Τα drones είναι πλέον κάτι συνηθισμένος στον ουκρανικό νυχτερινό ουρανό.

Τα ρωσικά επιθετικά μη επανδρωμένο αεροχήματα, σχεδιασμένα να εκρήγνυνται κατά την πρόσκρουση, έχουν καταστεί κεντρικό στοιχείο της πολεμικής στρατηγικής της Ρωσίας.

Ωστόσο, η χρήση τους δεν περιορίζεται πια στο πεδίο της μάχης.

Σε όλη τη Δυτική Ευρώπη — εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ουκρανία — άγνωστα drones προκαλούν πανικό καθώς πετούν γύρω από αεροδρόμια, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύμφωνα με το BBC, πολλοί φοβούνται ότι αυτές οι εισβολές αποτελούν μέρος μιας ρωσικής εκστρατείας «υβριδικού πολέμου», με σκοπό τη διερεύνηση και τον έλεγχο των τρωτών σημείων των χωρών του ΝΑΤΟ.

Ένα ξυπνητήρι για την Ευρώπη

Στις 9 Σεπτεμβρίου, η απειλή έγινε αδύνατο να αγνοηθεί καθώς περίπου 20 ρωσικά drone υπερέβησαν τον ουκρανικό εναέριο χώρο και εισήλθαν στην Πολωνία, προκαλώντας το κλείσιμο τεσσάρων αεροδρομίων.

Τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ έσπευσαν να τα αναχαιτίσουν και ορισμένα drones καταρρίφθηκαν, ενώ άλλα συνετρίβησαν σε πολωνικό έδαφος.

Ήταν μία από τις σημαντικότερες παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας το 2022 και μια έντονη προειδοποίηση ότι οι αμυντικές δυνάμεις της Ευρώπης έναντι των drones δεν ήταν έτοιμες.

Το γεγονός αυτό αναζωπύρωσε τις συζητήσεις για τη δημιουργία ενός «τείχους drone» που θα εκτείνεται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.

Με drones μεγάλης εμβέλειας ικανά να ταξιδεύουν πάνω από 1.000 χιλιόμετρα, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η Ρωσία θα μπορούσε, θεωρητικά, να στείλει εκατοντάδες — ή ακόμα και χιλιάδες — ταυτόχρονα.

Και η ανταπόκριση σε τέτοιες μαζικές επιθέσεις με μαχητικά αεροσκάφη θα ήταν οικονομικά μη βιώσιμη.

Μυστηριώδη μη επανδρωμένο αεροχήματα

Ενώ η Ουκρανία και η Ρωσία χρησιμοποιούν ανοιχτά drones σε μάχες, μια πιο αόριστη απειλή έχει εμφανιστεί σε όλη τη Δυτική Ευρώπη: μικρά, ανώνυμα drones που εμφανίζονται κοντά σε ευαίσθητες υποδομές, συχνά στη διάρκεια της νύχτας.

Αεροδρόμια στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Λιθουανία έχουν όλα αναφέρει θεάσεις.

Αν και δεν είναι οπλισμένα, η παρουσία τους κοντά σε αεροδρόμια, ενεργειακές εγκαταστάσεις και στρατιωτικές βάσεις είναι βαθιά ανησυχητική — τόσο ως κίνδυνος για την ασφάλεια όσο και ως πιθανή επιχείρηση συλλογής πληροφοριών.

Οι περισσότεροι δυτικοί αναλυτές υποψιάζονται ότι πίσω από αυτή τη δραστηριότητα βρίσκεται η Ρωσία, η οποία χρησιμοποιεί μεσάζοντες για να εκτοξεύει τα drones από την Ευρώπη ή από κοντινά πλοία.

Το Βέλγιο, όπου βρίσκεται η έδρα του ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αποτελεί ιδιαίτερα υψηλής αξίας στόχο. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ακόμη και αναπτύξει ειδικούς της RAF για την αντιμετώπιση των drones στο Βέλγιο, προκειμένου να ενισχύσει την άμυνα.

