Κι όμως… δε γυρίζει το ματς: Ο Τσίπρας θέλει να κερδίσει μια μάχη που έχει χαθεί εδώ και καιρό

Οι κομματικές εφημερίδες έχουν πάντα μία πίεση να δίνουν έναν αισιόδοξο τόνο, ακόμη και εάν η πραγματικότητα συνηγορεί προς το αντίθετο. Αυτό μπορεί να ερμηνεύσει γιατί η Αυγή της 5ης Ιουνίου βγήκε με τον εντυπωσιακό τίτλο «Κι όμως, γυρίζει!».

Ο τίτλος δεν αναφερόταν προφανώς στον Γαλιλαίο και την υπεράσπιση θέσης για την περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο. Μάλλον, προερχόταν από τον ποδοσφαιρικό χώρο και την πεποίθηση ότι ακόμη και τις καθυστερήσεις το ματς μπορεί να κερδηθεί.

Μόνο που όπως ξέρουν όσοι έχουν παρακολουθήσει έστω και ελάχιστους αγώνες ποδοσφαίρου, το εάν μπορεί να γυρίσει το ματς είναι συνάρτηση του σκορ και του χρόνου που απομένει. Και με 9,3 μονάδες διαφορά και περίπου ένα μήνα μόνο μέχρι τις εκλογές τα περιθώρια μάλλον είναι στενά.

Η ελλιπής κατανόηση της ήττας

Σε αντίθεση με τις πρώτες του τοποθετήσεις ο Αλέξης Τσίπρας αυτή τη φορά παραδέχτηκε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη πραγματική ήττα στις εκλογές. Μόνο που ως προς την κατανόηση των αιτιών της ήττας, κυρίως στάθηκε στο ζήτημα της «κούρασης ενός λαού που βίωσε τόσα χρόνια κρίσης».

Αυτό δείχνει να είναι τώρα το τρέχον ερμηνευτικό σχήμα εντός του κυβερνώντος κόμματος.  Σύμφωνα με αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε τη βασική δέσμευση που ανέλαβε το 2015, δηλαδή να εφαρμόσει το μνημόνιο με σχετικά μικρότερο κόστος και μετά να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια, όμως ο λαός ήταν ταυτόχρονα και «κουρασμένος», ενώ προσδοκούσε να είχε δει μια γρηγορότερη βελτίωση της ζωής του από ό,τι ήταν πραγματικά εφικτό.

Μόνο που αυτό το σχήμα ισοδυναμεί με μια εκλεπτυσμένη παραλλαγή του σχήματος που ακούστηκε τις πρώτες μέρες μετά τις ευρωεκλογές, όταν εκπρόσωποι του κυβερνώντος κόμματος περίπου εγκαλούσαν τους ψηφοφόρους που δεν αντιλήφθηκαν το έργο της κυβέρνησης και ψήφισαν υπό το βάρος της… πλάνης τους.

Ούτε είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός επέμεινε ότι δεν είχε μεγάλο κόστος από τη Συμφωνία των Πρεσπών ή ότι θεώρησε περίπου δευτερεύοντα τα ζητήματα ύφους και ήθους της εξουσία ή την αλαζονεία που επέδειξαν διάφορα στελέχη του.

Μόνο που όλα αυτά φανερώνουν μια έως και ανεπίτρεπτη αδυναμία κατανόησης του εκλογικού σώματος. Οι ψηφοφόροι ούτε πεπλανημένοι είναι, ούτε… αδικούν την κυβέρνηση. Ούτε αποτελεί η κούραση το βασικό στοιχείο της πολιτικής συμπεριφοράς τους.

Οι ψηφοφόροι αυτοί έδωσαν εμπιστοσύνη τον Ιανουάριο του 2015 στο αντιμνημονιακό πρόγραμμα της κυβέρνησης, τη στήριξαν στο δημοψήφισμα να προχωρήσει σε ρήξη ή έστω ανυπακοή στην Τρόικα και τον Σεπτέμβριο του 2015 πίστεψαν ότι θα μπορούσε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα να συνδυάσει το Μνημόνιο με ένα «παράλληλο πρόγραμμα» κοινωνικών μέτρων.

