Η ώρα του άντρα στον οικογενειακό προγραμματισμό

Επί δεκαετίες οι γυναίκες ανέχονταν τα αντισυλληπτικά χάπια, τα ενδομήτρια σπειράματα και τα διαφράγματα. Οι άντρες, από την πλευρά τους, ανέμεναν κάτι βολικότερο από τα προφυλακτικά, την αποχή ή τις χειρουργικές μεθόδους αντισύλληψης, όπως είναι η χειρουργική απολίνωση των σπερματικών πόρων. Η έρευνα, πάντως, στο χώρο της ανδρικής αντισύλληψης συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, αλλά η αναμονή ακόμα προβλέπεται μεγάλη.

Από τότε που η Mάργκαρετ Σάνγκερ, πρωτοπόρος στον τομέα του οικογενειακού προγραμματισμού, υποστήριξε ότι οι γυναίκες θα πρέπει οι ίδιες να ελέγχουν την αναπαραγωγική τους ζωή, πολλοί θεώρησαν πως η αντισύλληψη είναι αποκλειστική ευθύνη του «ωραίου και ασθενούς φύλου». Ωστόσο, σε δύο πρόσφατες μελέτες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Human Reproduction σημειώνεται ότι και τα δύο φύλα είναι έτοιμα να δεχτούν μεγαλύτερη υπευθυνότητα από την πλευρά των ανδρών στο θέμα της αντισύλληψης.

Η Χριστίνα Χόρζεπα, επικεφαλής του Population Council, διεθνούς μη κερδοσκοπικού οργανισμού που έχει αντικείμενο την υγεία της αναπαραγωγής, πιστεύει ότι καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό να δοθούν στα ζευγάρια περισσότερες επιλογές αντισύλληψης.

Εξελίξεις στο θέμα

Η διακοπή του μηχανισμού της αναπαραγωγής του άνδρα αποδείχθηκε πολύ δυσκολότερη από την αναστολή της ωορρηξίας στη γυναίκα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σχετικά πρόσφατα άρχισαν να αποδίδουν οι μελέτες σχετικά με τη φυσιολογία της λειτουργίας των όρχεων και της παραγωγής του σπέρματος.

Παρά το γεγονός ότι οι ορμονικές μέθοδοι ανδρικής αντισύλληψης φαίνεται να έχουν το προβάδισμα στις εξελίξεις, εντούτοις οι μη ορμονικές μέθοδοι αποτελούν αντικείμενο μεγάλης έρευνας. Πρόσφατα, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ πρόσφερε μεγάλη χορηγία στους επιστήμονες που ασχολούνται με τη δημιουργία και τον έλεγχο μη ορμονικών σκευασμάτων αντισύλληψης.

Τα κύρια πεδία μελέτης είναι 1) η αντισύλληψη με ορμονικά σκευάσματα, 2) τα φάρμακα που επιδρούν στο σπέρμα μετά τη δημιουργία του στους όρχεις, ώστε να αποφευχθεί η επίδρασή τους στην παραγωγή της τεστοστερόνης και 3) η αντισύλληψη με χρήση ανοσολογικών μηχανισμών (εμβολίων).

Ορμόνες: Δύσκολες στον έλεγχο

Μολονότι αναμενόταν οι ορμόνες να κυκλοφορήσουν πρώτες στην αγορά, τα προβλήματα που είναι ανάγκη να επιλυθούν ίσως καθυστερήσουν τη διάθεσή τους. Το ιδανικό σκεύασμα θα πρέπει να διατηρεί τη λίμπιντο και τη σεξουαλική ικανότητα στον άνδρα, ενώ ταυτόχρονα να μην επιδρά καθόλου στην παραγωγή της τεστοστερόνης, ορμόνης απαραίτητης στον άντρα. Αμερικανοί ερευνητές ανέπτυξαν μια συνθετική ανδρική ορμόνη, τη ΜΕΝΤ, η οποία ελαττώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη και απαιτεί λιγότερο συχνή χορήγηση σε σχέση με άλλες ορμονικές μεθόδους. Τρεις μορφές της ορμόνης αναπτύσσονται με σκοπό την αντισύλληψη: μία εμφυτεύσιμη, μία υπό τη μορφή γέλης και μία αυτοκόλλητη.

Αναστολείς διαύλων ασβεστίου

Πριν από μερικά χρόνια, η Susan Benoff ανακάλυψε τυχαία ότι ένα αντιυπερτασικό φάρμακο προκαλούσε στειρότητα σε έναν ασθενή που νοσηλευόταν σε κλινική υπογονιμότητας. Εμβαθύνοντας περισσότερο στην περίπτωση, ανακάλυψε πως και άλλοι ασθενείς που έπαιρναν το ίδιο φάρμακο παρήγαγαν σπέρμα που φαινόταν καλής ποιότητας αλλά ήταν αναποτελεσματικό. Η διακοπή του φαρμάκου αποκατέστησε τη γονιμότητα.