Γιατί προτείνεται η δημιουργία ενός «τείχους»

Το προτεινόμενο τείχος κατά των drones θα είναι ένα ολοκληρωμένο, πολυεπίπεδο αμυντικό σύστημα που θα εκτείνεται από τη Βαλτική Θάλασσα έως τη Μαύρη Θάλασσα. Θα συνδυάζει:

  • Δίκτυα ραντάρ
  • Συστήματα ανίχνευσης με υπέρυθρες και οπτικές τεχνολογίες
  • Ηλεκτρονικά εργαλεία παρεμβολής
  • Αντιπυραυλικά και πυροβόλα όπλα

Η ιδέα δεν είναι να δημιουργηθεί μία αδιαπέραστη ασπίδα —οι ειδικοί συμφωνούν ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο— αλλά να αναπτυχθεί ένα συντονισμένο σύστημα που θα μπορεί να ανιχνεύει, να παρακολουθεί και να εξουδετερώνει ένα ευρύ φάσμα drones.

Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Kaja Kallas, έχει δηλώσει ότι ο στόχος είναι το σύστημα να είναι μερικώς λειτουργικό έως το 2027.

Οι χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία —η Πολωνία, η Φινλανδία και οι χώρες της Βαλτικής— είναι ιδιαίτερα πρόθυμες να επιταχύνουν το έργο.

Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι, πέρα από τα drones, η Ευρώπη στερείται επαρκούς αεροπορικής άμυνας στα ανατολικά σύνορά της.

Η πρόκληση της αναχαίτισης

Η ανίχνευση και η αναχαίτιση είναι πιο περίπλοκη από την κατάρριψη παραδοσιακών αεροσκαφών. Δεν υπάρχει μία μόνο τεχνολογία που να λειτουργεί σε όλες τις περιπτώσεις.

Οι ειδικοί περιγράφουν ένα πολυεπίπεδο «μενού» εργαλείων ανίχνευσης, που περιλαμβάνει:

  • Ακουστικούς αισθητήρεςπου ανιχνεύουν τον θόρυβο του κινητήρα των drones
  • Επίγεια ραντάρ, αποτελεσματικά για drones μεγάλου υψομέτρου
  • Αερομεταφερόμενα ραντάρ, καλύτερα στην ανίχνευση στόχων που πετούν σε χαμηλό ύψος
  • Συστήματα παρακολούθησης με υπέρυθρες και οπτικά

Μόλις ανιχνευθούν, τα drones μπορούν να εξουδετερωθούν με δύο βασικούς τρόπους:

Hard Kill

Φυσική καταστροφή του drone με τη χρήση πυραύλων, πυροβολισμών ή λέιζερ. Μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα χρησιμοποιούνται επίσης για την αναχαίτιση μεγαλύτερων drones.

Soft Kill

Διαταραχή των ηλεκτρονικών συστημάτων του drone μέσω  hacking ή παρεμβολών στα σήματα επικοινωνίας.

Ωστόσο, ο ηλεκτρονικός πόλεμος έχει περιορισμούς.

Στο πεδίο της μάχης, η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν αντιμετωπίσει την παρεμβολή εξοπλίζοντας τα drones με μακριά καλώδια οπτικών ινών που διατηρούν τον έλεγχο χωρίς να βασίζονται σε ραδιοσήματα — μια προσαρμογή που θα μπορούσε να εξελιχθεί περαιτέρω.

Μια δαπανηρή αμυντική προσπάθεια

Η κατασκευή ενός πανευρωπαϊκού συστήματος άμυνας κατά των drones θα είναι δαπανηρή.

Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ προειδοποιούν ήδη ότι η αεροπορική άμυνα είναι η κορυφαία στρατιωτική τους προτεραιότητα. Το τείχος κατά των drones μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέσω:

