Παγκόσμια ημέρα διαβήτη: Αφορά και εσένα

Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο, η κύρια αιτία τύφλωσης και η κύρια αιτία νεφρικής ανεπάρκειας στις ανεπτυγμένες χώρες. Προσλαμβάνει πλέον διαστάσεις επιδημίας αφού σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) υπάρχουν πάνω από 190 εκατομμύρια διαβητικοί σε όλον τον κόσμο και μέχρι το έτος 2025 αναμένεται να φθάσουν τα 330 εκατομμύρια. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον το 50% των διαβητικών έχουν άγνοια της κατάστασης τους.

Τι ακριβώς είναι ο διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χρόνιο νόσημα που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Η γενεσιουργός αιτία είναι η απόλυτη ή η σχετική έλλειψη ινσουλίνης.
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και είναι το κλειδί εισόδου της γλυκόζης στα κύτταρα. Η γλυκόζη είναι το βασικό καύσιμο που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να καλύψει τις ανάγκες του και να επιτελέσει τις διάφορες λειτουργίες του.
Στο διαβήτη αφενός τα περισσότερα όργανα «πεινούν» για γλυκόζη και αφετέρου η γλυκόζη που δε χρησιμοποιείται κυκλοφορεί στο αίμα σε μεγάλη συγκέντρωση, γεγονός που έχει ιδιαίτερα βλαβερές επιπτώσεις στα αγγεία και μέσω αυτών στα διάφορα όργανα.

Φυσιολογικές και παθολογικές τιμές σακχάρου στο αίμα

Η διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη είναι μια παθολογική προδιαβητική κατάσταση και χαρακτηρίζεται από ενδιάμεσες τιμές μεταξύ φυσιολογικών και διαβητικών ορίων. Η σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για δυνητικά αναστρέψιμη κατάσταση.

Υπάρχουν κατηγορίες διαβήτη;

Διαβήτης τύπου Ι (νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος)

Ο διαβήτης τύπου Ι αποτελεί το 5-10% όλων των περιπτώσεων διαβήτη και αφορά κατά κύριο λόγο παιδιά και νεαρούς ενήλικες.
Στους ασθενείς αυτούς το ίδιο τους το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται και καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης.
Το αιτιολογικό υπόβαθρο της νόσου ακόμη ερευνάται αλλά φαίνεται ότι παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, γενετικοί και περιβαλλοντικοί.
Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται για να ζήσουν την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης μέσω ενέσεων ή με τη βοήθεια αντλίας.

Διαβήτης τύπου ΙΙ (των ενηλίκων ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος)

Το 90-95% του συνόλου των διαβητικών ασθενών πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ.
Πρόκειται συνήθως για άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών στα οποία το πάγκρεας τους εκκρίνει μεν ινσουλίνη, αλλά είτε η ποσότητα που εκκρίνεται δεν είναι επαρκής για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού, είτε τα ίδια τα κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την παραγόμενη ινσουλίνη.
Η τελευταία αυτή κατάσταση είναι γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη.

Διαβήτης της κύησης

Οι γυναίκες χρειάζονται δύο με τρεις φορές περισσότερη ινσουλίνη όταν είναι έγκυες εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών που συμβαίνουν στην εγκυμοσύνη.
Όταν το πάγκρεας δεν ανταποκρίνεται σε αυτές τις αυξημένες απαιτήσεις, το σάκχαρο του αίματος αυξάνει και προκύπτει ο διαβήτης.
Συνήθως το σάκχαρο επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό, αλλά οι γυναίκες αυτές είναι υποψήφιες να εκδηλώσουν διαβήτη τύπου II μετά από 10 ως 20 χρόνια.

Υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου;

Διαβήτης τύπου I
Οι συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς, αδέρφια, παιδιά) των ασθενών με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη έχουν πιθανότητα 2-5% να εκδηλώσουν και αυτοί τη νόσο.

