Επισκληρίδιος αναλγησία: Ένας τρόπος για να φέρετε στον κόσμο το μωρό σας ανώδυνα…

Δεν είναι όλοι οι τοκετοί ίδιοι: μερικοί ολοκληρώνονται γρήγορα, άλλοι καθυστερούν, κάποιοι είναι πολύ δύσκολοι, ενώ ορισμένοι διεξάγονται πολύ εύκολα με σχετικά λίγο πόνο. Σε γενικές γραμμές όμως οι ωδίνες του τοκετού είναι μεν ο «γλυκύτερος πόνος», όπως δηλώνουν χωρίς δεύτερη σκέψη όλες οι μανούλες του κόσμου, αλλά είναι ιδιαίτερα έντονες.

Παρά το μύθο για την «αξία» του τοκετού χωρίς τη βοήθεια φαρμάκων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανένας άνθρωπος δεν επιθυμεί να υποβληθεί σε μια επώδυνη διαδικασία, ακόμη και αν αυτή αφορά σε φυσιολογική κατάσταση όπως η γέννα, χωρίς τη χορήγηση κάποιου αναλγητικού ή αναισθητικού φαρμάκου.

Αν και υπάρχουν διάφοροι τρόποι ανακούφισης από τους πόνους του τοκετού, όλο και περισσότερες γυναίκες επιλέγουν σήμερα την επισκληρίδιο αναλγησία, καθώς, κατά κοινή παραδοχή, παρέχει τον αποτελεσματικότερο τρόπο ελέγχου του πόνου σε όλα τα στάδια του τοκετού χωρίς να επηρεάζει το επίπεδο συνείδησης της μητέρας.
Σε κάθε περίπτωση, η γνώση των επιλογών που έχει στη διάθεσή της η μελλοντική μητέρα έχει πολύ μεγάλη σημασία.

Τι ακριβώς είναι η επισκληρίδιος αναλγησία και πού βοηθά

Η επισκληρίδιος βοηθά στην αντιμετώπιση των ωδίνων, δηλαδή των έντονων πόνων του τοκετού. Τα πλεονεκτήματά της συνίστανται στο γεγονός ότι οι γυναίκες μπορούν να παραμείνουν ήρεμες στη διάρκεια του πρώτου σταδίου του τοκετού, «εξοικονομώντας δυνάμεις» που είναι βέβαιο ότι θα χρειαστούν στη δεύτερη φάση του τοκετού, κατά την οποία θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στην εξώθηση του νεογνού από τη μήτρα.

Επιπρόσθετα, αν η γυναίκα υποβληθεί σε καισαρική τομή ή χρησιμοποιηθούν ειδικές λαβίδες για να βοηθηθεί η έξοδος του μωρού, η επισκληρίδιος αναισθησία βοηθά προκαλώντας έντονο «μούδιασμα» στην περιοχή της επέμβασης (ο επιστημονικός όρος είναι υπαισθησία).

Τέλος, αν η επίτοκος υποστεί κάποια ρήξη στο περίνεο κατά τον τοκετό, η επισκληρίδιος μπορεί να χρησιμεύσει για τη χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων και μετά την ολοκλήρωση του τοκετού για 24 έως 48 ώρες.

Πώς δρα η επισκληρίδιος αναλγησία

Πρόκειται για μια μέθοδο ελέγχου του πόνου (αναλγησία) στο κάτω τμήμα του σώματος. Οι επισκληρίδιοι καθετήρες τοποθετούνται από ειδικευμένους ιατρούς, αναισθησιολόγους, όταν αρχίσουν οι πρώτες συσπάσεις του τοκετού και η γυναίκα ετοιμάζεται να γεννήσει.

