Κατακόρυφη αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των πασχόντων από λευχαιμία

Αθήνα: Αλματα στην αντιμετώπιση της λευχαιμίας και του λεμφώματος έχει κάνει τα τελευταία χρόνια η ιατρική καθώς με τις νέες θεραπείες έχουμε ίαση των ασθενών σε ποσοστό που φτάνει το 80%, ενώ ταυτόχρονα έχει αυξηθεί κατακόρυφα το προσδόκιμο επιβίωσης.

Την αισιόδοξη αυτή αναφορά έκανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας Αχιλλέας Αναγνωστόπουλος κατά τη διάρκεια Συνέντευξης Τύπου, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα κατά της λευχαιμίας και των λεμφωμάτων (21 με 28 Ιουνίου).

Συγκεκριμένα όπως τόνισε ο κ.Αναγνωστόπουλος στην περίπτωση της χρόνιας μυελογενούς λευχαιμίας τα αποτελέσματα είναι ιδιαιτέρα αισιόδοξα. Η ιατρική άλλαξε τη φυσική πορεία της νόσου με το σχεδιασμό ενός νέο φαρμάκου imatinib (Glivec), που στοχεύει στη μοριακή βλάβη που υπάρχει στο DNA του ασθενούς. Είναι ο πρώτος αναστολέας της τυροσινικής κινάσης και άνοιξε το δρόμο σε παρόμοια φάρμακα για ποικιλία νεοπλασματικών παθήσεων.

«Η εμπειρία των τελευταίων επτά χρόνων μας δείχνει, διευκρίνισε ο πρόεδρος της Αιματολογικής Εταιρείας, ότι ασθενείς που ζούσαν παλαιότερα λίγα χρόνια και είχαν πιθανότητα ίασης μόνο με τη μεταμόσχευση, τώρα ζουν φυσιολογικά και χωρίς επίπονες θεραπείες με μικρά ποσοστά αποτυχίας».

Πρόσφατα η ιατρική έβαλε ακόμη ένα δυνατό όπλο στη φαρέτρα της κατά της λευχαιμίας. Το Sprycel (Dasatinib), ένας νέος πολύ ισχυρός αναστολέας τυροσινικής κινάσης, πήρε έγκριση για ασθενείς που πάσχουν από χρόνια μυελογενή λευχαιμία ή οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, θετική στο χρωμόσωμα Φιλαδέλφειας, με ανθεκτικότητα ή δυσανεξία στο Glivec (imatinib) και σε άλλες προηγούμενες θεραπείες.

Οι αναστολείς της τυροσινικής κινάσης δρουν σε πολλαπλά βιολογικά μονοπάτια και σύμφωνα και με τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν σε πρόσφατα διεθνή και ελληνικά συνέδρια της Αιματολογίας (π.χ. το πανευρωπαϊκό στη Βιέννη), παρέχουν σημαντικές και διαρκείς αιματολογικές και κυτταρογενετικές ανταποκρίσεις σε αυτούς τους ασθενείς. Δοκιμάζονται επίσης νέα φάρμακα της κατηγορίας αυτής, όπως το nilotinib του οποίου αναμένεται η έγκρισή του. Όλα αυτά μαζί είναι καλά νέα για τους ασθενείς.

Η μεταμόσχευση εξακολουθεί να θεωρείται ακόμη η μοναδική μέθοδος που επιφέρει ίαση αλλά λόγω μεγάλης τοξικότητας χρησιμοποιείται μετά από αποτυχία των φαρμάκων (αναστολείς της τυροσινικής κινάσης).

Η οξεία μυελοβλαστική λευχαιμία είναι συχνότερη στους ενήλικες και η επίπτωσή της αυξάνει με την ηλικία. Η θεραπεία της βασίζεται στην εντατική χημειοθεραπεία και σε μεγάλο βαθμό στην μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει σταθερή αύξηση του ποσοστού επιβίωσης κυρίως για τους νεότερους ασθενείς, που μπορούν να υποβληθούν σ’ αυτές τις θεραπείες.

Τα ποσοστά ίασης γενικά κυμαίνονται από 30-45% και αυξάνουν με τη μεταμόσχευση στελεχιαίων αιμοποιητικών κυττάρων. Τα νεότερα επιτεύγματα της επιστήμης αφορούν μονοκλωνικά αντισώματα και εξειδικευμένα φάρμακα που απευθύνονται στοχευμένα στα λευχαιμικά κύτταρα και στις γενετικές βλάβες που φέρουν, αποφεύγοντας έτσι τις επιπλοκές της χημειοθεραπείας.

Σαν παράδειγμα η χρήση της ουσίας ρετινοϊκό οξύ (Versanoid) μετέτρεψε την οξεία προμυελοκυτταρική λευχαιμία στην πιο ιάσιμη μορφή οξείας λευχαιμίας, ποσοστά επιτυχίας > 80%. Επίσης σημαντική είναι η πρόοδος στον τομέα της μεταμόσχευσης με την μοριακή τυποποίηση των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας και την καλύτερη συμβατότητα των εθελοντών δοτών, με την χρήση εναλλακτικών πηγών μοσχεύματος, όπως του ομφάλιου λώρου, των απλοταυτόσημων συγγενικών και με την εφαρμογή λιγότερο τοξικών μεταμοσχεύσεων, που μπορούν να εφαρμοστούν και σε μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς.

