Συμπληρώματα διατροφής: Σύνεση και λογική

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται η κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς μπορεί να κρύβει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία μας, ενώ ορισμένες απαγορευμένες ουσίες που χρησιμοποιούνται παράνομα σε κάποια από αυτά, προκαλούν ακόμη και θάνατο.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ανεξέλεγκτη κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία καταναλώνουν σήμερα πολλοί άνθρωποι προκειμένου να δυναμώσουν τον οργανισμό τους ή για να ξεπεράσουν μια δύσκολη κατάσταση της ζωής τους ή όταν ακολουθούν ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος, μπορεί να αποβεί μοιραία.

Οι καταναλωτές συχνά δεν γνωρίζουν όμως ότι πιθανόν να λαμβάνουν περισσότερες βιταμίνες και άλλες θρεπτικές ουσίες απ’ όσες μπορεί να ανεχθεί ο οργανισμός τους και τα καταναλώνουν συχνά σε υπερβολικές ποσότητες.

Οι βασικότεροι κίνδυνοι είναι:

• οι κίνδυνοι από την υπερδοσολογία κάποιων συστατικών
• από αλληλεπίδραση με φάρμακα
• από παραπλανητικές ετικέτες και προώθηση
• και τέλος από τη λήψη απαγορευμένων ουσιών,

επισημαίνει ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό», στην ομιλία του στην 5η Διημερίδα που διοργάνωσε 23-24 Φεβρουαρίου η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας.

Επεσήμανε ότι είναι πολλές οι ουσίες που αν και έχουν κριθεί επικίνδυνες και έχουν επίσημα απαγορευθεί από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ή τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) στην Ελλάδα, συνεχίζουν και περιέχονται σε συμπληρώματα που κυκλοφορούν παράνομα, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εφεδρίνη, ουσία που προέρχεται από το φυτό εφέδρα (Ma Huang) και περιέχεται σε διατροφικά συμπληρώματα και χάπια που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και χρησιμοποιούνται από περίπου 12 εκατομμύρια Αμερικανούς, ως διεγερτικό σε σκευάσματα για απώλεια βάρους και αύξηση του αναβολισμού στους αθλητές. Μπορεί να προκαλέσει ανακοπή καρδιάς, εγκεφαλικό επεισόδιο και επιληπτικές κρίσεις. Αλλες απαγορευμένες ουσίες είναι: aristolochic acid, Kava, androstenedione, chaparral, bitter orange και skullcap.

Ο κ.Δημοσθενόπουλος τονίζει ότι η μέγιστη ποσότητα βιταμινών και μετάλλων σε ημερήσια δοσολογία συμπληρώματος καθορίζεται από το ανώτατο όριο ασφαλείας που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και σύμφωνα με τον βαθμό ευαισθησίας για διάφορες ομάδες καταναλωτών, σύμφωνα με την ημερήσια πρόσληψη από διαιτητικές πηγές.

Στο ερώτημα αν χρειαζόμαστε τα συμπληρώματα διατροφής, η απάντηση είναι δύσκολη, σημειώνει ο κ. Δημοσθενόπουλος:

«Γνωρίζουμε πως καταναλώνοντας καθημερινά πέντε μικρομερίδες φρούτων και λαχανικών λαμβάνουμε μια σημαντική ποσότητα βιταμινών, ιχνοστοιχείων, φυτικών ινών αλλά και άλλων θρεπτικών συστατικά, ενώ καταναλώνοντας μια διατροφή που ακολουθεί της επιταγές της Πυραμίδας της Διατροφής, με παρούσες όλες τις ομάδες των τροφίμων, σε σωστές αναλογίες και ποσότητες, προσφέρουμε στον οργανισμό μας όλα τα θρεπτικά συστατικά.

Τέλος συμπεριλαμβάνοντας στη διατροφή μας κάποια ειδικά τρόφιμα που περιέχουν συγκεκριμένα συστατικά με αποδεδειγμένη θετική και ευεργετική δράση για τον οργανισμό μας π.χ. αντιοξειδωτικές βιταμίνες, καλύπτουμε ακόμα περισσότερο της διατροφικές μας ανάγκες μέσα από την πλήρη διατροφή. Αρα, μια δίαιτα με τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, μπορεί υπό φυσιολογικές συνθήκες, να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του γενικού πληθυσμού».