Στην περίπτωση φυσιολογικού τοκετού, η επισκληρίδιος αναλγησία χρησιμεύει για την ανακούφιση από τον πόνο και όχι ως μέθοδος πλήρους αναισθησίας. Ο στόχος είναι να ελεγχθεί ο πόνος χωρίς η γυναίκα να χάσει το μυϊκό τόνο των μυών του κατώτερου τμήματος του σώματος. Έτσι, πολλές γυναίκες μπορούν ακόμη και περπατήσουν, αν το επιθυμούν.

Επίσης, η διατήρηση του τόνου των μυών της πυέλου έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη διατήρηση της ικανότητας εξώθησης του νεογνού στη διάρκεια της δεύτερης φάσης του τοκετού. Με τις νέες τεχνικές και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα η γυναίκα διατηρεί σε μεγάλο βαθμό αυτή την ικανότητα.

.
Μεγάλη σημασία έχει επίσης το γεγονός ότι η εν λόγω αναλγητική μέθοδος δεν επηρεάζει το επίπεδο συνείδησης της μητέρας και της επιτρέπει να συμμετέχει τόσο σωματικά όσο και ψυχικά στο θαύμα της γέννησης του μωρού της, απαλλάσσοντάς την ταυτόχρονα από τον αβάστακτο πόνο.

Πώς τοποθετείται ο επισκληρίδιος καθετήρας

Η τεχνική ίσως μοιάζει περίπλοκη και αρκετά επώδυνη, με βάση τις περιγραφές, ωστόσο οι περισσότερες γυναίκες αναφέρουν ότι η όλη διαδικασία τούς προκάλεσε απλώς ένα μικρό αίσθημα δυσανεξίας. Επιπλέον, χρειάζεται να σημειωθεί ότι είναι σχετικά απλή για έναν αναισθησιολόγο (τεχνική ρουτίνας) και ολοκληρώνεται γρήγορα. Συγκεκριμένα:

Η γυναίκα ξαπλώνει στο πλάι και μαζεύει τα γόνατά της στο στήθος (εμβρυϊκή στάση). Αυτή η θέση μπορεί να είναι λίγο άβολη για μια γυναίκα στην οποία έχουν ήδη αρχίσει οι πρώτες ωδίνες του τοκετού, αλλά αυξάνει το εύρος των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων και διευκολύνει την τοποθέτηση της βελόνης που θα χρησιμεύσει ως οδηγός για την τοποθέτηση του επισκληρίδιου καθετήρα μέσω του οποίου θα χορηγηθούν τα αναλγητικά φάρμακα.

Ο επισκληρίδιος χώρος βρίσκεται ανάμεσα στο εσωτερικό τοίχωμα του σπονδυλικού σωλήνα και της σκληράς μήνιγγας, δηλαδή του εξωτερικού περιβλήματος του νωτιαίου μυελού. Η έγχυση αναλγητικών φαρμάκων σε αυτόν οδηγεί σε παρεμπόδιση της μετάδοσης νευρικών ερεθισμάτων από τα περιφερικά αισθητικά νεύρα του κατώτερου τμήματος του σώματος προς τα κέντρα ρύθμισης του πόνου. Συνήθως επηρεάζεται -λιγότερο ή περισσότερο, ανάλογα με τη φαρμακευτική ουσία και την ποσότητα που εγχύεται- και η μετάδοση των κινητικών ερεθισμάτων.

Πριν από την είσοδο της βελόνης η περιοχή -περίπου στο κατώτερο τμήμα της οσφυϊκής χώρας (μέση)- αποστειρώνεται και τοποθετείται τοπικά αναισθητικό, έτσι ώστε να μουδιάσει και να ελαχιστοποιηθεί ο πόνος από το τσίμπημα της βελόνης-οδηγού. Στη συνέχεια, ο αναισθησιολόγος εισάγει τη βελόνη της επισκληρίδιου αναλγησίας στο διάστημα ανάμεσα σε δύο σπονδύλους και πιο μέσα μέχρι να εισέλθει στον επισκληρίδιο χώρο. Μέσω της βελόνης περνά ένας λεπτός μικρός πλαστικός σωλήνας ο οποίος τοποθετείται στον επισκληρίδιο χώρο και κατόπιν η βελόνη απομακρύνεται και τα φάρμακα εγχύονται μέσω του πλαστικού καθετήρα. Ο καθετήρας επιτρέπει τη συνεχή έγχυση αναλγητικών φαρμάκων καθ’ όλη τη διάρκεια του τοκετού.

Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά και απαιτούνται περίπου άλλα 20 λεπτά για να αρχίσει να δρα το φάρμακο. Βέβαια, σε άλλες γυναίκες η ανακούφιση από τον πόνο επιτυγχάνεται γρηγορότερα και σε άλλες με βραδύτερο ρυθμό. Ο μέσος όρος του χρόνου που απαιτείται πάντως από την έναρξη της διαδικασίας μέχρι να ελεγχθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο ο πόνος της επιτόκου είναι 30-40 λεπτά.

Όταν οι προσδοκίες δεν ικανοποιούνται…

Αν και οι περισσότερες γυναίκες είναι πολύ ικανοποιημένες από τα αποτελέσματα της επισκληρίδιου αναλγησίας, έχουν αναφερθεί και περιστατικά που η μέθοδος δεν ήταν τόσο επιτυχημένη, δηλαδή οι γυναίκες δεν ανακουφίστηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό από τον πόνο.

Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή η επισκληρίδιος αναλγησία χρησιμοποιείται πάντα έτσι ώστε η έκθεση του νεογνού στο φάρμακο να είναι η ελάχιστη δυνατή, αλλά το επίπεδο αναλγησίας που επιτυγχάνεται στη μητέρα ποικίλλει.

Παράγοντες που ενδέχεται να ελαττώσουν την αποτελεσματικότητα της επισκληρίδιου αναλγησίας είναι η μη σωστή τοποθέτηση του επισκληρίδιου καθετήρα, η δημιουργία ουλών στην περιοχή της εισόδου του καθετήρα και η πιθανή μικρή κλίση της σπονδυλικής στήλης της μητέρας που κάνει δύσκολη τη σωστή τοποθέτηση του καθετήρα.

Ορισμένες γυναίκες αναφέρουν ότι παρά την επισκληρίδιο αναλγησία αισθάνονται πόνο, αλλά μόνο σε ορισμένα τμήματα του κάτω μέρους του σώματος. Αυτό αντιμετωπίζεται απλά με κάποιο ήπιο χειρισμό μετατόπισης του επισκληρίδιου καθετήρα από τον ιατρό, αρκεί να του αναφερθεί το γεγονός.

Πιθανές παρενέργειες τις μεθόδου

Όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, μερικές φορές παρατηρούνται παρενέργειες, οι συνηθέστερες από τις οποίες είναι οι εξής:
– Έντονη κεφαλαλγία
– Ναυτία
– Πυρετός
– Μυϊκή αδυναμία
– Ελάττωση του αναπνευστικού ρυθμού
– Δυστοκία (επιβράδυνση της εξέλιξης του τοκετού)
– Πτώση της αρτηριακής πίεσης (υπόταση)

Η πτώση της πίεσης κατά τον τοκετό είναι πολύ σημαντικό γεγονός στο οποίο θα πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή. Αν η πτώση της πίεσης είναι μεγάλη (πάνω από 20mmHg), μπορεί αφενός να προκαλέσει κυκλοφοριακή καταπληξία στη μητέρα και αφετέρου να ελαττώσει σε μεγάλο βαθμό τη ροή του αίματος προς το νεογνό, αυξάνοντας την πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών σε αυτό.

Αυτές οι παρενέργειες είναι πολύ σπάνιες τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επισκληρίδιος ενδέχεται να επιβραδύνει την εξέλιξη του τοκετού, αλλά αυτό είναι μικρό τίμημα σε σύγκριση με την ανακούφιση της μητέρας από τον πόνο. Δεν πρόκειται για καθυστέρηση ωρών, και ακόμη και αν παρατηρηθεί τέτοια καθυστέρηση, αυτή δεν ξεπερνά κατά μέσο όρο τα 25 λεπτά έως μία ώρα το πολύ. Επιπλέον, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι αυτός ο πρόσθετος χρόνος επηρεάζει τη μητέρα ή το παιδί. Μάλιστα, πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η επισκληρίδιος αναλγησία δεν επηρεάζει καθόλου την εξέλιξη του τοκετού.

Η αντίθετη άποψη

Πολλοί ειδικοί ενοχοποιούν την επισκληρίδιο αναλγησία για δυσμενείς επιπτώσεις στον τοκετό. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι μπορεί να σταματήσει τις συσπάσεις της μήτρας, να αυξήσει τον κίνδυνο ανώμαλης προβολής του νεογνού και την ανάγκη διεξαγωγής καισαρικής τομής. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των ήδη υπαρχουσών επιστημονικών μελετών δεν αποδεικνύουν ουσιαστικά καμία τέτοια συσχέτιση και αποδίδουν την αυξημένη συχνότητα αυτών των επιπλοκών σε άλλους συνυπάρχοντες επιβαρυντικούς παράγοντες που μπορεί να εμφανιστούν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης κάθε γυναίκας.

Η επισκληρίδιος αναλγησία είναι αποτελεσματική και θεωρείται μια σχετικά ασφαλής μέθοδος, γι’ αυτό και οι περισσότεροι ιατροί την προτείνουν στις επιτόκους.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις αναλγησίας

Κάποιες γυναίκες δεν είναι υποψήφιες για επισκληρίδιο αναλγησία, όπως όσες πάσχουν από ειδικά νοσήματα, ασθένειες που αφορούν σε διαταραχές της πήξης του αίματος και σε επιπλοκές της εγκυμοσύνης. Το αν θα μπορέσετε να υποβληθείτε σε επισκληρίδιο αναλγησία ή όχι, είναι απόφαση την οποία θα πάρετε από κοινού με τον ιατρό σας, αν βέβαια αυτός κρίνει, κατ’ αρχάς, ότι πληροίτε τις προϋποθέσεις.

Αν δεν είστε υποψήφιες ή δεν επιθυμείτε να υποβληθείτε σε επισκληρίδιο αναλγησία, ο ιατρός σας θα σας προτείνει και άλλες μεθόδους ανακούφισης από τις ωδίνες, όπως, π.χ., ενδοφλεβίως χορηγούμενα αναλγητικά, παρατραχηλική αναισθησία, αναισθησία περινέου κ.λπ. Σημασία έχει πάντως να γνωρίζετε τις επιλογές που έχετε στη διάθεσή σας.

Η απόφαση είναι δική σας

Μερικές γυναίκες αισθάνονται σαν να έχουν αποτύχει όταν «βασίζονται σε φάρμακα» για να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη γέννα. Πολλές φορές επικρατεί η κοινωνική επιταγή ότι η αναλγησία δεν είναι αναγκαία κατά τον τοκετό, διότι: «Ο τοκετός είναι ένα φυσιολογικό συμβάν στη ζωή μιας γυναίκας και… χιλιάδες γυναίκες γέννησαν και γεννούν τα παιδιά τους χωρίς να χρειάζονται καμία βοήθεια…».

Ωστόσο, η καλύτερη τακτική είναι να κρατά κανείς μια πιο «ανοιχτόμυαλη στάση». Αν χρειάζεστε κάποιον τρόπο για να ανακουφιστείτε από τον πόνο, υπάρχει, αν πάλι όχι, δεν είστε υποχρεωμένες να λάβετε κανένα φάρμακο για να ολοκληρώσετε με επιτυχία τον τοκετό σας. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η απόφαση είναι δική σας και δεν πρέπει να νιώσετε άσχημα για την επιλογή σας.

health.in.gr