Αντί για αυτό αντιμετώπισαν την πλήρη εφαρμογή ενός Μνημονίου που σε λίγα διέφερε από τα προηγούμενα, είδαν νέους γύρους φορολογικών μέτρων, διαπίστωσαν την επέκταση της ελαστικής εργασίας και ένιωσαν ένα ύφος και ήθος της εξουσίας αρκετά μακρινό από το «ηθικό πλεονέκτημα» της αριστεράς.

Όλα αυτά οδήγησαν αρκετούς από αυτούς να αισθάνονται πλέον αποξενωμένοι από τον ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα με έναν τρόπο που δύσκολα μπορεί να αντιστραφεί απλώς με κάποιες παροχές.

Για όλα φταίνε οι άλλοι

Ο πρωθυπουργός, ακολουθώντας και εδώ έναν τόνο που έχουν επιλέξει και άλλα κυβερνητικά στελέχη, παραδέχτηκε ότι τα μέτρα της κυβέρνησης έπληξαν τη μεσαία τάξη, μια τοποθέτηση που στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου αρκετά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούσαν να αποκρούσουν, παρότι ήταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης που εδώ και καιρό είχαν παραδεχτεί ότι πήραν μέτρα σε βάρος της μεσαίας τάξης για να μπορέσουν να στηρίξουν τα πιο φτωχά στρώματα της κοινωνίας.

Όμως, και εδώ ο πρωθυπουργός απέφυγε να αναμετρηθεί με το βάρος της ευθύνης της δικής του κυβέρνησης, μεταθέτοντάς την στις προηγούμενες κυβερνήσεις. Αυτό αποτυπώθηκε και στην αποστροφή του ότι το 83% των φόρων στη μεσαία τάξη επιβλήθηκε από έως το 2014 και άρα η ευθύνη της δικής του κυβέρνηση φέρει μικρό μέρος ευθύνης.

Ούτε είναι τυχαίο ακόμη και εντός της παραδοχής ότι δέχτηκε πλήγματα η μεσαία τάξη επέμεινε ότι «ζητήσαμε προσωρινά αυτοί που είχαν τη δυνατότητα να βάλουν πλάτη σε αυτούς που δεν είχαν καθόλου […] Αναγκαστήκαμε, χωρίς να υιοθετούμε την ιδιοκτησία αυτών των πολιτικών, να μοιράσουμε με δικαιοσύνη τα βάρη για να βγούμε από τη χαράδρα και να βγούμε σε ξέφωτο».

Η λογική του φόβητρου

Η στρατηγική αμηχανία του πρωθυπουργού, αλλά και συνολικά του ΣΥΡΙΖΑ, αποτυπώθηκε και στη διαρκή επίθεση του στην αξιωματική αντιπολίτευση και για τα πεπραγμένα και για το πρόγραμμά της.

Αυτό στηρίζεται στην εκτίμηση ότι εάν σπείρουν ένα γενικευμένο κλίμα φόβου για την επικείμενη κυβέρνηση της ΝΔ, αυτό θα οδηγήσει ένα μέρος των ψηφοφόρων στο να επανακάμψουν προς τη μεριά του κυβερνώντος κόμματος.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός «υπενθύμισε» ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ως υπουργός, είχε προχωρήσει σε «3000 απολύσεις εκπαιδευτικών» και είχε θεσπίσει «τιμωρητική αξιολόγηση», σκοπεύοντας προφανώς και στην επανασυσπείρωση του τμήματος εκείνου των δημοσίων υπαλλήλων που στις πρόσφατες εκλογές είχαν ψηφίσει υπέρ της ΝΔ.

