Υπέρταση και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

Ίσως ο πιο διαδεδομένος από τους μύθους που κυκλοφορούν για την υπέρταση είναι ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει ένα άτομο με αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι να πάθει εγκεφαλική αιμορραγία από απότομη αύξηση της πίεσής του. Ο μύθος αυτός είναι κατάλοιπο της πριν από πενήντα περίπου χρόνια εποχής, όταν δεν υπήρχαν φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπέρτασης και οι άνθρωποι ζούσαν επί πολλά χρόνια με πιέσεις που έφταναν στα 250 ή και τα 300 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (αυτό που λέμε πίεση 25 ή 30). Αυτές οι πολύ υψηλές πιέσεις δημιουργούσαν με τα χρόνια μικρά ανευρύσματα (σαν σακουλάκια από χαλάρωση του τοιχώματος) στις αρτηρίες του εγκεφάλου. Τα ανευρύσματα αυτά, μην αντέχοντας τις πολύ αυξημένες πιέσεις μέσα στην αρτηρία, μπορούσαν κάποτε να σπάσουν, με αποτέλεσμα την αιμορραγία μέσα στον εγκέφαλο.

Σήμερα, τέτοιες μακροχρόνιες μεγάλες αυξήσεις της πίεσης σπάνια συναντιούνται και έτσι η εγκεφαλική αιμορραγία δεν είναι συχνή. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι τα εγκεφαλικά επεισόδια δεν είναι συχνά. Απλώς, σήμερα, τα περισσότερα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι ισχαιμικά και όχι αιμορραγικά -προκαλούνται, δηλαδή, από απόφραξη (βούλωμα) και όχι από ρήξη κάποιας εγκεφαλικής αρτηρίας, ακριβώς όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου οφείλεται σε απόφραξη κάποιας στεφανιαίας αρτηρίας της καρδιάς. Η απόφραξη μιας αρτηρίας είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας (της αθηρωματικής διαδικασίας), που οδηγεί βαθμιαία σε όλο και μεγαλύτερη στένωση του αυλού της.

Εδώ και πολλά χρόνια, επιδημιολογικές παρατηρήσεις έχουν κάνει γνωστό ότι, όταν η πίεση είναι αυξημένη (ακόμα και όταν η αύξηση αυτή είναι μικρή), η πιθανότητα να προκληθεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο γίνεται μεγαλύτερη. Συγκεκριμένα, έχει υπολογιστεί ότι κάθε αύξηση της διαστολικής (μικρής) πίεσης σε συνθήκες ηρεμίας, κατά 5 έως 6 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (π.χ., από 90 σε 95 χιλιοστά στήλης υδραργύρου -ή, αυτό που ο κόσμος λέει, από 9 σε 9,5) αντιστοιχεί σε αύξηση του κινδύνου να υποστεί κανείς αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια κατά 35 έως 40%. Αντίστοιχη αύξηση του κινδύνου συνεπάγεται και η αυξημένη συστολική (μεγάλη) πίεση.

Η σχέση είναι στατιστική και όχι αιτιολογική. Δεν εξηγεί, δηλαδή, με ποιο τρόπο η υπέρταση προκαλεί το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Απλώς επισημαίνει ότι όποιος έχει αυξημένη πίεση διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου στο μέλλον, σε σύγκριση με ένα συνομήλικό του που έχει χαμηλότερη πίεση. Η διαπίστωση αυτή είναι εξίσου σημαντική με το γεγονός ότι ένας άνδρας 70 ετών έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο από όσο ένας άνδρας 30 ετών.

Ωστόσο, εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι η μακροχρόνια ελάττωση της πίεσης προστατεύει από τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Συγκεκριμένα, έχει υπολογιστεί ότι η ελάττωση της διαστολικής πίεσης κατά 5 έως 6 χιλιοστά στήλης υδραργύρου για περίοδο λίγων μόνο ετών ελαττώνει τον κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 38% εξουδετερώνει, δηλαδή, εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο που αποδίδεται στην υπέρταση. Με άλλα λόγια, ο υπερτασικός που έχει επιτύχει να ρυθμίσει την πίεσή του, σε συνθήκες ηρεμίας, σε επίπεδα κάτω από 140 και κάτω από 90 χιλιοστά στήλης υδραργύρου κινδυνεύει να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο όσο και ένας συνομήλικός του που δεν έχει πίεση.

Ο κίνδυνος, λοιπόν, που διατρέχει ένα υπερτασικό άτομο να υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μακροπρόθεσμος και όχι περιστασιακός. Γι’ αυτό και είναι λάθος να αντιμετωπίζεται εκτάκτως η πίεση όταν βρίσκεται αυξημένη και να παραμελείται η καθημερινή φροντίδα για τη διατήρησή της σε κανονικά επίπεδα. Σε μερικές, μάλιστα, περιπτώσεις η αγωνιώδης προσπάθεια να ελαττωθεί γρήγορα η πίεση για να προληφθεί ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο γίνεται η ίδια υπεύθυνη για την πρόκλησή του. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η απότομη ελάττωση της πίεσης μέσα σε μια εγκεφαλική αρτηρία, της οποίας ο αυλός έχει γίνει στενός από μεγάλες αθηρωματικές πλάκες που υπάρχουν στο τοίχωμά της, ελαττώνει την παροχή αίματος σε μια περιοχή του εγκεφάλου, με συνέπεια τη νέκρωσή της. Με τη σειρά της, η νέκρωση μιας περιοχής του εγκεφάλου έχει αποτέλεσμα την παράλυση των μελών του σώματος, των οποίων η κίνηση ελέγχεται από αυτή.

Τι πρέπει να κάνει, λοιπόν, κανείς όταν διαπιστώνει ξαφνικά ότι έχει πολύ αυξημένη πίεση (π.χ., 180 ή και 200 χιλιοστά στήλης υδραργύρου); Εκείνο που πρέπει να κάνει είναι να προσπαθήσει να ηρεμήσει, κατανοώντας ότι ο κίνδυνος δεν είναι άμεσος, αλλά αφορά στο μέλλον. Συνήθως, χωρίς κανένα φάρμακο, η πίεση υποχωρεί σε χαμηλότερα επίπεδα μέσα σε λίγη ώρα αφότου ηρεμήσει το άτομο. Αν, όμως, κατά τις επόμενες ημέρες η πίεση βρίσκεται κατ’ επανάληψη αυξημένη κάτω από συνθήκες ηρεμίας, τότε πρέπει να αρχίζει καθημερινή θεραπεία με φάρμακα ή να ενισχύεται η ήδη εφαρμοζόμενη θεραπεία, ώστε να επιτυγχάνονται μακροχρόνια τιμές πίεσης σε ηρεμία κάτω από 140 η μεγάλη και 90 η μικρή. Με αυτό τον τρόπο μπορεί κανείς να είναι βέβαιος ότι στα επόμενα χρόνια θα είναι προφυλαγμένος από τους κινδύνους που συνοδεύουν την υπέρταση -και μεταξύ αυτών και από τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

health.in.gr