Μια μικρή ξενάγηση στον άγνωστο κόσμο της… κουζίνας

Η μαγειρική είναι μια τέχνη που απαιτεί δημιουργικότητα, καλή διάθεση και φαντασία. Δεν χρειάζεται να αφιερώσετε ατέλειωτες ώρες για ένα γευστικό και υγιεινό φαγητό. Ο σωστός προγραμματισμός, η ασφαλής συντήρηση των τροφίμων και η τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι τα μικρά μυστικά που πρέπει να συνδυάσετε για να τρώτε ισορροπημένα και να προστατεύετε την υγεία σας από τις διατροφικές παγίδες. Μερικές χρήσιμες συμβουλές θα σας βοηθήσουν να οργανωθείτε και να εξοικειωθείτε με την κουζίνα σας.

Αποθήκευση αναλώσιμων αγαθών

Το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά αλλοιώνονται εύκολα αν δεν τα συντηρήσετε σωστά. Η σωστή συντήρησή τους στο κατάστημα τροφίμων από όπου τα προμηθεύεστε δεν είναι ικανή να σας προστατέψει από τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Απαιτείται και σωστή συντήρησή τους στο ψυγείο ή την κατάψυξη του σπιτιού σας.

Σημαντικό είναι να θυμάστε ότι είναι απαραίτητο να τα τοποθετείτε το συντομότερο δυνατό στο ψυγείο ή στην κατάψυξη ανεξάρτητα από την εποχή. Φυσικά τους θερινούς μήνες απαιτείται αυξημένη προσοχή, διότι η άνοδος της θερμοκρασίας ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών στα τρόφιμα, επισπεύδοντας την αλλοίωσή τους. Στις συσκευασίες των τροφίμων υπάρχουν πάντα οδηγίες για τη σωστή συντήρησή τους, αλλά και οι ίδιοι πρέπει να είστε σε θέση να κρίνετε πότε είναι αναγκαία η ρύθμιση της θερμοκρασίας στο χώρο του ψυγείου ή του καταψύκτη. Η ποσότητα των τροφίμων που αποθηκεύετε είναι καθοριστική. Όταν λοιπόν τοποθετείτε πολλά τρόφιμα στην κατάψυξη, μειώστε τη θερμοκρασία. Πρέπει ωστόσο να θυμάστε ότι ακόμα και στα κατεψυγμένα τρόφιμα μπορεί να υπάρχουν βακτήρια, τα οποία όμως δεν αναπτύσσονται ή πολλαπλασιάζονται σε θερμοκρασίες κάτω των -18 βαθμών Κελσίου.

Ορισμένα τρόφιμα χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση. Σε αυτή την ομάδα ανήκουν κυρίως τα αβγά, τα οποία πρέπει να τα αποθηκεύετε συσκευασμένα, όχι στην ενδεδειγμένη από τον κατασκευαστή θήκη, διότι αυτή βρίσκεται στην πόρτα του ψυγείου και συνεπώς η ψύξη δεν διατηρείται σε σταθερό επίπεδο. Τα λαχανικά και τα φρούτα μπορείτε να τα τοποθετήσετε σε μπολ μέχρι να ωριμάσουν, εκτός αν τα προτιμάτε άγουρα. Σε αυτή την περίπτωση τοποθετήστε τα στο ψυγείο στην ειδική θήκη για να καθυστερήσετε την ωρίμανση ή την αλλοίωσή τους. Με μικρές εξαιρέσεις, τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά καλό είναι να τα αποθηκεύετε στο ψυγείο χωρίς να τα έχετε πλύνει ή καθαρίσει γιατί σαπίζουν εύκολα όταν έλθουν σε επαφή με το νερό και στη συνέχεια ψυχθούν.