  • των αμυντικών προϋπολογισμών της ΕΕ
  • Συνεισφορές από μεμονωμένες χώρες
  • Πιθανές τόκους από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Ωστόσο, οι οικονομικές συζητήσεις κυριαρχούν. Η Ευρώπη πρέπει ταυτόχρονα να επενδύσει σε πλοία, υποβρύχια, δορυφόρους, πυραυλικά συστήματα και πυρηνική αποτροπή. Ένα ολοκληρωμένο ασπίδα κατά των drones προσθέτει ακόμη ένα δαπανηρό στοιχείο στους αμυντικούς προϋπολογισμούς, οι οποίοι έχουν ήδη επιβαρυνθεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ακόμη και αν χρηματοδοτηθεί πλήρως, η τεράστια έκταση των ανατολικών συνόρων της Ευρώπης καθιστά αδύνατη την πλήρη κάλυψη. Τα drones που πετούν σε χαμηλό ύψος είναι δύσκολο να ανιχνευθούν σε χιλιάδες χιλιόμετρα. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι, ενώ το τείχος κατά των drones θα βελτιώσει την προστασία, δεν θα είναι ποτέ πλήρως ασφαλές.

Ένας νέος αγώνας εξοπλισμών

Η τεχνολογία των drones εξελίσσεται ραγδαία. Μόλις αναπτυχθεί μια νέα άμυνα, οι αντίπαλοι προσαρμόζονται. Οι αναλυτές περιγράφουν τη δυναμική ως έναν αγώνα εξοπλισμών υψηλής ταχύτητας, όπου οι επιθετικές στρατηγικές των drones εξελίσσονται ταχύτερα από ό,τι μπορούν να ανταποκριθούν τα αμυντικά συστήματα. Αυτό δημιουργεί ένα συνεχές παιχνίδι γάτας και ποντικιού, με κάθε πλευρά να καινοτομεί αδιάκοπα.

Ως αποτέλεσμα, κάθε τείχος κατά των drones θα απαιτεί συνεχείς αναβαθμίσεις και επανεπενδύσεις σε τεχνολογία. Η απειλή δεν είναι στατική — και το ίδιο ισχύει και για την αντίδραση της Ευρώπης.

Πρέπει η Ευρώπη να στοχεύσει τις τοποθεσίες εκτόξευσης;

Δεδομένης της κλιμακούμενης πρόκλησης, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη ίσως θέτει το λάθος ερώτημα. Αντί να κατασκευάζει όλο και πιο περίπλοκα συστήματα για την εξουδετέρωση των drones, μήπως η ΝΑΤΟ θα έπρεπε να επικεντρωθεί στην αποτροπή των εκτοξεύσεων;

Αυτή η ιδέα αποτυπώνεται στο παλιό ρητό: «Πυροβόλησε τον τοξότη, όχι το βέλος».

Ωστόσο, η επίθεση σε τοποθεσίες εκτόξευσης drone εντός της Ρωσίας θα μπορούσε να προκαλέσει άμεση σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Μόσχας — μια κλιμάκωση που οι ηγέτες προσπαθούν απεγνωσμένα να αποφύγουν από το 2022.

Προς το παρόν, το ΝΑΤΟ παραμένει προσηλωμένο αποκλειστικά σε αμυντικά μέτρα.

Ένα μέλλον που καθορίζεται από αεροπορικές απειλές

Η Ευρώπη εισέρχεται σε μια νέα εποχή πολέμου, που δεν καθορίζεται μόνο από πυραύλους και αεροσκάφη, αλλά και από σμήνη φθηνών, αναλώσιμων drones ικανά για επιτήρηση, σαμποτάζ και καταστροφή.

Καθώς η Ρωσία εντείνει τις τακτικές υβριδικού πολέμου και η Ουκρανία επεκτείνει τις επιθέσεις με drones μακράς εμβέλειας, αυξάνεται η πίεση στο ΝΑΤΟ να εξασφαλίσει τον εναέριο χώρο του.

Ένα τείχος από drones δεν θα λύσει όλα τα προβλήματα, αλλά σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή: η Ευρώπη προετοιμάζεται για ένα μέλλον όπου η αεροπορική άμυνα θα είναι συνεχής, πολυεπίπεδη και απαραίτητη.

Είτε αυτό το μέλλον έρθει το 2027 είτε αργότερα, ένα πράγμα είναι σαφές: τα drones ήρθαν για να μείνουν, και ο αγώνας για την άμυνα εναντίον τους μόλις ξεκίνησε.

Ειδήσεις Σήμερα: