Το παιδί και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Διαλέξτε σωστά τα δώρα σας…

Ανάμεσα στα πιο αγαπημένα και πολυσυζητημένα δώρα και αυτής της εορταστικής περιόδου συγκαταλέγονται τα βιντεοπαιχνίδια και τα παιχνίδια των ηλεκτρονικών υπολογιστών, στα οποία τα παιδιά αφιερώνουν πολύ από τον ελεύθερο χρόνο τους. Γονείς και εκπαιδευτικοί τα αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη, καθώς διερωτώνται αν έχουν επιπτώσεις στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών. Επειδή η εμφάνιση των βιντεοπαιχνιδιών στην αγορά είναι σχετικά πρόσφατη, δεν υπάρχουν πολλά εμπεριστατωμένα ερευνητικά δεδομένα που να βεβαιώνουν τις θετικές ή τις αρνητικές συνέπειές τους.

Βιντεοπαιχνίδια και βία

Θεωρητικά, έχει υποστηριχθεί ότι τα βίαια βιντεοπαιχνίδια αποτελούν ένα μέσο για να διοχετεύσει το άτομο την επιθετικότητά του με ασφαλή τρόπο, χωρίς να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο. Παρά τον ελπιδοφόρο χαρακτήρα της θεωρίας, υπάρχει συσσωρευμένη γνώση σχετικά με την επιρροή των βίαιων τηλεοπτικών προγραμμάτων στην προσωπικότητα των ατόμων και ιδιαίτερα των παιδιών. Έτσι, οι γονείς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα σκεπτικοί και επιφυλακτικοί απέναντι στην άλλογη χρήση των βιντεοπαιχνιδιών.

Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα βασισμένα σε παιδιά δημοτικού σχολείου δείχνουν ότι η σύντομη έκθεση σε βίαια βιντεοπαιχνίδια δεν έχει επιπτώσεις στη συμπεριφορά και τη στάση ζωής τους. Έτσι, τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα και σύμφωνα με τεστ προσωπικότητας είχαν κατανόηση και έδειχναν κοινωνική αλληλεγγύη, συνέχισαν να εμφανίζουν τα ίδια χαρακτηριστικά και αφού έπαιξαν για 15 λεπτά ένα βίαιο βιντεοπαιχνίδι. Τα παιδιά που είχαν αρχικά αξιολογηθεί ότι έχουν τάσεις επιθετικότητας και ότι ήταν εριστικά, συνέχισαν να παρουσιάζουν τα ίδια χαρακτηριστικά είτε έπαιξαν βίαιο είτε μη βίαιο βιντεοπαιχνίδι. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας είναι σημαντικά, επειδή αποκαλύπτουν ότι τα προϋπάρχοντα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι αυτά που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παιδιού και όχι η έκθεσή του σε βίαια βιντεοπαιχνίδια.

Βιντεοπαιχνίδια, οι κανόνες τους και η προσωπικότητα του παιδιού

Τα ποικίλα βιντεοπαιχνίδια που κυκλοφορούν στην αγορά έχουν διαφορετικούς κανόνες. Η ερώτηση που προκύπτει είναι εάν η προσωπικότητα του παιδιού καθορίζει το πώς αυτό αντιλαμβάνεται τους κανόνες ή αν το βιντεοπαιχνίδι υπαγορεύει τους κανόνες στο παιδί, χωρίς τη συμμετοχή του στην ερμηνεία τους. Παρατηρήσεις ψυχολόγων και εκπαιδευτικών συγκλίνουν στην άποψη ότι στην πραγματικότητα είναι τόσο η προσωπικότητα του παιδιού όσο και ο σχεδιασμός των κανόνων του βιντεοπαιχνιδιού, τα οποία καθορίζουν το πώς το παιδί αντιλαμβάνεται το παιχνίδι και τους κανόνες του. Αυτό σημαίνει ότι μια ισχυρή προσωπικότητα ή ένα παιδί που έχει καλά χαρακτηρολογικά θεμέλια δεν πρόκειται να γίνει εύκολα έρμαιο των κανόνων του βιντεοπαιχνιδιού και να το χρησιμοποιήσει με λανθασμένο τρόπο. Παιδιά με επιθετικές τάσεις, για παράδειγμα, τείνουν να ερμηνεύουν τους κανόνες με μονομερή, βίαιο τρόπο, ενώ παιδιά με τάσεις κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργασίας τείνουν να ερμηνεύουν τους κανόνες με συνεργατικό, έξυπνο τρόπο, ο οποίος δεν είναι βίαιος.

Τι να προσέξουν οι γονείς σχετικά με τα βιντεοπαιχνίδια

– Τα βιντεοπαιχνίδια είναι ένα μόνο είδος παιχνιδιού και δεν θα πρέπει να αποτελούν τη μοναδική ψυχαγωγία για τα παιδιά. Όταν διαλέγουν δώρα, οι γονείς θα πρέπει να επιλέξουν και άλλου είδους παιχνίδια, τα οποία συμβάλλουν στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και συνεργασίας (π.χ., επιτραπέζια παιχνίδια).
– Τα σπορ, ιδιαίτερα τα ομαδικά, μπορούν να αποτελέσουν τον αντίποδα στη μοναχικότητα των βιντεοπαιχνιδιών.
– Οι γονείς μπορούν να επιλέξουν εκπαιδευτικά βιντεοπαιχνίδια, τα οποία δεν παρουσιάζουν βίαιες σκηνές.
– Ψυχολογικές έρευνες δείχνουν ότι, σε γενικές γραμμές, η βία έχει μικρότερη επιρροή στη συμπεριφορά του παιδιού όταν ασκείται από ανθρωπόμορφα όντα ή κινούμενα σχέδια, ενώ η επιρροή της μεγαλώνει όταν ασκείται από ανθρώπινους χαρακτήρες στο παιχνίδι.
– Οι γονείς θα πρέπει να αποφεύγουν να παίρνουν στα παιδιά τους βιντεοπαιχνίδια στα οποία το παιδί συμμετέχει και γίνεται μέρος της βίαιης σκηνής και του παιχνιδιού (όταν δηλαδή το παιδί έχει ένα ρόλο στο παιχνίδι) και αυτό γιατί η διάκριση μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας γίνεται δυσκολότερη. Προτιμότερα είναι τα βιντεοπαιχνίδια στα οποία το παιδί έχει ένα ρόλο εξωτερικό, αυτόν του παίκτη, και δεν χρειάζεται να μπει στο «πετσί του βίαιου ρόλου».
– Εναλλακτικά, τα βιντεοπαιχνίδια που είναι σχεδιασμένα για να επιλύσουν κάποιο μυστήριο (χωρίς βία) είναι γοητευτικά και προσφέρουν στο παιδί την αίσθηση της περιπέτειας και της ενεργού συμμετοχής.
– Οι γονείς θα πρέπει να επιβλέπουν τις παρέες των παιδιών τους και ειδικότερα τα παιδιά με τα οποία παίζουν βιντεοπαιχνίδια. Όταν οι βίαιες αντιδράσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και γίνονται αποδεκτές (π.χ., από κάποιο άλλο παιδί το οποίο έχει επιθετικές καταβολές), τότε η βίαιη συμπεριφορά ενισχύεται και το μήνυμα που περνά είναι ότι οι βίαιες πράξεις είναι δεκτές, με αποτέλεσμα να γίνονται μέρος του ρεπερτορίου της συμπεριφοράς του παιδιού.
– Ακόμα και όταν δύο φίλοι παίζουν δίπλα δίπλα ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι, οι γονείς μπορούν να συζητήσουν με τα παιδιά για την άμιλλα, τη χαρά του παιχνιδιού, την ευχαρίστηση του να παίζει κανείς με παρέα και έτσι να τονίσουν τις κοινωνικές πλευρές του παιχνιδιού, αντί να επικεντρωθούν στο ποιος κέρδισε και ποιος έχασε.
– Η επίδραση της βίας δεν είναι άμεση στο φυσιολογικά αναπτυσσόμενο παιδί, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι το παιδί που θα παίξει ένα βιντεοπαιχνίδι με βίαιες σκηνές δεν θα σπεύσει να τις εφαρμόσει στην πραγματικότητα.

Οι συζητήσεις των γονιών με το παιδί, οι οποίες οριοθετούν τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό, ποιες είναι οι συνέπειες συγκεκριμένων πράξεων στην πραγματικότητα και ποιες είναι κοινωνικά αποδεκτές λύσεις σε καθημερινά προβλήματα, μπορούν να αποτελέσουν ένα καλό αντίδοτο κατά της βίας που απεικονίζεται στα βιντεοπαιχνίδια.

health.in.gr