Σας συμβουλεύουμε όμως να πλένετε καλά τα μαρούλια και άλλα συναφή λαχανικά, αφαιρώντας με προσοχή υπολείμματα χώματος και φυτοφαρμάκων. Στη συνέχεια, αφηνετέ τα να στεγνώσουν τελείως, βάλτε τα σε σακούλες τροφίμων και τοποθετήστε τα στο ψυγείο. Οι ντομάτες συγκαταλέγονται στα λαχανικά που αντέχουν εκτός ψυγείου και είναι περισσότερο εύγεστες σε θερμοκρασία δωματίου. Η ψύξη τις κάνει να εκκρίνουν περισσότερα υγρά, ενώ αλλοιώνει τη γεύση τους.

Το ψωμί και τα παράγωγά του διατηρούνται για ικανοποιητικό χρονικό διάστημα σε θερμοκρασία δωματίου, αλλά εάν θέλετε να το διατηρήσετε περισσότερο από μία εβδομάδα, τυλίξτε το καλά και τοποθετήστε το στην κατάψυξη. Στο ψυγείο στεγνώνει.

Αποθηκεύστε τρόφιμα μακράς διαρκείας

Εκτός από τα ευπαθή προϊόντα καλό είναι πάντα να αποθηκεύετε κονσέρβες, ζυμαρικά, όσπρια, ελαιόλαδο, δημητριακά, μαρμελάδες, καρυκεύματα και άλλα τρόφιμα τα οποία μπορεί να αποτελέσουν βάση για τη δημιουργία ενός γρήγορου γεύματος. Για να είναι σωστή και αποτελεσματική η αποθήκευση προϋποθέτει οργάνωση. Φτιάξτε μια λίστα με τα τρόφιμα, αγοράστε τα και τοποθετήστε σε κάποιο ντουλάπι που να μη βρίσκεται κοντά σε παράθυρο ή σε κάποια πηγή υγρασίας. Για να διατηρηθούν άθικτα μέχρι την ημερομηνία λήξης χρειάζεται να είναι αποθηκευμένα σε σκιερό και ξηρό μέρος.

Κανόνες υγιεινής κατά την προετοιμασία των γευμάτων

Η επιλογή των υλικών είναι καθοριστική για την ασφαλή προετοιμασία του φαγητού. Σκεφτείτε από την προηγούμενη μέρα τι θα θέλατε να φάτε για μεσημεριανό ή βραδινό και βγάλτε το κρέας ή το κοτόπουλο από την κατάψυξη να ξεπαγώσει. Αφήστε το όλο το βράδυ στο ψυγείο ή, αν το ξεχάσατε, ξεπαγώστε το στο ειδικό πρόγραμμα που έχουν οι φούρνοι μικροκυμάτων. Υπολογίστε για πόσα άτομα θα μαγειρέψετε, ώστε να ξεπαγώσετε μόνο όση ποσότητα χρειάζεται. Οτιδήποτε βγαίνει από την κατάψυξη και ξεπαγώνει δεν μπορεί να ξανατοποθετηθεί εκεί διότι αλλοιώνεται. Εξαίρεση αποτελεί μόνο το ψωμί, το οποίο μπορείτε με ασφάλεια να τοποθετήσετε και πάλι στην κατάψυξη.

Η καθαριότητα αποτελεί τη βάση για την προετοιμασία του γεύματος, είτε αυτό προορίζεται για ένα άτομο είτε για περισσότερα. Πολλά από τα περιστατικά τροφικών δηλητηριάσεων οφείλονται όχι στην αλλοίωση των τροφίμων αλλά στη μη τήρηση των κανόνων υγιεινής κατά την παρασκευή του φαγητού. Η λογική ότι «προετοιμάζω ο ίδιος το φαγητό μου άρα προσέχω» μπορεί εν μέρει να είναι σωστή αλλά δεν προσφέρει καμία επιπλέον προστασία από τροφικές δηλητηριάσεις.