Ένα πολύ καινούριο θέμα, το οποίο τελευταία συζητείται σε μεγάλο βαθμό από τον επιστημονικό κόσμο που ασχολείται με τη διατροφή είναι η β-γλυκάνη, όπως αναφέρθηκε στη διημερίδα από τον παθολόγο-διαβητολόγο Ευθύμιο Καπάνταη, διευθυντή του Τμήματος Διαβήτη-Παχυσαρκίας-Μεταβολισμού του Νοσοκομείου Metropolitan.

Ιδιαίτερα μετά την αποδοχή από τον FDA και την Joint Health Claims Initiative (JHCI) στη Μ. Βρετανία, ότι η ημερήσια πρόσληψη 3 γραμμαρίων β-γλυκάνης βρώμης, ως κομμάτι ενός υγιεινού τρόπου ζωής και μιας υγιεινής διατροφής χαμηλής σε κορεσμένα λιπαρά, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της χοληστερόλης του αίματος, η β-γλυκάνη μπήκε στη ζωή μας.

Η β-γλυκάνη είναι ένας φυσικός δύσπεπτος πολυσακχαρίτης, δηλαδή μια φυτική ίνα και μάλιστα ευδιάλυτη. Η χημική μορφή της β-γλυκάνης αποτελείται από μόρια γλυκόζης στην σειρά, συνδεδεμένα μεταξύ τους με β δεσμούς. Η β-γλυκάνη βρίσκεται στη φύση σε πολλά φυτικά προϊόντα και κυρίως βρίσκεται στη βρώμη και τα προϊόντα της, δηλαδή το πίτουρο και το αλεύρι της βρώμης, τα οποία περιέχουν υψηλές ποσότητες β-γλυκάνης.

Μελετήθηκε, λοιπόν, πρόσφατα, σημείωσε ο κ. Καπάνταης, η μεταγευματική μεταβολή της γλυκόζης, της ινσουλίνης και των ινκρετικών GIP και GLP-1 μετά τη λήψη άσπρου, δηλαδή σταρένιου ψωμιού με μηδενική ουσιαστικά περιεκτικότητα σε β-γλυκάνη, ψωμιού σίκαλης εμπλουτισμένου με υψηλό ποσό (5,4 γραμμάρια) β-γλυκάνης και ψωμί σίκαλης με χαμηλό ποσό (1,3 γραμμάρια) β-γλυκάνης αλλά και με σπόρους.

Το GIP είναι ένα πεπτίδιο που εκκρίνεται από το γαστρεντερικό σύστημα και μεταξύ των άλλων οι δράσεις του στην παχυσαρκία είναι η αύξηση της δραστηριότητας της λιποπρωτεΐνης λιπάσης, όπως και η αύξηση της εναπόθεσης των ελευθέρων λιπαρών οξέων μέσα στο λιποκύτταρο.

Η επίδραση λοιπών των ψωμιών που περιέχουν β-γλυκάνη στο GIP, έχει σαν αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικά χαμηλότερων επιπέδων GIP, δηλαδή πολύ λιγότερα ελεύθερα λιπαρά οξέα να εισέρχονται στα λιποκύτταρα για να εναποτεθούν σε αυτά. Μεταξύ των άλλων επισημάνθηκε ότι τα ψωμιά που περιέχουν β-γλυκάνη ενδείκνυνται να συμπεριλαμβάνονται σε υποθερμιδικά διαιτολόγια απώλειας βάρους. Το ότι περιέχουν λιγότερες θερμίδες δεν είναι το μοναδικό πλεονέκτημα των ψωμιών με β-γλυκάνη. Τα ψωμιά με β-γλυκάνη έχουν ευνοϊκή επίδραση και στο σάκχαρο του αίματος, αφού οι υδατάνθρακες που εμπεριέχουν είναι κατά 50% λιγότεροι και με αυξημένο μάλιστα ποσό φυτικών ινών, λόγω κυρίως της β-γλυκάνης. Το γεγονός αυτό, μας επιτρέπει να τα εντάσσουμε με μεγαλύτερη ευκολία στα διαιτολόγια διαβητικών ατόμων.

Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας

Ένα σημαντικό ποσοστό (20-40%) των ατόμων που επισκέπτονται ιατρεία αντιμετώπισης της παχυσαρκίας πάσχουν από τη Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, αίσθηση απώλειας ελέγχου πρόσληψης τροφής, μεγάλη δυσφορία για την υπερφαγία και παρατηρείται σε συχνότητα τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα για έξι μήνες, ανέφερε στη διημερίδα ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δρ Παντζής Ιορδανίσης καθηγητής Ψυχολογίας της Διατροφής στα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.

Τα άτομα αυτά εξήγησε, παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ψυχολογικών προβλημάτων, κυρίως άγχους και κατάθλιψης, μεγαλύτερη συχνότητα διακοπής της προσπάθειας να χάσουν βάρος ακολουθώντας κάποιο διαιτολογικό πρόγραμμα, χαμηλότερου βαθμού αίσθηση της ικανότητας να πετύχουν στην προσπάθεια τους και χάνουν σημαντικά λιγότερο βάρος.

Μερικά άτομα καταναλώνουν υπερβολική ποσότητα τροφής για συναισθηματικού λόγους. Το φαγητό γίνεται υποκατάστατο άλλων συναισθηματικών ικανοποιήσεων που δεν έχει το άτομο. Το φαγητό γίνεται σύντροφος, μια λύση στην μοναξιά που είναι εύκολη και δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Πολλές φορές η ευχαρίστηση της πρόσληψης τροφής μπορεί να υποκαθιστά την απουσία ευχαρίστησης ενεργούς σεξουαλικής ζωής. Η ειδική ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση βοηθάει το άτομο στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους που μπορεί να συμβάλλουν στην υπερκατανάλωση τροφής.

Μεγαλύτερες πιθανότητες για κατάθλιψη έχουν παχύσαρκα άτομα που είναι γυναίκες, χωρίς σύντροφο, μορφωμένες, με χρόνιες σωματικές διαταραχές και ήταν παιδιά παχύσαρκων γονέων.

Φρούτα και λαχανικά: πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών

Μια σημαντική πηγή λήψης αντιοξειδωτικών ουσιών στον οργανισμό είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, ανέφερε μιλώντας στην διημερίδα για το θέμα η Δρ Βασιλική Παπαδημητρίου από το Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Τα τρόφιμα αυτά αλλά και οι χυμοί τους περιέχουν σημαντικά ποσά βιολογικά ενεργών συστατικών, τα οποία συνεισφέρουν στην ανθρώπινη υγεία, μέσω της καθημερινής διατροφής. Μερικά από τα αντιοξειδωτικά συστατικά των φρούτων και των λαχανικών είναι οι βιταμίνες Α, Β, C, E, οι πολυφαινόλες, τα καροτενοειδή, διάφορα οργανικά οξέα (κινναμικό, γαλλικό), το φυλλικό οξύ κ.α. Τα συστατικά αυτά μπορεί να δρουν ανεξάρτητα μεταξύ τους ή σε συνδυασμό δίνοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα της εξουδετέρωσης των ελευθέρων ριζών και των δραστικών ειδών οξυγόνου.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συστήνει την καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 400 γραμμαρίων φρούτων και λαχανικών. Η χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι ένας βασικός παράγοντας κινδύνου για ασθενείς, όπως οι καρδιακές παθήσεις, ο καρκίνος και η παχυσαρκία.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που παρουσίασε η κυρία Παπαδημητρίου οι συμπυκνωμένοι χυμοί του εμπορίου έχουν σχεδόν διπλάσια αντιοξειδωτική ικανότητα σε σχέση με άλλους μη συμπυκνωμένους χυμούς. Οι χυμοί αυτοί έδειξαν επίσης πολύ καλή σταθερότητα σε συνάρτηση με τον χρόνο. Με άλλα λόγια, τα φυσικά αντιοξειδωτικά που περιέχονται στα συγκεκριμένα προϊόντα διατηρούν τη δραστικότητα τους κατά την αποθήκευση του προϊόντος σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του παρασκευαστή. «Συμπερασματικά», κατέληξε, «μπορούμε να ισχυριστούμε ότι εισάγοντας σε μια ισορροπημένη διατροφή χυμούς φρούτων και λαχανικών, ενισχύουμε την αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού μας».

health.in.gr