Διαβήτης τύπου II και διαβήτης της κύησης
Οι συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με διαβήτη τύπου II κινδυνεύουν ιδιαίτερα από την ίδια νόσο.
Ιδιαίτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν και τα υπέρβαρα άτομα και μάλιστα η πιθανότητα αυξάνει ανάλογα με το βαθμό της παχυσαρκίας και το χρονικό διάστημα που είναι παρούσα.
Όσοι επίσης πάσχουν από διαταραχές των λιπιδίων του αίματος (υπερχοληστερολαιμία, υπερτριγλυκεριδαιμία). Ενδεικτικό είναι ότι πάνω από 75% των διαβητικών τύπου 2 έχουν δυσλιπιδαιμίες.
Οι υπερτασικοί είναι μια άλλη μεγάλη ομάδα υψηλού κινδύνου, αφού σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία το 60 με 70% των αδιάγνωστων διαβητικών έχουν αρτηριακή υπέρταση.
Τέλος κινδυνεύουν οι γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης καθώς και όσες έχουν γεννήσει μωρό που ζύγιζε πάνω από 4,5 κιλά μετά τον τοκετό. Και μην ξεχνάμε τα άτομα που κάνουν ιδιαίτερα καθιστική ζωή

Πώς εκδηλώνεται ο διαβήτης;

Υπάρχουν οι κλασικές και οι συνήθεις εκδηλώσεις του διαβήτη.
Οι πρώτες συνδέονται συνήθως με τον διαβήτη τύπου I και αφορούν τη συχνοουρία, την αυξημένη δίψα και πείνα καθώς και την απώλεια βάρους.
Οι δεύτερες συνδέονται κυρίως με τον διαβήτη τύπου II και είναι κυρίως το αίσθημα αδυναμίας και εξασθένησης, η θολή όραση, οι συχνές λοιμώξεις και η κακή επούλωση των τραυμάτων καθώς και τα μουδιάσματα στα χέρια και στα πόδια.

Ποιές είναι οι επιπλοκές του διαβήτη;

I. Οξείες επιπλοκές (μπορούν να συμβούν οποτεδήποτε κατά την πορεία της νόσου)

Διαβητική κετοξέωση: πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση που αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να κοστίσει τη ζωή του ασθενούς.
Προκύπτει μετά από εκσεσημασμένη και παρατεταμένη υπεργλυκαιμία και κυρίως στους ασθενείς με διαβήτη τύπου I.
Η κατάσταση αυτή είναι απότοκος της υπερβολικής διάσπασης λίπους που κάνει ο οργανισμός προκειμένου να καλύψει την ενέργεια που χρειάζεται, αφού δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη.
Χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία και έμετο, κοιλιακό άλγος, σημεία αφυδάτωσης, κώμα.

Υπογλυκαιμία: Είναι συνήθως αποτέλεσμα της μη σωστής συμμόρφωσης του διαβητικού ασθενούς στη φαρμακευτική και διαιτητική αγωγή.

II. Χρόνιες Επιπλοκές (η πιθανότητα εμφάνισης είναι ανάλογη της διάρκειας της νόσου)

Καρδιαγγειακά προβλήματα

Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα ο διαβήτης θεωρείται ισοδύναμος της στεφανιαίας νόσου ακόμη και αν ο διαβητικός δεν έχει κανένα σύμπτωμα.
Οι δύο στους τρεις διαβητικούς πεθαίνουν από έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η ρύθμιση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα μειώνει τον κίνδυνο κατά 42%.
Πέρα από αυτό όμως ουσιώδους σημασίας για την αποφυγή των καρδιαγγειακών επιπλοκών είναι η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ο έλεγχος της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων και η καθημερινή λήψη ασπιρίνης.

Διαβητική Νευροπάθεια

Μεταβολικοί, ανοσολογικοί και αγγειακοί παράγοντες εμπλέκονται στην παθογένεια της διαβητικής νευροπάθειας.
Περίπου οι μισοί από τους διαβητικούς πάσχουν από κάποια μορφή νευροπάθειας και η πιθανότητα αυξάνει ανάλογα με τη διάρκεια της νόσου.
Η επιτυχής ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης νευρικής βλάβης κατά 60%.
Τα συμπτώματα είναι συνήθως:
Πόνοι, μουδιάσματα και αίσθημα καψίματος ή ψύχους στα κάτω κυρίως άκρα
Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
Δυσπεψία, ναυτία, έμετος
Προβλήματα ούρησης
Αδυναμία και ορθοστατική υπόταση
Ανικανότητα στους άνδρες και ξηρότητα του κόλπου στις γυναίκες
Διαταραχές θερμορύθμισης και εφίδρωσης
Αδυναμία αντίληψης των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας καθώς και του πόνου που συνοδεύει ένα καρδιακό επεισόδιο.

Διαβητική Νεφροπάθεια

Ο διαβήτης αποτελεί την κυριότερη αιτία τελικής νεφρικής ανεπάρκειας. Οι νεφροί είναι τα φίλτρα καθαρισμού του αίματος από τις άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού και το πλεόνασμα των υγρών.
Όταν πάσχουν, στα αρχικά στάδια χάνεται ολοένα και περισσότερη ποσότητα πολύτιμου λευκώματος στα ούρα, ενώ στα τελικά στάδια μειώνεται η παραγωγή ούρων και οι ασθενείς χρειάζεται να υποβληθούν σε αιμοκάθαρση για να διατηρηθούν στη ζωή.
Η ανίχνευση λευκώματος στα ούρα και η μέτρηση των επιπέδων ουρίας και κρεατινίνης στο αίμα είναι εξετάσεις που κυριολεκτικά σώζουν τα νεφρά των διαβητικών. Εξίσου σημαντική είναι και η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης που επιβαρύνει τη νεφρική δυσλειτουργία αλλά και επιβαρύνεται από αυτήν.
Σημειώνουμε ότι η αποτελεσματική ρύθμιση του σακχάρου μειώνει τον κίνδυνο κατά 56%.

Διαταραχές όρασης

Ο διαβήτης προκαλεί στα μάτια μια πλειάδα προβλημάτων όπως γλαύκωμα, καταρράκτη και αμφιβληστροειδοπάθεια που αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα οδηγούν στη μείωση της όρασης και τελικά στην τύφλωση.
Για το λόγο αυτό επιβάλλεται ο τακτικός έλεγχος των διαβητικών από οφθαλμίατρο. Η διατήρηση όμως αποδεκτών τιμών σακχάρου στο αίμα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης τους κατά 76%.

Διαβητικό πόδι

Ο συνδυασμός αγγειοπάθειας και νευροπάθειας που προκαλεί ο διαβήτης έχει σαν αποτέλεσμα τη διαταραχή επούλωσης και την εξέλιξη ενός αθώου μικροτραυματισμού σε εξέλκωση> λοίμωξη> γάγγραινα>ακρωτηριασμό.
Ο διαβήτης είναι μια από τις κυριότερες αιτίες ακρωτηριασμού κάτω άκρων συνολικά. Για το λόγο αυτό ο τακτικός και σχολαστικός έλεγχος των ποδιών για αμυχές και τραυματισμούς και η καλή υγιεινή είναι θεμελιώδους σημασίας.

Ο διαβήτης θεραπεύεται;

Όσον αφορά το διαβήτη τύπου I δεν υπάρχει θεραπεία με την έννοια της απάλειψης του αιτίου. Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται εφόρου ζωής την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης.
Για τους διαβητικούς τύπου II έχει διαπιστωθεί ότι και μόνο η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να επαναφέρει τις τιμές σακχάρου στα φυσιολογικά επίπεδα και να καθυστερήσει την ανάγκη λήψης αντιδιαβητικών δισκίων και ινσουλινοθεραπείας.
Η αλλαγή αυτή μεταφράζεται σε απώλεια του περιττού σωματικού βάρους και τήρηση κατάλληλου διαιτολογίου, διόρθωση των υψηλών τιμών χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, ρύθμιση της υπέρτασης, άσκηση και διακοπή καπνίσματος.

health.in.gr