Συγκίνηση και δέος στα χαλάσματα της Μακρονήσου

Η παράσταση άρχισε γύρω στις 21:30, ενώ από νωρίς οι φωνές του Ρίτσου, του Κατράκη, του Αναγνωστάκη, του Βέγγου (και άλλων που πέρασαν από το κολαστήριο της Μακρονήσου στα πέτρινα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια) απλώνονταν στον ξερό τόπο με το θυμάρι, τα σχίνα και τα εναπομείναντα χαλάσματα και κτίσματα που πέρασαν σε μια δεκαετία (από το 1947-1958) 100 χιλιάδες αγωνιστές.

Έντονα αισθητή έγινε η απουσία του μουσικοσυνθέτη που λόγω της εύθραυστης υγείας δεν του επέτρεψε να ταξιδέψει ως τη Μακρόνησο. Το ηχογραφημένο μήνυμα του Μίκη όμως σκόρπισε ρίγη σε όσους βρέθηκαν το βράδυ του Σαββάτου στη Μακρόνησο. «Η εκδήλωση αυτή αποτελεί για μένα μία ρεβάνς για λογαριασμό όσων πέρασαν από το νησί εκείνες τις εποχές. Τώρα που σας μιλώ, έχω επιστρέψει νοερά στο στρατόπεδο το 1948 και -καθώς βλέπω τα πεντάγραμμα με την Πρώτη Συμφωνία μου- κάνω ένα άλμα στον χρόνο και σκέφτομαι ότι αυτή η μουσική που γράφω τώρα και σε λίγο θα βρεθεί σκορπισμένη πάνω στα συρματοπλέγματα, θα έρθει μια εποχή που θα ηχήσει νικητήρια πάνω από αυτούς τους ματωμένους βράχους».

Με ένα κινηματογραφικό φλας μπακ ο θίασος των τραγουδιστών (Γιώτα Νέγκα, Κώστας Μακεδόνας, Κώστας Θωμαϊδης, Άννα Λινάρδου), της ορχήστρας και ηθοποιών (Ο Άρης Λεμπεσόπουλος υποδυόταν τον μουσικοσυνθέτη, ο Γρηγόρης Βαλτινός και πολλοί ακόμη) ψηλάφισε την ζωή του Μίκη και με καμβά τα γεγονότα της νεότερης Ιστορίας έγραψε μια σελίδα μνήμης και ανάτασης με δεκάδες τραγούδια του μεγάλου δημιουργού από το ευρύ, πυκνό και τεράστιο έργο του και με στιγμές από τον συναρπαστικό του βίο που ταυτίζεται με όλα τα νεότερα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Η σκηνή είχε στηθεί μπροστά από το κτίριο των αρτοκλιβάνων, σε απόσταση αναπνοής από το λιμάνι. Στην παράσταση έλαβαν μέρος 25 ηθοποιοί και χορευτές, τέσσερις τραγουδιστές και έντεκα μουσικοί που συμμετείχαν αφιλοκερδώς.

«Έζησα στον πυρήνα της τραγωδίας», εξομολογείται χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της παράστασης ο υποδυόμενος τον Μίκη Θεοδωράκη ηθοποιός, Άρης Λεμπεσόπουλος.

Η παράσταση (που θα επαναληφθεί στο θέατρο Badminton μετά την ανέλπιστη επιτυχία της) κράτησε μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα και εν μέσω παρατεταμένου χειροκροτήματος -ενός ανομοιογενούς ηλικιακά κοινού – έβαλε το λιθαράκι της στη ζώσα συλλογική μνήμη. Κατά τη διάρκεια της παράστασης η συγκίνηση ήταν διάχυτη και η συμμετοχή του κοινού στο τραγούδι «Θα σημάνουν οι καμπάνες» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου ήταν το αποκορύφωμα.
Η παράσταση τελείωσε με όλο το θίασο επί σκηνής με το τραγούδι «Ποιος τη ζωή μου» που «δάνεισε» και τον τίτλο στην παράσταση. Μετά το τέλος της παράστασης, προβλήθηκε απόσπασμα από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Το χρώμα της ελευθερίας», όπου ο Μίκης Θεοδωράκης εξιστορεί τα βασανιστήρια που υπέστη κατά τη διάρκεια της εξορίας του στη Μακρόνησο (για δύο φορές το 1948).

Με τριπλά δρομολόγια, δύο πλοία από το Λαύριο, μετέφεραν τον κόσμο, τα κτίσματα φωταγωγήθηκαν, δεκάδες ιδιωτικά σκάφη αποβίβασαν κι άλλους ενώ με την συνδρομή του Δήμου Λαυρίου, τον Προσκόπων, του Γιατρών του Κόσμου και δεκάδων εθελοντών ήλθε σε πέρας μια γιγαντιαία παραγωγή (με τρεις γεννήτριες, χημικές τουαλέτες, καντίνα, θαλάσσιο ταξί κ.α) που σκόρπισε την συγκίνηση και φώτισε σε δύο ώρες ένα κομμάτι του νεότερου πολιτισμού μας.

Η εκδήλωση ήταν δωρεάν για το κοινό και έγινε σε συνεργασία με τους δήμους Λαυρεωτικής και Κέας. Η διοργάνωση ήταν άψογη, εάν σκεφτούμε ότι μεταφέρθηκαν γεννήτριες, 5.000 καθίσματα και συνεργάστηκαν 200 εθελοντές περίπου, μεταξύ των οποίων πρόσκοποι και μέλη των «Γιατρών χωρίς σύνορα» και του «Ερυθρού Σταυρού».

Μαρία Παπουτσή – Δημήτρης Μανιάτης