Οι μελέτες που ακολούθησαν απέδειξαν ότι το συγκεκριμένο φάρμακο διεγείρει την παραγωγή χοληστερόλης από το σπέρμα. Η χοληστερόλη αυξάνει το πάχος των κυτταρικών μεμβρανών που περιβάλλουν τα σπερματοζωάρια, με αποτέλεσμα αυτά να μην μπορούν να γονιμοποιήσουν το ωάριο.

Με αυτές τις γνώσεις, είναι δυνατόν να κατασκευαστούν νέα φάρμακα που θα δρουν στους όρχεις. Πρόκειται για δισκία μικρά, εύκολα στην κατάποση, τα οποία δεν θα επηρεάζουν την ανδρική λίμπιντο και την παραγωγή σπέρματος και, φυσικά, το αποτέλεσμά τους θα είναι αναστρέψιμο. Υπολογίζεται ότι τέτοια φάρμακα θα κυκλοφορήσουν στο εμπόριο εντός πέντε έως δέκα ετών.

Γενετικές μέθοδοι

Κατά τη διάρκεια μελέτης της κυτταρικής δραστηριότητας σε ποντίκια, ο καθηγητής Tony Hunter άλλαξε ένα γονιδιακό υποδοχέα, με αποτέλεσμα τα ποντίκια να μην παράγουν καθόλου σπέρμα. Αυτή η μετάλλαξη δεν φαίνεται να επιδρά αρνητικά στη λίμπιντο ή τη σεξουαλική ικανότητα ούτε να έχει θηλεοποιητικές παρενέργειες (ανάπτυξη γυναικείων χαρακτηριστικών) στα πειραματόζωα. Οι ερευνητές τώρα διερευνούν τη δυνατότητα ενεργοποίησης και απενεργοποίησης του γονιδίου, με σκοπό τον έλεγχο της αντισύλληψης. Η παραπάνω ανακάλυψη μπορεί, επίσης, να αποτελέσει μέθοδο προστασίας της γονιμότητας του άνδρα κατά τη διάρκεια αντικαρκινικών χημειοθεραπειών.

Εμβόλια

Ένα εμβόλιο θα ήταν εφικτό, μέσω της παραγωγής αντισωμάτων, να αναστείλει την ικανότητα ανάπτυξης του σπέρματος ή τη λειτουργικότητά του. Μια τέτοια μέθοδος θα πρόσφερε συνεχή και αναστρέψιμη αντισύλληψη που θα διαρκούσε έναν ολόκληρο χρόνο. Βέβαια, ο βαθμός της ανταπόκρισης στο εμβόλιο -και συνεπώς η αποτελεσματικότητά του- δεν αναμένεται να είναι σταθερή μεταξύ όλων των ανδρών.

Αλλες εναλλακτικές

Η γκοσιπόλη, που προέρχεται από τους σπόρους του βαμβακιού, μπορεί να αποτελέσει για τους άνδρες που αναζητούν μια μόνιμη μέθοδο αντισύλληψης εναλλακτική λύση στη χειρουργική απολίνωση των σπερματικών πόρων. Πειράματα που διεξήχθησαν στην Κίνα στη δεκαετία του ΄70 απέδειξαν την αποτελεσματικότητα του φυτικού σκευάσματος, αλλά η έρευνα δεν προχώρησε εξαιτίας των παρενεργειών του, όπως αρρυθμίες και μη αναστρέψιμη στειρότητα.

Εκτός από τους αναστολείς διαύλων ασβεστίου, πολλά άλλα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδηγοί για την αναστολή της ανδρικής γονιμότητας. Σε αυτά συγκαταλέγονται ουσίες που προέρχονται από το φυτό Tripterygium wilfordii, το εκτρωτικό χάπι μιφεπριστρόνη (RU 486) και παράγωγα από δύο χημειοθεραπευτικά φάρμακα.

Προτού κυκλοφορήσει οποιοδήποτε αντισυλληπτικό σκεύασμα για τους άνδρες, θα πρέπει προηγουμένως να αποδειχθούν η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά του στην Αμερικανική Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

Όλοι, ωστόσο, συμφωνούν ότι το ενδιαφέρον είναι μεγάλο: τα ζευγάρια είναι έτοιμα να αποδεχτούν τη νέα εναλλακτική πρόταση στον οικογενειακό προγραμματισμό.

health.in.gr