Η καθαριότητα δεν εστιάζεται μόνο στο πλύσιμο των χεριών με κάποιο αντισηπτικό, αλλά επεκτείνεται σε όλα τα μαγειρικά σκεύη που χρησιμοποιούνται στην προετοιμασία και στο σερβίρισμα του αγαπημένου σας φαγητού. Δεν είναι πολυτέλεια η χρήση διαφορετικών μαχαιριών για το κόψιμο του ωμού κρέατος και των λαχανικών. Αν ωστόσο προτιμάτε ένα συγκεκριμένο μαχαίρι για να κόβετε τα τρόφιμα, φροντίστε πάντα να το πλένετε καλά αφού έχετε τεμαχίσει κρέας, πουλερικά και άλλα τρόφιμα, προκειμένου να απαλειφθεί η μυρωδιά και να απομακρυνθούν υπολείμματα αίματος ή άλλες ουσίες. Επίσης, πρέπει πάντα πριν και μετά την ολοκλήρωση του μαγειρέματος να απολυμαίνετε τον πάγκο της κουζίνας και το νεροχύτη ώστε να μειώνεται η πιθανότητα δημιουργίας εστίας μικροβίων.

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να μη φέρνετε σε επαφή ωμά τρόφιμα με ήδη μαγειρεμένα, διότι ενδέχεται να μεταφερθούν βακτήρια που θα σας προκαλέσουν στομαχικές διαταραχές ή ακόμα και τροφική δηλητηρίαση.

Μαγειρέψτε καλά όλα τα γεύματα. Η μισοψημένη μπριζόλα ή τα μισοβρασμένα λαχανικά εκτός από τη δυσπεψία που προκαλούν, ειδικά το καλοκαίρι, μπορεί να αποτελέσουν εστία ανάπτυξης μικροβίων. Το ίδιο ισχύει για τα ψάρια και τα αβγά.

Όπως συνήθως συμβαίνει, δεν ξέρετε τι να κάνετε τη μερίδα που περίσσεψε. Ειδικά το καλοκαίρι αφήστε την κατσαρόλα να κρυώσει και τοποθετήστε τη στο ψυγείο. Το σωστό είναι ό,τι περισσεύει να το αδειάζετε σε κάποιο μπολ με καπάκι και μετά να το βάζετε στο ψυγείο, σε ράφι όπου η θερμοκρασία διατηρείται σταθερή.

Αν πάλι είστε προνοητικοί ή απλώς πολυάσχολοι και δεν έχετε χρόνο να μαγειρεύετε σε καθημερινή βάση, η λύση είναι η κατάψυξη. Προετοιμάστε ορισμένα φαγητά, σκεπάστε τα καλά και καταψύξτε τα. Θα έχετε φαγητό για αρκετές ημέρες και δεν θα χρειάζεται να τρώτε συνέχεια έξω σπαταλώντας χρήματα και επιβαρύνοντας την υγεία σας. Όταν θελήσετε να φάτε κάτι που είχατε στην κατάψυξη, αφήστε το πρώτα να ξεπαγώσει καλά σε θερμοκρασία δωματίου και μετά μαγειρέψτε το.

Όλες οι συμβουλές που μέχρι τώρα σας δώσαμε εξασφαλίζουν πράγματι υγιεινή διατροφή; Εν μέρει ναι, αλλά υπάρχουν και άλλα πολύ σημαντικότερα πράγματα που πρέπει να μάθετε και να προσπαθήσετε να εφαρμόζετε καθημερινά, ώστε να τρέφεστε σωστά και υγιεινά.

Δημιουργήστε εβδομαδιαίο μενού

Προγραμματίστε τι θέλετε να φάτε καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, προσπαθώντας να συνδυάσετε τρόφιμα από όλες τις διατροφικές ομάδες, ώστε τα πιάτα που θα αποτελέσουν το γεύμα σας να είναι δημιουργημένα με βάση εποχικά τρόφιμα. Έτσι, θα επιτύχετε ισορροπία στη διατροφή σας. Στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία γευμάτων με βάση τα δημητριακά, τα λαχανικά και το κρέας. Οι συνταγές εποχικών φαγητών θεωρούνται καλή λύση για να διευρύνετε το μενού σας και να μην τρώτε συνέχεια τα ίδια φαγητά. Τι και αν τα γεμιστά είναι καλοκαιρινό φαγητό; Μπορείτε να τα φάτε και το χειμώνα. Θα δυσκολευτείτε βέβαια να βρείτε τα υλικά, αλλά σίγουρα θα κάνετε ένα ευχάριστο διάλειμμα από το κρέας.

