξιδιώτη.

Σύμφωνα με ορισμένες υγειονομικές αρχές, τα παιδιά που έχουν εμβολιαστεί πριν
από τα τέταρτα γενέθλιά τους, θα πρέπει να κάνουν μια αναμνηστική δόση έπειτα
από ένα έως τρία χρόνια, εάν συνεχίζει να υπάρχει ο παλιός ή παρουσιαστεί νέος
κίνδυνος μόλυνσής τους. Τα παιδιά που εμβολιάστηκαν στην ηλικία των τεσσάρων
ετών ή και αργότερα, θα πρέπει να κάνουν μια αναμνηστική δόση ύστερα από τρία
έως πέντε χρόνια, εφόσον συνεχίζουν να κινδυνεύουν ή εμφανιστεί νέος κίνδυνος
πιθανής μόλυνσης τους. Είναι προφανές ότι για τους ίδιους λόγους θα πρέπει και
οι ενήλικοι να κάνουν μια αναμνηστική δόση έπειτα από τρία έως πέντε χρόνια
από προηγούμενο εμβολιασμό τους.