Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης: άκου – κάνε – ζήσε

Περίπου 3.000.000 Έλληνες πάσχουν από υπέρταση, αλλά μόνο το 30% διατηρεί την αρτηριακή πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι υπόλοιποι ασθενείς είτε δεν έχουν καταφέρει να ρυθμίσουν την πίεσή τους, ακόμα και αν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, είτε δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από υπέρταση.

Η μη καλά ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να προκληθούν βλάβες στην καρδιά, στον εγκέφαλο, στους νεφρούς, στα αγγεία και στα μάτια. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι η υπέρταση ευθύνεται για το 62% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 49% των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου.

Μια μείωση όμως της συστολικής (μεγάλης) αρτηριακής πίεσης κατά 10mmHg μόνο (δηλαδή από 150 σε 140mmHg ή απλά από 15 σε 14) μειώνει τον κίνδυνο θανατηφόρου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 40%, ενώ μια μείωση κατά 20mmHg μειώνει τα θανατηφόρα καρδιαγγειακά επεισόδια έως και 50%.

Στη Συνέντευξη Τύπου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης στις 17 Μαΐου 2008, ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρείας (ΕΑΕ) και διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του Γ.Π.Ν. «Λαϊκό», Βασίλειος Βοττέας, και ο γενικός γραμματέας της εταιρείας και διευθυντής του Καρδιολογικού Τμήματος του Ε.Α.Ν.Π. «Μεταξά», Δημήτριος Σταμάτης, εκ μέρους του Δ.Σ. της ΕΑΕ, ανακοίνωσαν τη διοργάνωση εκστρατείας ενημέρωσης για την ευαισθητοποίηση των υπερτασικών ασθενών.

Η εκστρατεία εκτυλίσσεται σε τρεις φάσεις στη διάρκεια του 2008:

• 1η φάση: άκου την καρδιά σου, η έγκαιρη διάγνωση σώζει
• 2η φάση: κάνε κάτι για την καρδιά σου, η σωστή ρύθμιση σώζει
• 3η φάση: ζήσε με την καρδιά σου, ο ολοκληρωμένος έλεγχος σώζει

Όπως εξήγησαν οι ομιλητές, «η ενημερωτική καμπάνια δεν απευθύνεται μόνο στα άτομα εκείνα που γνωρίζουν ότι πάσχουν από υπέρταση και δεν είναι επαρκώς ρυθμισμένα ή σε εκείνους που ανήκουν στις ομάδες υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου (άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα, με σακχαρώδη διαβήτη, κ.λ.π.), αλλά απευθύνεται και στα χιλιάδες άτομα στην Ελλάδα που έχουν υπέρταση αλλά δεν το γνωρίζουν γιατί δεν μετρούν την πίεσή τους».

Σημαντικό «εργαλείο» ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του πληθυσμού για την πρόληψη και τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση, αποτελεί το ημερολόγιο καταγραφής της αρτηριακής πίεσης που θα προσφέρεται σε ιατρεία και φαρμακεία, προκειμένου οι ασθενείς να καταγράφουν καθημερινά την πίεσή τους.

Στο πλαίσιο της εκστρατείας θα οργανωθούν ταυτόχρονα, επισκέψεις γιατρών της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρείας σε εργασιακούς χώρους για δωρεάν μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης και ενημερωτικές εκδηλώσεις για το κοινό σε συνεργασία με τους κατά τόπους Δήμους σε ολόκληρη τη χώρα.

Συγκεκριμένα, έχει γίνει ήδη μια παρουσίαση στο Δήμο Αγρινίου (19 Απριλίου), ενώ πρόκειται να γίνουν ομιλίες με τη συνεργασία των τοπικών Δημάρχων στους Δήμους Αμαρουσίου, Βριλησσίων, Καλλιθέας, Φυλής και στα γραφεία της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρίας, όπου θα είναι προσκεκλημένοι ιατροί.

Οι ανωτέρω εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στις αντίστοιχες Δημαρχιακές αίθουσες.

Στο πλευρό της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρείας έχουν «συστρατευθεί» οι νοσοκομειακοί γιατροί Παθολογικών και Καρδιολογικών Τμημάτων από τα περισσότερα νοσοκομεία της χώρας, 3.500 ιδιώτες γιατροί, ενώ ενεργό δράση θα έχουν 1.500 φαρμακοποιοί, αφού σύμφωνα με υπολογισμούς περισσότεροι από 10 υπερτασικοί την ημέρα μετρούν την πίεσή τους στο φαρμακείο της γειτονιάς τους.

Γενικές πληροφορίες για την υπέρταση

Επιπολασμός και επιπλοκές από την αυξημένη αρτηριακή πίεση

Η υπέρταση παρατηρείται σε περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως (20% του ενήλικου πληθυσμού) και αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί σε 1,5 δισεκατομμύρια έως το 2025.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι μία από τις πιο σημαντικές αιτίες πρόωρης νοσηρότητας και θνητότητας που μπορεί να προληφθεί τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες και υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το 6% των θανάτων διεθνώς. Η υπέρταση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιοπάθειας (στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια), εγκεφαλικού επεισοδίου, άνοιας και νεφρικής βλάβης.

Μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, οι κίνδυνοι αυτοί μπορούν να μειωθούν σημαντικά. Οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν τη μείωση της αρτηριακής πίεσης στον γενικό υπερτασικό πληθυσμό σε επίπεδα κάτω από 140/90 mmHg.

Για συγκεκριμένους «υψηλού κινδύνου» ασθενείς, τίθεται συνήθως ένας χαμηλότερος στόχος αρτηριακής πίεσης, προκειμένου να μειωθούν οι σχετιζόμενες επιπλοκές. Για παράδειγμα, σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, η μείωση της αρτηριακής πίεσης σε επίπεδα χαμηλότερα από 130/80 mmHg είναι απαραίτητα για τη μέγιστη προστασία των ασθενών αυτών. Τα άτομα, λοιπόν, με υπέρταση θα πρέπει να συζητούν τους εξατομικευμένους στόχους τους με τον γιατρό τους.

Παράγοντες κινδύνου για υπέρταση

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, από τους οποίους μερικοί μπορούν να ελεγχθούν και κάποιοι, δυστυχώς, δεν μπορούν.

Δύο μείζονες παράγοντες κινδύνου που δεν μπορούν να ελεγχθούν είναι:

• Η ηλικία άνω των 40 ετών
• Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού υψηλής αρτηριακής πίεσης

Μερικοί από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου που μπορούν να ελεγχθούν είναι:

• Το κάπνισμα
• Η έλλειψη σωματικής άσκησης
• Το υπερβολικό βάρος
• Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Το άγχος

Μείωση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης μέσω αλλαγών του τρόπου ζωής

Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες αναγνωρίζουν τη θετική επίδραση που μπορεί να έχουν οι αλλαγές του τρόπου ζωής στη μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης και ως εκ τούτου, και στα συνοδά νοσήματα (όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο). Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν υγιεινή διατροφή, συστηματική, μέτριας έντασης άσκηση και διακοπή του καπνίσματος.

Φαρμακευτική αγωγή για την υπέρταση

Παρότι οι αλλαγές του τρόπου ζωής θα επιφέρουν θετική επίδραση στη μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης, η πλειονότητα των ατόμων με υπέρταση θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή, που θα τους βοηθήσει να επιτύχουν τους συνιστώμενους στόχους (140/90 mmHg ή χαμηλότερα).

Σε περίπτωση που η αρτηριακή πίεση – στόχος δεν επιτευχθεί με την χορήγηση ενός αντιυπερτασικού φαρμάκου, τότε ο γιατρός είναι πιθανόν να συστήσει την αύξηση της δοσολογίας ή την προσθήκη ενός ή και περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρμάκων.

Πίεση – Στόχος

Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που ασκείται στις αρτηρίες από το αίμα και μετράται κατά τη διάρκεια συστολής του καρδιακού μυός (συστολική αρτηριακή πίεση) και όταν ο καρδιακός μυς βρίσκεται σε ηρεμία (διαστολική). Η βασικότερη αιτία αύξησης της αρτηριακής πίεσης είναι η σύσπαση των αιμοφόρων αγγείων, γεγονός που καθιστά την κυκλοφορία του αίματος πιο δύσκολη και κάνει την καρδιά να δουλεύει εντονότερα.

Οι ομιλητές επεσήμαναν ότι, «Ο κίνδυνος ελέγχεται όταν η υπέρταση ελέγχεται και ο καλύτερος τρόπος για να μειώσει ένας υπερτασικός ασθενής την πίεσή του είναι να βάλει ένα στοίχημα με τον εαυτό του. Θα πρέπει σε συνεργασία με το γιατρό του, να θέσει ως στόχο μία συγκεκριμένη τιμή αρτηριακής πίεσης και να ακολουθεί τα βήματα που θα τον οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα».

Η αρτηριακή πίεση-στόχος πρέπει να είναι κάτω από 140 η συστολική (μεγάλη) και κάτω από 90 η διαστολική (μικρή). Όταν όμως ο ασθενής έχει και σακχαρώδη διαβήτη ή άλλα συνοδά νοσήματα, η αρτηριακή πίεση-στόχος είναι χαμηλότερη, δηλαδή 130/80 mmHg ή και χαμηλότερα.

Παράγοντες κινδύνου και διατροφή

Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης σε ασφαλή επίπεδα, δεν είναι ωστόσο εύκολη υπόθεση, καθώς εμπλέκονται πολλοί παράγοντες από τους οποίους μερικοί μπορούν να ελεγχθούν και κάποιοι, δυστυχώς, δεν μπορούν, όπως για παράδειγμα η αύξηση της ηλικίας και το οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης.

Οι παράγοντες που μπορεί να ελεγχθούν από τον ασθενή είναι η αποφυγή του καπνίσματος, η συστηματική σωματική άσκηση, η διατήρηση του σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα και η αποφυγή καταστάσεων στρες.

Σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της πίεσης, διαδραματίζει η υγιεινή διατροφή. Ελαττώνοντας το αλάτι και την κατανάλωση αλκοόλ και τρώγοντας πράσινα λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες μπορεί να επιτευχθεί μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Θεραπεία

Αν και οι αλλαγές του τρόπου ζωής, επιφέρουν θετική επίδραση στη μείωση των τιμών της αρτηριακής πίεσης, είναι πιθανόν οι υπερτασικοί ασθενείς να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν περιπτώσεις που ακόμα και με μια φαρμακευτική αγωγή να μην επιτυγχάνεται ο επιθυμητός στόχος. Στις περιπτώσεις αυτές, ο γιατρός μπορεί να συστήσει την αύξηση της δοσολογίας ή την προσθήκη ενός ή και περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρμάκων.

health.in.gr