Η φάρμα των ζώων στη Formula 1

Πάνος Ν. Διαμάντης

Σπανίως η Formula 1 διάγει ημέρες ηρεμίας ή νηνεμίας. Η φυσιολογική ροή των πραγμάτων της είναι τέτοια που την αναγκάζει να αιωρείται σε νεφελώματα ψυχρού πολιτικού πολέμου, να διαβαίνει ναρκοπέδια γεμάτα με συμφέροντα έτοιμα -με ένα στραβοπάτημα- να εκραγούν. Είναι το εταιρικό της πεπρωμένο τέτοιο.

Τις τελευταίες εβδομάδες η νημεμία αρχίζει να μετατρέπεται σε άνεμο – και προμηνύεται θύελλα. Όσο και να ακούγεται παράδοξο, η αιτία δεν είναι η παγκόσμια οικονομική κρίση. Η αιτία είναι αυτή που ήταν πάντοτε, δεν υπάρχει καμία διαφορά. Είναι η μοιρασιά των κερδών από τα τηλεοπτικά (κυρίως) δικαιώματα.

Μέχρι στιγμής γνωρίζαμε ότι η θύελλα προέκυπτε κάθε φορά που η FIA (Διεθνής Ομοσπονδία Αυτοκινήτου), οι ομάδες του σπορ και ο εκάστοτε κάτοχος των εμπορικών δικαιωμάτων (σήμερα είναι η εταιρεία CVC Capital) που εκπροσωπείται από τον Bernie Ecclestone, καθόταν στο τραπέζι να διαπραγματευτούν τους όρους για την ανανέωση του Συμφώνου Ομονοίας (Concorde) – της χάρτας που ορίζει θεμελιωδώς τη F1 και τα ακριβή της οικονομικά στοιχεία.

Έτσι συμβαίνει και τώρα, στην πολιτική θύελλα που προέκυψε στο σπορ τις τελευταίες εβδομάδες. Ο χρονισμός δεν είναι τυχαίος – αυτό τον καιρό γίνονται οι προετοιμασίες από όλες τις πλευρές για τις συζητήσεις της ανανέωσης του Συμφώνου Ομονοίας, που θα ισχύσει από το 2012. Οι ομάδες δημοσίως πιέζουν να αυξηθεί το μερίδιό τους πέραν του 50% που λαμβάνουν σήμερα, ο Bernie Ecclestone αντιδρά, ο Max Mosley εκμεταλλεύεται την περίσταση για να ισχυροποιήσει τη θέση του.

Αυτή μπορεί να μοιάζει ως ψυχροπολεμική περίσταση όπως όλες οι άλλες, αλλά δεν είναι. Στις κινήσεις του Συνδέσμου των Ομάδων της Formula 1 (FOTA) ανιχνεύεται κάτι βαθύτερο, πιο φιλόδοξο. Η προσπάθεια να πάρουν οι ίδιες οι ομάδες, στα χέρια τους, τον εμπορικό έλεγχο της Formula 1.

Ο πρόεδρος του FOTA (και της Ferrari), Luca di Montezemolo, εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση προς τον εμπορικό διευθυντή της F1, Bernie Ecclestone, ζητώντας του μεταξύ άλλων να αποχωρήσει, όμως η σημαντικότερη δήλωση του Ιταλού ήταν η ακόλουθη: Το 2012 δεν θα ξεκινήσουμε ένα καινούριο κεφάλαιο, αλλά ένα καινούριο βιβλίο.

Αυτή η φράση είχε σημαντικές προεκτάσεις, οι οποίες σε συνδυασμό με τη σημερινή συσπείρωση (όλων!) των ομάδων θυμίζει το σφοδρό πολιτικό πόλεμο μεταξύ της FISA (το αγωνιστικό παρακλάδι της FIA) και του FOCA (Formula One Constructors Association) στο τέλος της δεκαετίας του 1970 και την αρχή εκείνης του 1980.

Ο «πόλεμος» FISA – FOCA έληξε το 1982 με τη θέσπιση ενός νέου βιβλίου. Του πρώτου Συμφώνου Ομόνοιας (Concorde), που ισχύει μέχρι σήμερα.

Η αναβίωση του πολέμου FISA – FOCA

Αυτό που συνέβη τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στη Formula 1 είναι οργουελικό. Η απόλυτη εφαρμογή της Φάρμας των Ζώων σε τούτη την επιχείρηση. Τότε ηγέτες της ομάδας επαναστατών, του συνδέσμου των ομάδων (FOCA, Formula One Constructors Association) ήταν ο Bernie Ecclestone -τότε ιδιοκτήτης της Brabham- και ο Max Mosley, πρώην συνιδιοκτήτης της March και εκείνες τις μέρες νομικός σύμβουλος της Brabham και του FOCA.

Σήμερα ο πρώτος είναι εμπορικός διευθυντής της Formula 1 και ο δεύτερος πρόεδρος της FIA. Οι δύο Βρετανοί έχουν πάρει οι ίδιοι τη θέση εκείνου που πολεμούσαν, του Jean-Marie Balestre, τότε προέδρου της FISA. Αντιστοίχως, ο FOCA σήμερα έχει απλώς μετονομαστεί σε FOTA (Formula One Teams Association) και ηγέτης των επαναστατών είναι ο Luca di Montezemolo, πρόεδρος της Ferrari.

Στον πρωτογενή πόλεμο FISA – FOCA η ομάδα των επαναστατών κέρδισε. Ο Jean-Marie Balestre, κυκλωμένος από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο με φήμες αδίστακτου πολιτικάντη (που δεν δίστασε να περάσει στην πλευρά των Ναζί όταν εκείνοι εισέβαλλαν στη Γαλλία) και αμείληκτου διοικητή, αποδείχθηκε λίγος μπροστά στην πολιτική συντεχνία Ecclestone – Mosley.

Το 1981 η συντεχνία, οι επαναστάτες, εξασφάλισαν τα τηλεοπτικά δικαιώματα της Formula 1. Ο Bernie τα μοίρασε κατά 47% στις ομάδες, κατά 30% στη FIA και κατά 23% στην… προσωπική του εταιρεία, που ονομαζόταν Formula One Promotions and Administration.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια έγιναν διάφορες ζυμώσεις. Τα δικαιώματα άλλαξαν συχνά χέρια, ο Bernie ίδρυε εταιρείες, μετακινούσε ποσοστά, πουλούσε και αγόραζε και η FIA του Max Mosley παραχώρησε τα δικαιώματα στον B. Ecclestone για εκατό χρόνια.

Σήμερα, τα δικαιώματα ανήκουν στην εταιρεία CVC Capital (της οποίας μέτοχος είναι και ο Bernie Ecclestone) και τα κέρδη από αυτά μοιράζονται κατά 50% στις ομάδες. Αυτό το 50% προέκυψε έπειτα από έναν ακόμα κλασσικό πολιτικό αναβρασμό, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000. Τότε οι αυτοκινητοβιομηχανίες του σπορ απείλησαν με την δημιουργία του ανταγωνιστικού πρωταθλήματος Grand Prix World Championship (GPWC), για να αποσπάσουν μεγαλύτερο μερίδιο.

Όπως γράφτηκε και νωρίτερα, ο σημερινός θα μπορούσε να είναι ένας ακόμα αναβρασμός – αλλά αυτό που διαφοροποιεί την παρούσα κατάσταση είναι η δήλωση του L. Di Montezemolo πως …το 2012 δεν θα ξεκινήσουμε ένα καινούριο κεφάλαιο, αλλά ένα καινούριο βιβλίο.

Αλλά και με μία ακόμη: Αυτή είναι δική μας επιχείρηση και πρέπει να ορίσουμε εμείς τους διοικητές της. Οι ομάδες της Formula 1 προσπαθούν να πάρουν τον πλήρη έλεγχο του σπορ και η ιστορία του «πολέμου» FISA – FOCA επαναλαμβάνεται με ανατριχιαστικές ομοιότητες.

Οι αιτίες του πραξικοπήματος του 21^ου αιώνα

Το θέμα ξεκίνησε από τον ίδιο τον Luca di Montezemolo. Όπως στο μπάσκετ στις ΗΠΑ, μπορούμε να έχουμε ένα πρωτάθλημα φτιαγμένο από εμάς και να διορίζουμε έναν καλό διοικητή της επιχείρησής μας. Διότι είναι δική μας επιχείρηση, είπε ο Ιταλός.

Θέλουμε να μάθουμε τα εισοδήματα για να μειώσουμε το κόστος των εισιτηρίων. Πρέπει να συζητήσουμε για το σόου. Πως να προωθούμε το σπορ. Δεν μπορούν πλέον να μας επιβάλλονται όλα αυτά από έξω, χωρίς έλεγχο. Θεωρείτε φυσιολογικό να μην έχουμε αγώνα στη Βόρεια Αμερική; Να μαθαίνουμε από τις εφημερίδες ότι αφαιρέθηκε το GP Καναδά; Να πληρώνουμε απίστευτα ποσά για φιλοξενία;.

Αυτή δεν είναι πολεμική. Δεν είναι παιχνίδι. Η F1 είναι η ζωή μου. Ξεκινούμε από την (παρουύσα οικονομική) κρίση και αν αυτή δεν διαρκέσει πολύ, ευχαριστούμε το Θεό για την κρίση. Διότι τελικά μας ανάγκασε να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να σταθούμε ξανά στα πόδια μας, κατέληξε ο πρόεδρος της Ferrari.

Μετά τα λόγια του Ιταλού, οι υπόλοιπες ομάδες του FOTA κρατούσαν αποστάσεις. Κανείς δεν γνώριζε αν αυτά τα λόγια εξέφραζαν και τις δικές του απόψεις και δεν μπορούσαν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Αρχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι το θέμα έχει να κάνει αποκλειστικά με τη Ferrari και τη FIA.

Για την ακρίβεια, ότι είναι σχετικό με μια δήλωση του Max Mosley πως οι ομάδες με το νέο Σύμφωνο Ομονοίας θα μοιράζονται εξίσου τα κέρδη από τα τηλεοπτικά δικαιώματα. Αυτό ενόχλησε ιδιαίτερα τη Ferrari, η οποία απολαμβάνει μεγαλύτερου μεριδίου με αιτία την ιστορική της σπουδαιότητα για τη Formula 1!

Αυτή ήταν η ευκαιρία που περίμενε ο Bernie Ecclestone για να περάσει στην αντεπίθεση. Το μόνο που δεν ανέφερε [ο Luca di Montezemolo], είπε ο Βρετανός, είναι τα επιπλέον χρήματα που παίρνει η Ferrari σε σχέση με τις άλλες ομάδες και την γενικότερη βοήθεια που εκτιμάται ότι είχε τόσα χρόνια στη Formula 1.

Η αποκάλυψη είναι συγκλονιστική! Η βοήθεια προς τη Ferrari δεν ήταν απλά μια θεωρία συνομωσίας! Αλλά ας μείνουμε στο θέμα μας. Ο Bernie συνέχισε: Η Ferrari γνωρίζει πολύ καλά πόσα χρήματα παίρνει. Δεν είναι τόσο χαζοί – αλλά ούτε είναι και τόσο έξυπνοι. Όταν κατακτούν το πρωτάθλημα κατασκευαστών, όπως συνέβη φέτος, παίρνουν 80 εκατομμύρια δολάρια παραπάνω από όσα θα έπαιρνε η McLaren αν κέρδιζε εκείνη το πρωτάθλημα.

Εξηγώντας γιατί συμβαίνει αυτό, ο Bernie λέει ότι στην περίπτωση του GPWC η Ferrari …ήταν η μόνη ομάδα που διαιρέθηκε από τις άλλες – γιατί το έκανε αυτό; Εδώ έρχονται αυτά τα 80 εκατομμύρια δολάρια. Αγοράσαμε τη Ferrari. Αγοράσαμε την αφοσίωση της Ferrari σε εμάς, για να μην πάει στους άλλους. Στο GPWC.

Ο Bernie Ecclestone αισθάνθηκε σοβαρό κίνδυνο – καθώς είναι γνωστό (ή τουλάχιστον έτσι έχει διαδοθεί) ότι με μερίδιο μικρότερο του 50% από τα εμπορικά κέρδη η CVC Capital δεν θα καταφέρνει να αποπληρώνει τα υπέρογκα δάνειά της. Αυτό που πρέπει να κάνει [ο Luca di Montezemolo], αντί να ζητάει χρήματα, είναι να μοιράσει τα επιπλέον που παίρνει ισόποσα σε όλες τις ομάδες, κατέληξε ο Bernie.

Διαίρει να βασίλευε, μέρος α΄

Ήταν ξεκάθαρη η προσπάθεια του B. Ecclestone να διασπάσει τις ομάδες. Μια μονάδα δεν έχει ποτέ τη δύναμη του συνόλου. Ακόμα κι αν αυτή η ομάδα είναι η Ferrari, ακόμα κι αν ο L. Di Montezemolo διοικεί τη Gestione Sportiva με σιδηρά γροθιά ακριβώς όπως έκανε και ο αμείληκτος Jean Todt.

Θα πετύχαινε, άραγε, η προσπάθεια του Bernie να διασπάσει τις ομάδες; Όχι! Διότι, λίγες ώρες αργότερα, μπήκε και ένα τρίτο στοιχείο στη διαμάχη. Πήρε θέση ο αντιπρόεδρος του συνδέσμου, John Howett της Toyota. Μίλησε εκ μέρους των ομάδων. Και η θέση που πήρε ήταν στο πλευρό της Ferrari!

Μπορεί [ο Bernie Ecclestone] να προσπαθεί [να διασπάσει τις ομάδες], όμως για όλες τις πληροφορίες που έδωσε υπάρχει διαφάνεια και είναι γνωστές σε όλα τα μέλη του FOTA. Συνεπώς, δεν έκανε και πολλά, διότι όλοι γνωρίζουν την ιστορική σπουδαιότητα της Ferrari δήλωσε ο J. Howett στους Times του Λονδίνου!

Κοινό μέτωπο των ομάδων του FOTA

Επιπλέον, με την παρέμβαση του, ο πρόεδρος της Toyota Racing απέδειξε ότι το θέμα των τηλεοπτικών δικαιωμάτων απασχολεί όλες τις ομάδες – και δεν αποτελεί προσωπική αντιδικία της Ferrari με τη FIA για λόγους άσχετους.

Εκτιμώ ότι η επικρατούσα άποψη [στον FOTA] είναι ότι τα κέρδη των σύγχρονων επαγγελματικών σπορ πρέπει να μοιράζονται περισσότερο στους αγωνιζόμενους αντί για τους ιδιοκτήτες των εμπορικών δικαιωμάτων.

Έχω την εντύπωση ότι στο Champions League διανέμεται το 96-97%, ανάλογα με τη θέση που θα τερματίσεις στο πρωτάθλημα. Τα μέλη μας θέλουν να ανοίξουν αυτή τη συζήτηση και να πετύχουν καλύτερη ισορροπία στη διανομή των κερδών σε σχέση με άλλα σπορ, κατέληξε ο John Howett.

Διαίρει να βασίλευε, μέρος β΄

Αυτή τη φορά παρενέβη ο Max Mosley. Ο πρόεδρος της FIA, που κατάφερε όχι μόνο να κρατηθεί στο θώκο μιας Διεθνούς Ομοσπονδίας, αλλά και να ετοιμάζεται για επανεκλογή παρότι την Ανοιξη του 2008 δημοσιεύτηκαν σε όλο τον κόσμο φωτογραφίες στις οποίες φαίνεται να λαμβάνει μέρος σε σεξουαλικά όργια με ιερόδουλες.

Ο Max Mosley τώρα, λοιπόν, λέει: Εκτιμώ ότι οι ομάδες είναι περισσότερο ενωμένες τώρα διότι υπάρχουν πιέσεις έξω από τη Formula 1. Η αληθινή δοκιμασία της ενότητάς τους θα έρθει όταν υπάρξει εμφαντική διχογνωμία ή όταν θα απειληθούν κρίσιμα συμφέροντα τους.

Αυτό θα ήταν πολύ βολικό για τους άλλοτε επαναστάτες, νυν διοικούντες. Το σκάνδαλο τους βρήκε αντιπάλους, τον Max Mosley και τον Bernie Ecclestone. Για να απειλήσει ο πρώτος τον δεύτερο, είχε τάξει τότε στις ομάδες της F1 μεγαλύτερο μερίδιο κερδών αν ερχόταν με το μέρος του.

Αλλά τώρα όλα είναι εντάξει. Είναι και πάλι φίλοι – διότι μπήκε στη μέση ένας κοινός γνωστός, το συμφέρον, και τους επανένωσε. Η ιστορία συνεχίζεται – και θα συνεχίζεται. Αυτή είναι η μικρή, κλειστή κι απόρθυτη φάρμα των ζώων, στη Formula 1.

auto.in.gr