Βιβλία αυτοβοήθειας το success story του 2014

Τα βιβλία αυτοβοήθειας από το 1990 και μετά απέβαλαν τον στερεοτυπικό «μανδύα» που έβαζε φρένο στην κυκλοφορία τους, ενώ έχουν κερδίσει και τους πιο αυστηρούς κριτές.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιτυχίας αυτών των βιβλίων το «The Examined Life: How We Lose and Find Ourselves», το best seller του ψυχαναλυτή Στίβεν Γκρος, που άγγιξε το κοινό μέσα από αληθινές ιστορίες. Στην ίδια πορεία και το «hit» «School of Life series», που λειτουργεί ως βιβλιοθεραπεία παρέχοντας συμβουλές άμυνας και καλύτερης προσαρμογής στον σύγχρονο κόσμο. Από τον δρόμο της ανόδου δεν εκτροχιάζεται κα το «The Novel Cure: An A-Z of Literary Remedies» που έχει πάρει τη μορφή θαυματουργής θεραπείας.

Η λέξη αυτοβοήθεια γεννήθηκε το 1859, ενώ εισήλθε στο προσκήνιο μέσα από το βιβλίο του σκωτσέζου συγγραφέα Σάμουελ Σμίλς. Τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα τα βιβλία αυτοβοήθειας «φιλοξενήθηκαν» σε χιλιάδες ράφια, οι κακές απομιμήσεις έπεφταν «βροχή» με το σύνθημα της βήμα-βήμα αλλαγής.

Πρωτεργάτες του είδους οι Κάρνετζι Ντέϊλ με το «How to Win Friends and Influence People», Στίβεν Κόβει με το « Seven Habits of Highly Effective People », Σκοτ Πεκ (1978) με το «The Road Less Traveled» και Σούζαν Τζέφερς (1988) με το «Feel the Fear and Do It Anyway».

Την «επανάσταση», όμως στα βιβλία αυτοβοήθειας ουσιαστικά «κήρυξε» ο βρετανοελβετός φιλόσοφος και συγγραφέας Αλαίν ντε Μποττόν, που χάραξε τα «σοκάκια» της πιο εξελιγμένης σκέψης. Μέσα από τα βιβλία «How Proust Can Change Your Life (1997)», «The Consolations of Philosophy (2000)» και «Status Anxiety (2004)» ανέδειξε μια άλλη πτυχή των βιβλίων αυτοβοήθειας, ενώ συνέχισε τον «αγώνα» με το «Art as Therapy», που δημοσιεύτηκε το 2013.

« Τα βιβλία αυτοβοήθειας προσπαθούν να προκρίνουν λύσεις που θα οδηγήσουν στη βελτίωση» είπε η πρώην κριτής των βραβείων Man Booker, Άλεξ Κλαρκ, ενώ προσπαθώντας να αναδείξει τη «συνταγή» επιτυχίας, σημείωσε «ζούμε σε μια εποχή που μοιραζόμαστε ανοιχτά τα συναισθήματα. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην ενθουσιαστούν με την ιδέα του να αλλάξουν τη ζωή τους σε δέκα βήματα. Αυτό όμως δε σημαίνει πως οι αναγνώστες της ποιοτική λογοτεχνίας έχουν ανοσία στις προκλήσεις της ζωής και δεν έχουν ανάγκη από παρηγοριά. Τα βιβλία είναι εστίες μέσα από τις οποίες μπορούμε να διευρύνουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και βλέπουμε τον εαυτό μας».

Όπως είπε ο εμπορικός υπεύθυνος των εκδόσεων Ψυχογιός στο in.gr, «τα τελευταία χρόνια υπάρχει άνθηση στον τομέα των βιβλίων αυτοβοήθειας. Μάλιστα τα νούμερα δείχνουν ότι μέσα σε λίγα χρόνια τετραπλασιάστηκαν τα αντίτυπα που απορρόφησε η αγορά από αυτή την κατηγορία αναγνωσμάτων» .

Παράλληλα, σημείωσε: «Δεν μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα ότι είναι ένα συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό που αγοράζει αυτά τα βιβλία», ενώ προσέθεσε πως «η θεματολογία τους ποικίλει και ανάλογα με το τι βιώνει κάθε άνθρωπος μία δεδομένη χρονική στιγμή είναι εν δυνάμει αναγνώστης της αντίστοιχης βιβλιογραφίας».

» Ενδιαφέρον για τα βιβλία αυτοβοήθειας υπήρχε και τα προηγούμενα χρόνια, αλλά όχι τόσο έντονο όσο στις μέρες μας. Ίσως οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής, στην έλλειψη χρόνου, στην αναζήτηση εύκολων συνταγών για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Ακόμη και η αίσθηση που δίνεται στον αναγνώστη ότι δεν είναι ο μόνος που αντιμετωπίζει τη συγκεκριμένη δύσκολη κατάσταση (διαζύγιο, έλλειψη αυτοπεποίθησης, πώς να μεγαλώσει σωστά το παιδί του, πώς να εξοικονομήσει χρήματα κλπ) και ότι κάποιος άλλος κατάφερε να την υπερπηδήσει αποτελεί παράγοντα που συντελεί στην απήχηση των βιβλίων αυτοβοήθειας», προσέθεσαν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Η κρίση και το άγχος είναι δύο από τους βασικούς «μετόχους» της επιτυχίας των βιβλίων αυτοβοήθειας. Όπως είπε στο in.gr υπεύθυνος πωλήσεων του Ελευθερουδάκη, η απήχηση των βιβλίων αυτών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς πολλά από αυτά παρέχουν συμβουλές για το πώς «θα βελτιωθούν τα οικονομικά μας» και είναι αντικαταθλιπτικά. Σε αντίθεση, όμως με τη Βρετανία, τα βιβλία αυτοβοήθειας στην Ελλάδα δεν γνώρισαν την κατιούσα, σημείωναν σταθερά καλές πωλήσεις, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής «πίττας» καλύπτουν οι γυναίκες από 30 χρονών και πάνω.

«Η απήχηση των βιβλίων αυτοβοήθειας έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια» είπαν στο in.gr από τον Ιανό, ενώ σημείωσαν πως αυτό οφείλεται στο ότι «ο κόσμος θέλει να βγει από το αδιέξοδο και να ηρεμήσει».

Παράλληλα, όπως μας είπαν, τα βιβλία αυτά ήταν πάντα ψηλά στις προτιμήσεις του καταναλωτικού κοινού, ενώ τα διαλέγουν περισσότερο γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας.

Η κουλτούρα αυτοβοήθειας είναι τεράστια. Το κατά πόσο, όμως, τα βιβλία αυτά βοηθούν παραμένει άλυτος γρίφος. Το καταναλωτικό κοινό συνεχίζει να τα αγοράζει, με την αξιοπιστία και αποτελεσματικότητά τους να μπαίνουν στο «ταμπλό» του προβληματισμού.

Eλισάβετ Σταμοπούλου