Νέες αποκαλύψεις γύρω από τον Τζέφρι Έπσταϊν έρχονται στο φως μέσα από τη μεγάλη συλλογή email που δημοσιοποίησαν οι Ρεπουμπλικανοί στη Βουλή των ΗΠΑ. Μέσα στον όγκο των μηνυμάτων, που καλύπτουν από πολιτικές εξελίξεις μέχρι διεθνή ρεπορτάζ, ξεχωρίζει και μια απρόσμενη συζήτηση: η ενασχόληση του Έπσταϊν με την αγορά τέχνης.

Σε ένα μήνυμα της 30ης Μαΐου 2019 προς τον δημοσιογράφο Μάικλ Γουλφ, ο Έπσταϊν αναφέρεται σε έναν πανάκριβο πίνακα χωρίς να τον κατονομάζει. Από τα συμφραζόμενα προκύπτει ότι εννοεί τον Salvator Mundi (Ο Σωτήρας του Κόσμου), το έργο που αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι και το οποίο, το 2017, πωλήθηκε έναντι 450,3 εκατομμυρίων δολαρίων — παρά τις επίμονες αμφιβολίες που συνοδεύουν την αυθεντικότητά του. Υπενθυμίζεται ότι η εν λόγω πώληση σηματοδότησε μια εξαιρετική άνοδο της αξίας του πίνακα, ο οποίος, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχε αγοραστεί στις ΗΠΑ το 2005 για μόλις 1.175 δολάρια, προτού αποκατασταθεί και αρχίσει να αποδίδεται στο εργαστήριο του Λεονάρντο —και στη συνέχεια στον ίδιο τον ντα Βίντσι.

Ο «τύπος για την τέχνη»

Σύμφωνα με το Art News, o αγοραστής ήταν ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Μπάντερ μπιν Αμπντουλά μπιν Μοχάμεντ μπιν Φάρχαν αλ-Σαούντ, ο οποίος φέρεται να ενήργησε για λογαριασμό του διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS). Έκτοτε, ο πίνακας έχει εξαφανιστεί από το δημόσιο προσκήνιο, με τις πληροφορίες να συγκλίνουν στο ότι βρίσκεται πλέον υπό σαουδαραβική κατοχή. Η υπόθεση περιπλέκεται από την προηγούμενη εμπλοκή του Ρώσου δισεκατομμυριούχου Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ στις διαπραγματεύσεις για το έργο και τη δικαστική του διαμάχη με τον Sotheby’s, υπόθεση που τελικά έχασε.

Η τιμή–ρεκόρ του πίνακα, οι αμφιβολίες ειδικών για την «πατρότητά» του, η εμπλοκή Ριμπολόβλεφ και η πλήρης απουσία του Salvator Mundi από οποιονδήποτε δημόσιο χώρο έχουν τροφοδοτήσει ένα διεθνές μυστήριο γύρω από το πού ακριβώς βρίσκεται και ποιος είναι ο πραγματικός κάτοχός του. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία επίσημη επιβεβαίωση για τον χώρο φύλαξής του, ενισχύοντας τα ερωτήματα αλλά και τις έρευνες που συνεχίζονται.

«Είναι σύμπτωση ότι ο Ρώσος που αγόρασε το σπίτι στο Παλμ Μπιτς και τα ξέρει όλα είναι ο ίδιος τύπος που πούλησε έναν πίνακα πέρυσι στον MBS για 450 εκατομμύρια δολάρια — που άξιζε μόνο 1,5 εκατομμύριο;» έγραψε ο Έπσταϊν στον Γουλφ, εννοώντας τον Ριμπολόβλεφ.

Το ακριβές πλαίσιο της συνομιλίας δεν είναι ξεκάθαρο, καθώς τα email που έφεραν στο φως οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν οργανωθεί χρονολογικά. Ωστόσο, φαίνεται πως αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης ανταλλαγής, με τον Γουλφ να ζητά διευκρινίσεις: «Δηλαδή ο MBS τον πλήρωνε; Γιατί;» (σε πρόσφατο podcast του Daily Beast, ο Γουλφ χαρακτήρισε τις συνομιλίες του με τον Έπσταϊν «παιχνίδι» με στόχο την άντληση πληροφοριών, παραδεχόμενος ότι σήμερα μπορεί να φαίνονται «ντροπιαστικές»).


«Υπενθύμιση: ο Τραμπ υπερέβη το Κογκρέσο στο θέμα της Υεμένης», απάντησε ο Έπσταϊν, προσθέτοντας ότι «ο τύπος μου για την τέχνη είπε ότι ο πίνακας δεν ήταν πολύ καλός».

«Έχεις ‘τύπο για την τέχνη’;» ρωτά ο Γουλφ.

«Δεν έχουν όλοι;» απάντησε εκείνος.

Τι προκύπτει από τα email

Από την ανταλλαγή των μηνυμάτων, ο Έπσταϊν φέρεται να υπαινισσόταν ότι η αγορά του Salvator Mundi από τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ενδέχεται να συνδεόταν με πολιτικού χαρακτήρα ανταλλάγματα, ενώ υποστήριζε πως η τιμή των 450 εκατ. δολαρίων ήταν υπερβολικά «φουσκωμένη». Παράλληλα, άφηνε να εννοηθεί ότι ο Ριμπολόβλεφ —με την προηγούμενη εμπλοκή του στο έργο και τους οικονομικούς δεσμούς του με τον Τραμπ— ίσως να είχε ρόλο σε μια πιο σύνθετη, αδιαφανή διαδρομή του πίνακα.

Ο ίδιος φέρεται να θεωρούσε ότι και η ποιότητα του έργου δεν δικαιολογούσε το ποσό, επικαλούμενος τη γνώμη του «τύπου του για την τέχνη». Έτσι, τα email καταλήγουν να ενισχύουν το «πέπλο μυστηρίου» γύρω από το πιο ακριβό έργο τέχνης στον κόσμο — την πραγματική του αξία, τον σημερινό του κάτοχο και τους λόγους πίσω από την εντυπωσιακή, αλλά και αμφιλεγόμενη, πορεία του.