Σημαντική παραμένει η ανάγκη για υποστηρικτική αγωγή των ασθενών αυτών και κυρίως με μεταγγίσεις αίματος και αιμοπεταλίων.

Η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία είναι συχνότερη στα παιδιά, ιδίως 2-5 χρονών. Η θεραπεία της βασίζεται κυρίως στην εντατική χημειοθεραπεία και σε μακρόχρονη θεραπεία συντήρησης. Η μεταμόσχευση έχει θέση σε περίπτωση υποτροπής ή σε ασθενείς με κακούς προγνωστικούς παράγοντες. Έτσι ειδικά στα παιδιά η ΟΛΛ είναι ιάσιμη νόσος για την πλειονότητα των μικρών ασθενών, ποσοστά ίασης > 80%.

Οι αναστολείς της τυροσινικής κινάσης (Gleevec, Sprycel) βοήθησαν στις μορφές με θετικό χρωμόσωμα Φιλαδελφείας. Στους ενήλικες τα ποσοστά κυμαίνονται, ανάλογα με τους προγνωστικούς δείκτες. Πάντως είναι χαμηλότερα των παιδιών.

Προβλήματα

Τα στοιχεία που παραθέτουμε κάνουν φανερό ότι η έκβαση των κακοήθων αιματολογικών νοσημάτων έχει τροποποιηθεί ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η χώρα μας διαθέτει Αιματολογικές μονάδες και κέντρα μεταμόσχευσης μυελού των οστών εφάμιλλα του εξωτερικού. Ακόμα υπάρχουν αιματολογικά εργαστήρια με υψηλή εξειδίκευση στη διάγνωση των αιματολογικών κακοηθειών και οι υπηρεσίες αιμοδοσίας υποστηρίζουν τους αιματολογικούς ασθενείς κατά τον καλύτερο τρόπο. Παρόλα αυτά υπάρχουν χρόνια άλυτα προβλήματα και ορισμένα εξ αυτών οξύνονται δραματικά.

Η αντιμετώπιση των λευχαιμιών και των λεμφωμάτων στηρίζεται στο προσωπικό των Τμημάτων και Εργαστηρίων, στις Αιμοδοσίες για την παροχή έγκαιρα ερυθρών, αιμοπεταλίων και άλλων παραγώγων του αίματος, στις Μονάδες Μεταμόσχευσης, στα Κέντρα Εθελοντών Δοτών Αιμοποιητικών Κυττάρων και στις Δημόσιες Τράπεζες Ομφαλοπλακουντιακών Μοσχευμάτων. Επομένως τα προβλήματα των προαναφερθέντων παραγόντων επηρεάζουν και την αποστολή των Αιματολόγων να αντιμετωπίζουν ευχερώς και επιτυχώς τα προβλήματα των ασθενών.

Ο χώρος της Κλινικής Αιματολογίας στη χώρα μας ελάχιστα έχει τροποποιηθεί τα τελευταία χρόνια και ελάχιστες θέσεις αιματολόγων έχουν δημιουργηθεί. Η στελέχωση των υπαρχόντων Τμημάτων έχει μειωθεί δραματικά σε νοσηλευτικό, υπολείπεται σε ιατρικό και λοιπό επιστημονικό προσωπικό και διοικητική υποστήριξη.

Καθυστερεί αδικαιολόγητα η αναδιοργάνωση της Αιμοδοσίας και η προσαρμογή της στα νεότερα δεδομένα, όπως αυτά εφαρμόζονται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και απαιτούνται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/98/ΕΚ.

Μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών κυττάρων και τράπεζες ομφαλοπλακουντιακών μοσχευμάτων

Σήμερα στη χώρα μας διενεργούνται περίπου 250 μεταμοσχεύσεις στελεχιαίων αιμοποιητικών κυττάρων, όλων των ειδών, σε περισσότερες από 10 μονάδες.

Σε πέντε από αυτές διενεργούνται αλλογενείς μεταμοσχεύσεις με συγγενή δότη και σε τρεις αλλογενείς μεταμοσχεύσεις με εθελοντή μη συγγενή δότη με άδεια από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μεταμοσχεύσεων Μυελού και Αίματος. Τα αποτελέσματα των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας είναι εφάμιλλα των καλύτερων κέντρων του εξωτερικού. Δυστυχώς όμως και στον τομέα αυτόν υπάρχουν προβλήματα.

Τέλος με ευθύνη της Πολιτείας έχει καθυστερήσει η διαδικασία για τη διαπίστευση που ζητάει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μεταμοσχεύσεων Μυελού και Αίματος προκειμένου οι Μονάδες Μεταμόσχευσης να παραμείνουν μέλη της τα επόμενα χρόνια και να έχουν πρόσβαση στην αναζήτηση ξένων δοτών και παροχή μοσχευμάτων.

Δυστυχώς στον τομέα των μεταμοσχεύσεων φαίνεται ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μεταμοσχευτική πολιτική, ούτε σχετικός προγραμματισμός.

health.in.gr