Η ίδια στρατηγική αποτυπώνεται, ειδικά σε αυτή τη φάση της προεκλογικής εκστρατείας στη διαρκή επίκληση μιας «κρυφής ατζέντας» της ΝΔ. Προφανώς δεν μπορούν να βρουν τόσο τρανταχτές ενδείξεις στο πρόγραμμα της ΝΔ, ώστε να στηρίξουν τη «στρατηγική του φόβου», και άρα προκρίνουν την αντίληψη ότι η ΝΔ έχει μια κρυφή ατζέντα επιθετικών μέτρων που θα την εφαρμόσει εάν πάρει την εξουσία.

Όμως, κατά τον πρωθυπουργό, στοιχεία αυτής της ατζέντας «τους ξεφεύγουν και τα ομολογούν», υποστηρίζοντας  ότι από τις δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το οκτάωρο ή την επταήμερη λειτουργία των επιχειρήσεων έως τις παρεμβάσεις του κ. Στουρνάρα, της κ. Ξαφά και του κ. Βρούτση, προκύπτει το πραγματικό πρόγραμμα της ΝΔ.

Επιμονή στη λογική των παροχών

Παρότι στις ευρωεκλογές έγινε εμφανές ότι το εκλογικό σώμα δεν πείθεται από προεκλογικές παροχές, εφόσον η κυβέρνηση απέτυχε να έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα αν και προχώρησε σε ένα από τα πιο «γενναιόδωρα» προεκλογικά πακέτα που έχουν κατατεθεί, ο Αλέξης Τσίπρας επέμεινε να θεωρεί ότι το «ματς  γυρίζει» μέσα από την αναγγελία άλλου ενός προεκλογικού μέτρου.

Συγκεκριμένα ανακοίνωσε ότι την Παρασκευή θα κατατεθεί και ψηφιστεί τροπολογία που ακυρώνει την προβλεπόμενη από το 2020 μείωση του αφορολόγητου ορίου. Ο ίδιος επέμεινε ότι «το μέτρο είναι συμφωνημένο με τους θεσμούς» και ότι «έχει κατατεθεί εδώ και ένα μήνα».

Όμως, ανεξαρτήτως του εάν είχαν ενημερωθεί οι θεσμοί, το σίγουρο είναι μάλλον δεν είχαν δώσει και την πλήρη συγκατάθεσή τους, εάν κρίνουμε από το ότι η έκθεση της Επιτροπής στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, ρητά αναφέρει ότι το μέτρο ακυρώνει τη δυνατότητα να είχε υπάρξει ένας δημοσιονομικός χώρος γύρω στο 1% του ΑΕΠ που θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί για αλλαγές στο φορολογικό που να μπορούσαν να τονώσουν την αναπτυξιακή δυναμική.

Η λογική των διλημμάτων

Όλα αυτά συγκεφαλαιώθηκαν από τον πρωθυπουργό στη διατύπωση του βασικού διλήμματος των εκλογών που σύμφωνα με τον πρωθυπουργό ορίζεται ως εξής: «Το ερώτημα είναι εάν θα είναι [ενν. μια κυβέρνηση] με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ ή μια κυβέρνηση συντηρητική που θα γυρίσει τη χώρα πίσω».

Μόνο που αυτό που παραβλέπει ο πρωθυπουργός είναι ότι τα διλήμματα στην πολιτική δεν μπορούν να τίθενται μόνο με όρους αρνητικού προσδιορισμού του ενός πόλου. Χρειάζεται και η θετική προοπτική. Και αυτό που ο πρωθυπουργός ονόμασε «κούραση», στην πραγματικότητα ήταν μια βαθύτερη δυσαρέσκεια και απογοήτευση για ένα κόμμα που δεν κατέρχεται στον εκλογικό στίβο τόσο με το πρόγραμμα που προτείνει ή υπόσχεται, όσο με το βάρος της εμπειρία από τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης.

Και εάν μετά από τέσσερα χρόνια στην εξουσία, ένα κόμμα βλέπει ότι χάνει σε επιρροή και βρίσκεται πολύ πίσω από το αντίπαλο, τότε είναι μάλλον είναι αδύνατο να «γυρίσει το ματς».