Μαθαίνοντας για την ενδομητρίωση

Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι πονούν κατά τη διάρκεια της περιόδου. Όταν όμως τα συμπτώματα είναι πιο έντονα, επιδεινώνονται ή ξεπερνούν τα «αναμενόμενα» που έχουμε συνηθίσει να ορίζουμε ως φυσιολογικά, θα πρέπει να ελεγχθούν λίγο περισσότερο, διότι μπορεί να οφείλονται σε παθήσεις που χρήζουν ιατρικής φροντίδας. Μία από αυτές είναι η ενδομητρίωση, η οποία πολλές φορές καθυστερεί να διαγνωστεί επειδή ακριβώς τα συμπτώματά της μοιάζουν αρκετά με αυτά που έχουν οι περισσότερες από εμάς κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας.

Τι είναι ενδομητρίωση


Η ενδομητρίωση είναι μία συνηθισμένη και συχνά επώδυνη διαταραχή του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Ο ιστός που επενδύει φυσιολογικά το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) προσκολλάται (εμφυτεύεται) και αναπτύσσεται στην εξωτερική επιφάνειά της ή σε άλλα όργανα, όπως οι ωοθήκες, το έντερο, οι σάλπιγγες ή η ουροδόχος κύστη. Σπανίως έχει βρεθεί ιστός ενδομητρίου και σε περιοχές εκτός της πυέλου, όπως στους πνεύμονες.

Πού οφείλεται η πάθηση

Τα αίτια της νόσου δυστυχώς ακόμη είναι ασαφή. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ορμόνες και το ανοσολογικό σύστημα παίζουν κάποιο ρόλο, αλλά εν τω μεταξύ υπάρχουν πολλές θεωρίες για τον τρόπο με τον οποίο το ενδομήτριο εμφυτεύεται εκτός της μήτρας.

Σύμφωνα με μία από αυτές, οφείλεται σε παλινδρόμηση και έκτοπη εμφύτευση κυττάρων του ενδομητρίου που αποπίπτει κατά την εμμηνορρυσία. Με απλά λόγια, αντί το αίμα της περιόδου να ρέει προς τα έξω, μικρή ποσότητά του, που περιέχει και τμήματα ενδομητρίου, ακολουθεί αντίστροφη πορεία προς τα πίσω και εισέρχεται στο κατώτερο τμήμα της κοιλιάς (πύελος) μέσω των ανοιγμάτων των σαλπίγγων. Έτσι, κύτταρα ενδομητρίου προσκολλώνται και αναπτύσσονται σε θέσεις εκτός της φυσιολογικής (έκτοπο ενδομήτριο).

Το ενδομήτριο, κατά τη διάρκεια του μηνιαίου γυναικείου κύκλου επηρεάζεται από ορμονικά ερεθίσματα και αφού αρχικά υπερπλαστεί, καθώς οι ορμόνες το προετοιμάζουν για μία ενδεχόμενη κύηση, αν αυτή δεν συμβεί, στη συνέχεια αποπίπτει. Το αίμα και οι ιστοί που αποβάλλονται σε κάθε εμμηνορρυσιακό κύκλο αντιπροσωπεύουν αυτήν ακριβώς τη διαδικασία.

Όταν το ενδομήτριο έχει έκτοπη εντόπιση, οι ιστοί που αποπίπτουν παγιδεύονται στο εσωτερικό του σώματος μη βρίσκοντας διέξοδο, με αποτέλεσμα να προκαλείται μία σειρά προβλημάτων εξαιτίας του εγκλωβισμένου αίματος, των νεκρωμένων ιστών και της φλεγμονώδους αντίδρασης από την αποδόμησή τους.

Ως επακόλουθο, μπορεί να προκληθούν έντονο πυελικό άλγος, ιδίως κατά τη διάρκεια της περιόδου, υπογονιμότητα λόγω των ουλών και των συμφύσεων που δημιουργούνται στις ωοθήκες ή στις σάλπιγγες, και προβλήματα στη λειτουργία του εντέρου.

Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν από ενδομητρίωση

Πρόκειται για μία αρκετά συχνή πάθηση, η οποία προσβάλλει περίπου το 10% των γυναικών ηλικίας 16-50 ετών. Μία γυναίκα μπορεί να πάσχει από τη νόσο, αλλά να μην έχει καμία συμπτωματολογία. Η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες 25-40 ετών, δηλαδή συνήθως τα συμπτώματα εκδηλώνονται αρκετά χρόνια μετά την εμμηναρχή (έναρξη εμμηνορρυσίας). Κατά κανόνα, σταματούν στην εμμηνόπαυση και κατά την εγκυμοσύνη, περιόδους που σταματά η εμμηνορυσία.

Φαίνεται ότι υπάρχει κληρονομική τάση εμφάνισης ενδομητρίωσης, αφού οι γυναίκες που αναφέρουν συγγενή πρώτου βαθμού με την πάθηση έχουν δεκαπλάσιο κίνδυνο να πάσχουν και οι ίδιες, σε σύγκριση με όσες δεν έχουν ανάλογο οικογενειακό ιστορικό.
Σπανίως, μερικές γυναίκες που πάσχουν από διαταραχή που παρεμποδίζει την ομαλή ροή του αίματος της περιόδου μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ενδομητρίωσης.

Πώς θα υποψιαστείτε ότι πάσχετε από ενδομητρίωση

Ορισμένες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Σε άλλες μπορεί να παρατηρηθούν κάποια από τα παρακάτω:


*Επώδυνη εμμηνορρυσία (δυσμηνόρροια). Πυελικό άλγος και κράμπες ενδέχεται να ξεκινούν πριν από την περίοδο, να διαρκούν πολλές ημέρες ύστερα από αυτήν και να συνδυάζονται με οσφυαλγία και πόνο στην κοιλιά. Η ήπια επώδυνη εμμηνορρυσία δεν είναι απαραίτητα παθολογική. Οι γυναίκες με ενδομητρίωση περιγράφουν τυπικά τον πόνο που νιώθουν ως κάτι διαφορετικό από το φυσιολογικό πόνο της εμμηνορρυσίας και αναφέρουν ότι επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Πρέπει να σημειωθεί, όμως, ότι η ένταση του πόνου δεν είναι αντιπροσωπευτική της έκτασης της ενδομητρίωσης. Γυναίκες με ήπιας βαρύτητας νόσο αναφέρουν έντονο πόνο και άλλες με βαριά νόσο ελάχιστο ή και καθόλου.

*Μερικές φορές, μπορεί να παρατηρείται μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο (μητρορραγία) ή και κολπική αιμορραγία στα μεσοδιαστήματα του κύκλου (μηνορραγίες).

*Αλγος τις ημέρες πιθανής ωορρηξίας (επώδυνη ωοθηλακιορρηξία), δηλαδή την 11-17η ημέρα ενός φυσιολογικού κύκλου 28 ημερών.

*Οξύς πυελικός πόνος κατά τη συνουσία (δυσπαρευνία).

*Πόνος κατά την κένωση του εντέρου ή την ούρηση.

*Υπογονιμότητα. Η ενδομητρίωση συχνά πρωτοδιαγιγνώσκεται σε γυναίκες που ζητούν ιατρική βοήθεια γιατί αδυνατούν να τεκνοποιήσουν.

Η ενδομητρίωση πολλές φορές συγχέεται με άλλες καταστάσεις που προκαλούν πυελικό άλγος, όπως η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID) ή οι ωοθηκικές κύστεις. Ορισμένες φορές μπορεί να εκληφθεί εσφαλμένα και ως σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, μία κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από εναλλαγές διαρροιών και δυσκοιλιότητας και πολλές φορές συνδυάζεται με αυτό δυσκολεύοντας τη διάγνωση.

Πώς διαγιγνώσκεται

Ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού σας, αν έχετε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα συμπτώματα που καθιστούν πιθανή την ενδομητρίωση. Τα αίτια του χρόνιου ή έντονου πυελικού άλγους μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστούν, αλλά η έγκαιρη αποκάλυψη του προβλήματος μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε τόσο τις πιθανές επιπλοκές όσο και τον πόνο.

Ο γιατρός σας, αφού λάβει ένα λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, θα σας θέσει ερωτήματα που αφορούν στην ακριβή εντόπιση και στα χαρακτηριστικά του πόνου. Έχει μεγάλη σημασία να είστε σε θέση να περιγράψετε με σαφήνεια πότε ακριβώς εμφανίζεται ο πόνος, πότε εκδηλώθηκε για πρώτη φορά, πόσο διαρκεί και αν υπάρχουν τρόποι ανακούφισής του. Γι΄ αυτό, καλό θα ήταν να κρατάτε σημειώσεις οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα βοηθητικές για τη διάγνωση.

Στη συνέχεια, θα σας εξετάσει γυναικολογικά για να αποκλείσει την πιθανότητα άλλων αιτιών παρόμοιων συμπτωμάτων, όπως κύστεις ή άλλες ανωμαλίες του αναπαραγωγικού σας συστήματος.

Συνήθως το επόμενο βήμα είναι η διεξαγωγή υπερηχογραφήματος πυέλου, είτε ενδοκολπικού (διαμέσου του κόλπου) είτε απλού υπερηχογραφήματος κάτω κοιλίας (μέσω των εξωτερικών τοιχωμάτων της κοιλίας), τα οποία απεικονίζουν το εσωτερικό της κοιλίας και έτσι εντοπίζεται το έκτοπο ενδομήτριο.

Η πιο αξιόπιστη διαγνωστική μέθοδος της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκοπική διερεύνηση, η οποία αντιπροσωπεύει μία μικρή χειρουργική επέμβαση που διεξάγεται υπό γενική αναισθησία και δεν διαρκεί πολύ. Αφορά σε μικρή τομή στα τοιχώματα της κοιλιάς, από όπου εισέρχεται ένα ειδικό όργανο -το λαπαροσκόπιο-, το οποίο φέρει κάμερα και καθιστά δυνατή την απεικόνιση του εσωτερικού της κοιλίας. Πριν από την εισαγωγή του λαπαροσκοπίου, η κοιλιά έχει διαταθεί μέσω εμφύσησης αέρα, ούτως ώστε να είναι πιο εύκολα ορατά και αναγνωρίσιμα τα διάφορα όργανα.

Πρόκειται για τον καλύτερο και ακριβέστερο τρόπο λήψης πληροφοριών για τον εντοπισμό της θέσης της πάθησης, την έκτασή της και το μέγεθος των ενδομήτριων εμφυτευμάτων, που θα βοηθήσουν το γιατρό σας να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις.

Από τι κινδυνεύω, αν πάσχω από ενδομητρίωση;

Αυτό που ανησυχεί και φοβίζει πιο πολύ τις περισσότερες γυναίκες, ακόμη και στο άκουσμα της ενδομητρίωσης, είναι η πιθανότητα προβλημάτων υπογονιμότητας. Στην πραγματικότητα περίπου το 40% των γυναικών που αντιμετωπίζουν προβλήματα τεκνοποίησης πάσχουν από ενδομητρίωση, σε σύγκριση με το 5% των γόνιμων γυναικών.

Παρά το ενδεχόμενο να υπάρξει όντως πρόβλημα με τη γονιμότητα της γυναίκας, οι ασθενείς μπορούν να τεκνοποιήσουν. Πιθανόν να χρειαστούν περισσότερες προσπάθειες και χρόνος, αλλά τελικά το 90% των γυναικών με ήπια έως μέτριας βαρύτητας ενδομητρίωση που προσπαθούν να συλλάβουν θα το έχει καταφέρει μέσα σε πέντε έτη.

Επειδή η πάθηση έχει την τάση να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που αυξάνει και τις πιθανότητες επιπλοκών, συνήθως συνιστάται στις πάσχουσες να μην καθυστερούν να τεκνοποιήσουν, αν βέβαια επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί.

