Έπειτα από μήνες ανελέητων βομβαρδισμών και εκτοπισμών, η εκεχειρία που τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ δίνει μια «ανάσα» στη Γάζα. Χιλιάδες οικογένειες ζουν ακόμα σε σκηνές, χωρίς ρεύμα και καθαρό νερό, αλλά για πρώτη φορά εδώ και καιρό ο ουρανός είναι ήσυχος.

«Είναι αλήθεια ότι ο ουρανός έχει γίνει πιο ήσυχος, αλλά κάτω από αυτή την ηρεμία κρύβονται πληγωμένες ψυχές και πόλεις μειωμένες σε ερείπια», λέει η Λίνα Ματζέντ Γιασίν, 24 ετών, απόφοιτη αρχαιολογίας μιλώντας στην Τhe Art Newspaper. Από μια σκηνή εκτοπισμένων μιλά για τη ζωή που προσπαθεί να ξαναχτίσει: «Ελπίζω πραγματικά αυτή η εκεχειρία να κρατήσει, γιατί έχουμε εξαντληθεί να ξεκινάμε τη ζωή μας από το μηδέν κάθε φορά. Αλλά παραμένω ρεαλίστρια».

Στην πρώτη φάση της ανακωχής, τη Δευτέρα, η Χαμάς απελευθέρωσε και τους 20 εν ζωή Ισραηλινούς ομήρους που κρατούσε στη Γάζα, ενώ το Ισραήλ απελευθέρωσε σχεδόν 2.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους. Ωστόσο, το Ισραήλ εξακολουθεί να ελέγχει πάνω από το ήμισυ της Λωρίδας και μεγάλες περιοχές παραμένουν απροσπέλαστες για τους κατοίκους.

Ακόμη κι αν οι δύο πλευρές αλληλοκατηγορούνται για παραβίαση της εκεχειρίας και χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα πλήρους αποχώρησης του ισραηλινού στρατού, η Γιασίν είναι μία από τους πολλούς Παλαιστίνιους που αρχίζουν να σκέφτονται το τεράστιο έργο της ανασυγκρότησης της ζωής τους. Ανάμεσα στα ερείπια, την αβεβαιότητα και το χάος, αρχίζει να αναδύεται μια συγκρατημένη ελπίδα.

«Η μόρφωση δεν είναι προνόμιο, είναι το μέσο για να επιβιώσεις. Θέλω να δείξω στον κόσμο τη Γάζα που ανασαίνει, που επιμένει να ζει»

Μια γενιά που σπουδάζει μέσα στα χαλάσματα

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η Λίνα βρισκόταν στο τελευταίο έτος των σπουδών της στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Γάζας. Οι εκρήξεις κατέστρεψαν το σπίτι της, το πανεπιστήμιο και μεγάλο μέρος της γειτονιάς της.

Έναν χρόνο αργότερα, οι σπουδές ξανάρχισαν διαδικτυακά — με ασταθές ίντερνετ και μέσα στον συνεχή φόβο. Παρ’ όλα αυτά, η Λίνα κατάφερε να ολοκληρώσει το πτυχίο της.

Σήμερα ονειρεύεται να συνεχίσει μεταπτυχιακές σπουδές, ίσως στο εξωτερικό, για να συμβάλει στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδας της.

«Η μόρφωση δεν είναι προνόμιο, είναι το μέσο για να επιβιώσεις», λέει. «Θέλω να δείξω στον κόσμο τη Γάζα που ανασαίνει, που επιμένει να ζει».

«Προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου, ύστερα από δύο χρόνια πολέμου, ότι όντως τελείωσε»

Στη Ντέιρ αλ-Μπάλα, ο Μάτζεντ Σάλα, εικαστικός και ιδρυτής του καλλιτεχνικού χώρου Shababeek, ζει και εκείνος σε σκηνή μαζί με την οικογένειά του. Το στούντιο, το αρχείο και τα έργα μιας ζωής καταστράφηκαν ολοσχερώς το 2024.

