Την Θεσσαλονίκη του 20ου αιώνα ιχνηλατεί ο Γιώργος Αναστασιάδης

Στο βιβλίο του, ο καθηγητής στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ., Γιώργος Αναστασιάδης, αντλώντας υλικό και μαρτυρίες από μια εκτεταμένη βιβλιογραφία, από δημοσιεύματα περιοδικών και εφημερίδων και από λογοτεχνικά κείμενα, προτείνει μια πολύπλευρα τεκμηριωμένη διερεύνηση, ανάγνωση και αποκρυπτογράφηση μιας διαδρομής στο «δρόμο του αίματος», επιχειρώντας να ρίξει φως στο γιατί η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε προνομιακό τόπο πολιτικών δολοφονιών και εκτελέσεων.

Ένα ερώτημα που, όπως επισημαίνει ο ίδιος ο Γιώργος Αναστασιάδης, επιδέχεται πολλαπλές προσεγγίσεις και απαντήσεις, που έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τις μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις της πολιορκημένης από αόρατους και ορατούς «εχθρούς» της πόλης.

Με αφετηρία τη μυστήρια, και με διεθνή αντίκτυπο, δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α’, πριν από περίπου έναν αιώνα, το Μάρτιο του 1913, σε μία Θεσσαλονίκη που ψάχνει να βρει το νέο ιστορικό βηματισμό της μετά την είσοδο του Ελληνικού Στρατού και, στη συνέχεια, τις πολιτικές δολοφονίες και τις εκτελέσεις του Μεσοπολέμου (πίσω από το Επταπύργιο και στο διαβόητο «Κόκκινο Σπίτι»), τους δολοφονημένους στο ιστορικό κέντρο της πόλης, διαδηλωτές του Μάη του ’36, τη δολοφονία του ειρηνιστή βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη, το 1963, τις εν ψυχρώ δολοφονίες του Χαλκίδη (1967) και του Τσαρουχά (1968) από όργανα της Χούντας, ο «δρόμος του αίματος» στη Θεσσαλονίκη είναι μακρύς, κακοτράχαλος, ζοφερός και ανεπαρκώς φωτισμένος από την «επίσημη» ιστορία, επισημαίνει ο Γιώργος Αναστασιάδης.

Από τις σελίδες του βιβλίου, δεν λείπει κανείς από τους κρίκους της «μαύρης» αλυσίδας του αίματος στη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα. Πολύκροτες υποθέσεις, όπως η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου, Τζορτζ Πολκ, ανταποκριτή στην Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή του ραδιοφωνικού συγκροτήματος Κολούμπια, το Μάιο του 1968, με τα πολλά, αναπάντητα -ακόμη και σήμερα- ερωτήματα, δολοφονίες στα σκοτεινά και βάναυσα χρόνια της Κατοχής (1941-’44), με φόντο τις αθρόες εκτελέσεις, κυρίως στους χώρους γύρω από το Γεντί Κουλέ και το στρατόπεδο Παύλου Μελά και τη διαδρομή του μαρτυρίου των Εβραίων της πόλης, εκτελέσεις, φονικά μισαλλοδοξίας και τρομοκρατικές επιθέσεις στα εμφυλιοπολεμικά χρόνια (1945-’49), καθώς και η αλυσίδα του αίματος στη «θαμπή» 10ετία του ’50 και στα χρόνια της «χαμένης άνοιξης»(1960-’68), είναι ορισμένες μόνο από τις αιματοβαμμένες διαδρομές, στις οποίες ρίχνει φως ο Γιώργος Αναστασιάδης.

«Στους ‘κρανίου τόπους’ της (Θεσσαλονίκης), ξένοι και εγχώριοι πραίτορες και πράκτορες, θύτες και θύματα, ένοχοι, αθώοι και φταίχτες, ξεστρατισμένοι ή αδιάλλακτοι πολιτικοί, δημοσιογράφοι, δικαστές και πανεπιστημιακοί, ανυποψίαστοι νοικοκυραίοι, ‘φτωχοδιάβολοι’ τραμπούκοι, ‘αγωνιστές’ με ή χωρίς φωτοστέφανο και καραμπινάτοι εγκληματίες μπερδεύονται σ’ ένα κουβάρι που δεν έχει ακόμη ξετυλιχθεί, σ’ ένα ζόρικο αγώνα που υπερβαίνει σαφέστατα τους ‘παίκτες’ και τους ‘παράγοντες’ και βέβαια τους ‘φιλάθλους’ στο γήπεδο της ιστορίας», γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.

Ο «κύκλος του αίματος» στη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα δεν μπορούσε να αφήσει αδιάφορη τη λογοτεχνική πένα της πόλης, ούτε και τον Γιώργο Αναστασιάδη, που φρόντισε να συμπεριλάβει στο βιβλίο του αναφορές για το θέμα, μέσα από έργα του Μ. Αναγνωστάκη, του Ν. Γ. Πεντζίκη, του Π. Θασίτη, του Β. Βασιλικού, του Γ. Ιωάννου, του Η. Πετρόπουλου, του Π. Σφυρίδη, του Ν. Μπακόλα, του Γ. Ατζακά, του Ντ. Χριστιανόπουλου, του Γ. Σκαμπαρδώνη, του Χρ. Ζαφείρη, του Μ. Μαζάουερ κ.ά.

Ο Γιώργος Αναστασιάδης μας καλεί, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, «να ξεπεράσουμε επιτέλους τα πτώματα και τα φαντάσματα του παρελθόντος όχι με τη ‘λήθη’ αλλά με τη δημιουργική μνήμη και την επίγνωση ότι ζούμε σε μια πόλη- ιστορικό παλίμψηστο με αλλεπάλληλα στρώματα ιστορίας, ενσωματωμένα στην καθημερινή μας ζωή, που μας εγκαλούν όλους, για περισσότερη και ουσιαστικότερη εγρήγορση και αντίσταση σ’ όσους ‘νεοβάρβαρους’ απειλούν άμεσα ή έμμεσα τη σκέψη και την ψυχή μας».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