Η ενδομητρίωση δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών ή της μήτρας, αφού, όπως έχουν δείξει διάφορες επιστημονικές μελέτες, η πιθανότητα εμφάνισης καρκινικών κυττάρων (κακοήθους εξαλλαγής) επί εδάφους του έκτοπου ενδομητρίου είναι πολύ σπάνια.

Υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές και ποιες;

Η θεραπεία που θα σας προτείνει ο γιατρός σας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία σας, η βαρύτητα των συμπτωμάτων, η σοβαρότητα της πάθησης και η επιθυμία σας να τεκνοποιήσετε στο μέλλον ή όχι.

Κατ΄ αρχάς, η συμπτωματική αγωγή αφορά στον κατευνασμό των συμπτωμάτων και δεν επηρεάζει την πορεία της νόσου ούτε τη θεραπεύει. Δηλαδή αναφέρεται στη χορήγηση αναλγητικών, που θα σας ανακουφίσουν από το πυελικό άλγος, και συνήθως χορηγείται μία κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAIDs).

Οι παρακάτω προτάσεις αντιπροσωπεύουν απλά μέτρα που πιθανόν να κάνουν πιο εύκολη την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων:


*Κάντε ζεστά μπάνια.

*Έχει σημασία να προσπαθήσετε να αναπαύεστε όσο γίνεται κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων.

*Να φοράτε χαλαρά και άνετα ρούχα.

*Τα θερμά επιθέματα στην περιοχή της κοιλιάς βοηθούν.

*Καταπολεμήστε τη δυσκοιλιότητα, προσπαθώντας να ακολουθείτε διατροφή πλούσια σε ίνες.

*Κάντε ασκήσεις χαλάρωσης, ακούστε χαλαρωτική μουσική, πάρτε βαθιές ανάσες
*Επιδιώξτε να γυμνάζεστε σε τακτική βάση.

* Να λαμβάνετε τα φάρμακά σας σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.

Η ιατρική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης στοχεύει στη διακοπή των διακυμάνσεων των επιπέδων των γυναικείων ορμονών, σε μία προσπάθεια καταστολής των παραγόντων που ευθύνονται για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της πάθησης. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την ενδομητρίωση.

Οι συνηθέστεροι τρόποι συντηρητικής αντιμετώπισης (μη χειρουργικής) της πάθησης είναι η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων (λήψη από το στόμα ή ενέσιμα) και άλλων ορμονικών σκευασμάτων, όπως αγωνιστών GnRH, που ελέγχουν την ορμονική διέγερση του ενδομητρίου.

Αν και οι συντηρητικές μέθοδοι συνήθως είναι αποτελεσματικές για την ανακούφιση από τη συμπτωματολογία, ενδέχεται να παρατηρηθούν υποτροπές της πάθησης, όταν διακοπεί η φαρμακευτική αγωγή. Τότε, συνήθως, ενδείκνυται η χειρουργική παρέμβαση.
Οι επεμβατικές μέθοδοι (χειρουργικές) περιλαμβάνουν από απλή λαπαροσκοπική εξαίρεση των τμημάτων έκτοπου ενδομητρίου έως και ολική εξαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών (ριζική υστερεκτομή), ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης και το αν η γυναίκα έχει τεκνοποιήσει ή όχι.

Ζώντας με την ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μία κατάσταση που επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής σας και με την οποία θα πρέπει να μάθετε να «συνυπάρχετε», αφού το πιθανότερο είναι ότι τα συμπτώματα θα επιμείνουν μέχρι την εμμηνόπαυση.

Μολονότι πολλές γυναίκες έχουν παρόμοια συμπτώματα, κάθε περίπτωση ενδομητρίωσης είναι πολύ διαφορετική και γι΄ αυτό η αντιμετώπισή της θα πρέπει να εξατομικεύεται. Τέλος, έχει μεγάλη σημασία να μην παραβλέπεται η παράμετρος της ψυχολογικής υποστήριξης της πάσχουσας από το οικείο περιβάλλον της ή και από ειδικούς, αν κρίνεται αναγκαίο.

health.in.gr