Αν και κοιμάται καλύτερα τώρα που σταμάτησαν οι βομβαρδισμοί, ο ύπνος του παραμένει ανήσυχος. «Υπάρχει ένας παράξενος, άγνωστος φόβος. Προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου, ύστερα από δύο χρόνια πολέμου, ότι όντως τελείωσε», λέει.

Ο βετεράνος καλλιτέχνης τονίζει πως η ανοικοδόμηση όλων των τομέων πρέπει να είναι ύψιστη προτεραιότητα, ώστε οι άνθρωποι να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να ανακτήσουν μια αίσθηση κανονικότητας. «Οι άνθρωποι αγαπούν τις γειτονιές τους γιατί τις γνωρίζουν, κι η ανοικοδόμηση είναι αναγκαία για να ξαναρχίσει η καθημερινή ζωή — για να πάνε τα παιδιά σχολείο, να ανοίξουν ξανά τα νοσοκομεία και τα πανεπιστήμια», σημειώνει.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο Σάλα συνέχισε να οργανώνει καλλιτεχνικά εργαστήρια για παιδιά, αλλά αμφιβάλλει αν το Shababeek θα μπορέσει να ξαναχτιστεί σύντομα. «Απαιτείται πολύ μεγάλο ποσό, κι αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο, αφού η χώρα πρέπει πρώτα να επουλώσει τις πληγές της», λέει.

«Όταν μιλώ για ανασυγκρότηση, δεν εννοώ μόνο πέτρα και τσιμέντο· εννοώ την αναδόμηση του ανθρώπου. Γιατί αυτό που έχει καταστραφεί μέσα στους ανθρώπους μπορεί να είναι δυσκολότερο να αποκατασταθεί από τους τοίχους που έπεσαν.»

Η πολιτιστική κληρονομιά σε κίνδυνο

Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, πάνω από το 55% των μνημείων και χώρων πολιτιστικής σημασίας της Γάζας έχει υποστεί καταστροφή. Το συνολικό κόστος αποκατάστασης εκτιμάται στα 192 εκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων σχεδόν το ένα τέταρτο αφορά επείγουσες ανάγκες.

Ο Τζιχάντ Γιασίν, γενικός διευθυντής ανασκαφών και μουσείων στο Παλαιστινιακό Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, δήλωσε ότι έχει ήδη καταρτιστεί σχέδιο για την αποκατάσταση των μνημείων. «Έχουμε εκπονήσει σχέδιο και θέσει προτεραιότητες. Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε το έργο», είπε. Όπως πρόσθεσε, ο σχεδιασμός ξεκίνησε πριν από λίγες εβδομάδες, ώστε να υπάρξει άμεση αντίδραση όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Πρώτο μέλημα είναι η προστασία του Μοναστηριού του Αγίου Ιλαρίωνα, ενός από τα αρχαιότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της Μέσης Ανατολής, που εντάχθηκε το 2024 στη Λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο της UNESCO.


«Ελπίζουμε αυτή η εκεχειρία να είναι πραγματική και όχι σαν τις προηγούμενες», λέει ο Γιασίν.

Ο Σάλα συμμερίζεται την ελπίδα του. «Έχουμε υποφέρει όλοι πάρα πολύ», λέει. «Η ζωή πρέπει να ξαναγίνει κανονική, αλλά αυτό θα απαιτήσει χρόνο, τεράστια προσπάθεια και τη βοήθεια όλου του κόσμου, ώστε να μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε».

Για την αισιόδοξη αρχαιολόγο, η Γιασίν, η ανοικοδόμηση της Γάζας υπερβαίνει τα υλικά όρια. Όπως λέει: «Όταν μιλώ για ανασυγκρότηση, δεν εννοώ μόνο πέτρα και τσιμέντο· εννοώ την αναδόμηση του ανθρώπου. Γιατί αυτό που έχει καταστραφεί μέσα στους ανθρώπους μπορεί να είναι δυσκολότερο να αποκατασταθεί από τους τοίχους που έπεσαν.»

*Κεντρική Φωτογραφία: Τα ερείπια του Μεγάλου Τεμένους, Γάζα, Παλαιστίνη, 1919. Πηγή: Wikimedia 

Ειδήσεις Σήμερα: