Τα «Καθαρά Χέρια» που γκρέμισαν την 1η Ιταλική Δημοκρατία

Σημείο καμπής για τη διάλυση της Πρώτης Ιταλικής Δημοκρατίας ήταν η επιχείρηση «Καθαρά Χέρια» που ξεκίνησε το 1992, όταν μια ομάδα δικαστικών υπό τον Αντόνιο ντι Πιέτρο άρχισε να ερευνά υποθέσεις σκανδάλων.

Σε μια χώρα όπου ουσιαστικά ένα κόμμα -οι Χριστιανοδημοκράτες- κυβερνούσε από το 1946 δεν ήταν δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι το Δημόσιο θα είχε γίνει κτήμα των πολιτικών. Με όλα όσα αυτό συνεπάγεται.

Η επιχείρηση αυτή έγινε επίσης γνωστή και ως Τangentopoli (η πόλη της δωροδοκίας) και ήρθε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για τα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας: οι Χριστιανοδημοκράτες κατέρρεαν πολιτικά, η αντιπολίτευση του PCI είχε τα δικά της θέματα να τακτοποιήσει -λόγω και της κατάρρευσης της ΕΣΔΔ-, ενώ κόμματα με αποσχιστικό λόγο, όπως η Λέγκα του Βορρά έβλεπαν τη δύναμή τους να αυξάνεται.

Ήταν προφανές ότι η Ιταλία βρισκόταν σε σημείο καμπής.

Οι δικαστές έφερναν στην επιφάνεια δεκάδες υποθέσεις διαφθοράς -αρχικά στο Μιλάνο και στη συνέχεια σε όλη την Ιταλία- με πρωταγωνιστές πολιτικούς και επιχειρηματίες.

Πολλές φορές οι ομολογίες των πολιτικών ήταν κωμικοτραγικές, όπως εκείνη ενός σοσιαλιστή, ο οποίος άνοιξε την πόρτα του σπιτιού του και αντίκρισε δύο καραμπινιέρους.

Θεωρώντας βέβαιο ότι είχαν έρθει να τον συλλάβουν, ομολόγησε τα πάντα. Οι δύο καραμπινιέροι τον κοίταξαν έκπληκτοι, απαντώντας ότι εκείνοι είχαν απλά χτυπήσει το κουδούνι για να του επιδώσουν μια κλήση της Τροχαίας.

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα πτώσης πολιτικού να ήταν ο σοσιαλιστής Μπετίνο Κράξι, ο οποίος για να γλιτώσει τη φυλακή, έφυγε (και τελικά πέθανε) στην Τυνησία.

Από τις έρευνες δεν γλίτωσε ούτε ο Μπερλουσκόνι και οι επιχειρήσεις του. Μάλιστα, κατά μία άποψη ο Μπερλουσκόνι μπήκε στην πολιτική το 1994, προκειμένου να προστατέψει την αυτοκρατορία του από τη Δικαιοσύνη.

Σταδιακά, η κάθαρση έγινε διαμάχη Μπερλουσκόνι-Ντι Πιέτρο με τον πρώτο να στέλνει κρατικούς λειτουργούς στα γραφεία του δεύτερου, μήπως και εντοπίσει παρατυπίες.

Τα «Καθαρά Χέρια» έστειλαν στη φυλακή δεκάδες Ιταλούς, όμως δεν ήταν λίγοι αυτοί που εκμεταλλεύθηκαν τα παράθυρα της Δικαιοσύνης (ή απλά τη νέα πολιτική πραγματικότητα) για να γλιτώσουν.

Ίσως ο μεγαλύτερος «γνώστης παραθύρων» να υπήρξε ο ίδιος ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος άλλαζε συχνά τους νόμους για να γλιτώσει τη δίωξη.

Σε κάθε περίπτωση όμως ήταν μια πρωτοφανής σε έκταση επιχείρηση, η οποία προκάλεσε την πτώση ενός ολόκληρου κομματικού συστήματος.

Ο ίδιος ο Ντι Πιέτρο ασχολήθηκε και με την πολιτική. Έγινε για μικρό χρονικό διάστημα υπουργός Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Πρόντι (2006), εξελέγη ευρωβουλευτής και γερουσιαστής.

Στη συνέχεια ίδρυσε και το πολιτικό κόμμα «Η Ιταλία των Αξιών», το οποίο πάντως συγκεντρώνει χαμηλά ποσοστά.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