Ο προγραμματισμός απαιτείται και για τη θερμιδική αξία των γευμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν επιτρέπονται μικρές παρεκκλίσεις. Πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χρήση του αλατιού, της ζάχαρης και του λίπους, ώστε τα φαγητά να είναι μεν εύγευστα αλλά και διαιτητικά. Αν έχετε προγραμματίσει κάποιο οικογενειακό γλέντι του οποίου το μενού είναι άκρως παχυντικό, την προηγούμενη μέρα περιορίστε την ποσότητα των θερμίδων τρώγοντας ελαφρά. Αν πάλι αρέσκεστε σε λιπαρά φαγητά, συνδυάστε τα με λαχανικά ωμά ή στο ατμό ή με μια σαλάτα χωρίς λάδι και ελάχιστο αλάτι. Ένα καλό κόλπο είναι να επιλέγετε προϊόντα light για να δημιουργήσετε τα γεύματά σας, επιτυγχάνοντας έτσι καλύτερο έλεγχο της θερμιδικής αξίας των γευμάτων. Ωστόσο, χρειάζεται να καταναλώνετε πάντα λογική ποσότητα φαγητού και όχι διπλάσια, διότι τότε δεν έχει καμία αξία αν τα υλικά είναι χαμηλά σε λιπαρά ή όχι.

Η παρουσία των παιδιών στην κουζίνα

Η ενασχόληση των παιδιών με τις δουλειές του σπιτιού είναι μια καλή μέθοδος απασχόλησης όταν έχουν ελεύθερο χρόνο, αρκεί να γίνεται πάντα υπό την επίβλεψή σας. Ειδικά ο χώρος της κουζίνας μπορεί να γίνει εστία παιδικών ατυχημάτων και μικροτραυματισμών. Αν το παιδί όμως σας ζητά να συμμετάσχει στη διαδικασία προετοιμασίας του φαγητού, μην το αποθαρρύνετε. Επιλέξτε δουλειές, όπως το πλύσιμο των λαχανικών και των φρούτων ή την προετοιμασία σάντουιτς, και γενικά οτιδήποτε δεν θα το φέρει σε επαφή με αιχμηρά αντικείμενα ή με θερμότητα. Αν εντρυφήσει από μικρό στην τέχνη της μαγειρικής, το πιθανότερο είναι να εξελιχθεί σε ικανό μάγειρο. Βέβαια, θα πρέπει να είστε υπομονετικοί μαζί του και να απαντάτε στις ερωτήσεις του, ώστε να μάθει να τηρεί τους κανόνες υγιεινής. Θυμηθείτε, τα παιδιά μιμούνται τους γονείς τους. Τηρήστε πρώτοι εσείς όλους τους κανόνες που θέτετε, προκειμένου να πειστούν για την αναγκαιότητά τους.

Μπορεί η κούραση να σας κάνει να απεχθάνεστε την ιδέα της μαγειρικής ή την ενασχόληση με την κουζίνα γενικότερα. Δεν είστε οι μόνοι. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα αισθάνονται το ίδιο, ενώ υπάρχει πάντα και η δικαιολογία ότι δεν έχουν ταλέντο στη μαγειρική. Δεν χρειάζεται να είστε σεφ, απλά στον ελεύθερο χρόνο σας ασχοληθείτε με τη μαγειρική, πειραματιστείτε και κάντε πράξη τις συμβουλές μας. Το όφελος για την υγεία σας θα είναι μακροχρόνιο.

health.in.gr