Γιατί ο Όργουελ είναι πάντα και για πάντα επίκαιρος; – Ραούλ Πεκ και Άλεξ Γκίμπνεϊ απαντούν πώς 2 + 2= 5
«Ζούμε ξανά και ξανά — όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες — το ίδιο εγχειρίδιο που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά», είπε ο Ραούλ Πεκ, σκηνοθέτης του Όργουελ: 2+2=5 μεταξύ άλλων
Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του ντοκιμαντέρ Όργουελ: 2+2=5, ο Ραούλ Πεκ και ο Άλεξ Γκίμπνεϊ έδωσαν μια συνέντευξη στο Democracy Now. Το ντοκιμαντέρ εξερευνά τη ζωή και το έργο του θρυλικού συγγραφέα, αλλά και το γιατί τα πολικά του γραπτά παραμένουν επίκαιρα μέχρι και σήμερα.
«Ζούμε ξανά και ξανά — όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, στην Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική — το ίδιο εγχειρίδιο που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά», λέει ο Πεκ, σκηνοθέτης της ταινίας.
Ο Γκίμπνεϊ, παραγωγός της ταινίας, σημειώνει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί την τέλεια ενσάρκωση της «επίθεσης στην κοινή λογική» που χαρακτηρίζει κάθε αυταρχικό σύστημα. «Αυτό που ξέρεις ενστικτωδώς ότι είναι αληθινό ανατρέπεται από τον αυταρχικό ηγέτη, ώστε τα πάντα να πηγάζουν από αυτόν», λέει ο Γκίμπνεϊ. «Επινοεί πράγματα επιτόπου, αλλά περιμένει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό ως αλήθειες».
Στις μέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ το 2017, κατά την πρώτη του θητεία, το 1984 του Τζορτζ Όργουελ έγινε μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ. Το κλασικό δυστοπικό έργο του 1949 εισήγαγε στον κόσμο έννοιες όπως «Μεγάλος Αδελφός», «αστυνομία της σκέψης», «νέα γλώσσα» (newspeak) και «διπλοσκέψη» (doublethink). Ο Όργουελ έγραψε το 1984 ως μια προειδοποιητική ιστορία πριν από περισσότερα από 75 χρόνια, και κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι ακόμη πιο επίκαιρο σήμερα, στη δεύτερη θητεία του Τραμπ και παγκοσμίως.
Τι έχουν να πουν όμως για αυτά οι Πεκ και Γκίμπνεϊ και γιατί ο Όργουελ είναι πάντα και για πάντα επίκαιρος;
«Η απάντηση είναι στα χέρια του καθενός μας — δημοσιογράφων, πολιτικών, κοινωνίας των πολιτών. Όπως στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα: ένας συνασπισμός πολύ διαφορετικών ανθρώπων που άλλαξαν τη χώρα»
Ο Όργουελ όχι ως δυστοπία, αλλά ως πραγματικότητα
Ο Πεκ επιλέγει τον τελευταίο χρόνο ζωής του συγγραφέα, όταν έδινε μάχη με τη φυματίωση για να ολοκληρώσει το 1984. «Για μένα η ιστορία ήταν ο Όργουελ που παλεύει να τελειώσει το βιβλίο του, ενώ ξέρει ότι δεν έχει χρόνο. Αυτό μου έδωσε τον άξονα για να ξαναδώ όλο του το έργο», εξηγεί ο σκηνοθέτης.
Από τη Βιρμανία και την αποικιοκρατία μέχρι τον Ισπανικό Εμφύλιο, οι εμπειρίες του Όργουελ δεν ήταν θεωρητικές: «Ήταν ο ίδιος ο δυνάστης και κατάλαβε το τίμημα. Αυτή η εμπειρία διαμόρφωσε όλη του τη σκέψη», λέει ο Πεκ.
Η «επίθεση στην κοινή λογική»
Ο Γκίμπνεϊ τονίζει ότι ο Όργουελ έδειξε πώς λειτουργεί ο αυταρχισμός: «Αυτό που ξέρεις ενστικτωδώς ότι είναι αληθινό ανατρέπεται από τον ηγέτη, ώστε όλα να πηγάζουν από αυτόν. Επινοεί πράγματα επί τόπου και περιμένει να αντιμετωπίζονται ως αλήθειες. ‘Δύο και δύο κάνουν πέντε’. Αυτό είναι το σύνθημα, ο τρόπος με τον οποίο μας υποχρεώνει να πάμε κόντρα στη δική μας κοινή λογική».
Η δύναμη του λόγου
Το φιλμ δίνει σύγχρονα παραδείγματα: «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» σημαίνει «εισβολή στην Ουκρανία», «κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης» σημαίνει «στρατόπεδο συγκέντρωσης», «αντισημιτισμός» σημαίνει πλέον «όρος-όπλο για να φιμώνονται οι επικριτές του ισραηλινού στρατού».
«Όταν δεν μπορείς πια να εμπιστευτείς τη γλώσσα, δεν ζεις σε δημοκρατία», τονίζει ο Πεκ, επισημαίνοντας πώς τα social media πολλαπλασιάζουν την παραπληροφόρηση «επί εκατομμύρια».
Το διπλό παιχνίδι της εξουσίας
Ο Πεκ θυμάται: «Ως παιδί άκουγα τον Κένεντι να μιλά για δημοκρατία, ενώ την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ στήριζαν τη δικτατορία στη χώρα μου. Αυτή η διπλή γλώσσα υπήρχε πάντα: άλλο τι λέγεται, άλλο τι γίνεται». Αυτό, όπως εξηγεί, είναι και το μάθημα του Όργουελ: ότι δεν περιέγραφε μια φανταστική δυστοπία, αλλά τον μηχανισμό της εξουσίας όπως λειτουργεί στην πράξη.
Η ευθύνη της κοινωνίας
Ο Πεκ αποφεύγει τη λέξη «αισιοδοξία». Μιλά για ευθύνη: «Η απάντηση είναι στα χέρια του καθενός μας — δημοσιογράφων, πολιτικών, κοινωνίας των πολιτών. Όπως στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα: ένας συνασπισμός πολύ διαφορετικών ανθρώπων που άλλαξαν τη χώρα».
«Όταν δεν μπορείς πια να εμπιστευτείς τη γλώσσα, δεν ζεις σε δημοκρατία»
2+2=5
Το Όργουελ: 2+2=5 υπενθυμίζει γιατί ο συγγραφέας του 1984 παραμένει επίκαιρος. Είναι μια προειδοποίηση για το παρόν, όπου η αλήθεια αμφισβητείται καθημερινά. Γιατί ο ολοκληρωτισμός δεν έρχεται μόνο με στρατόπεδα και λογοκρισία, αλλά και με μια απλή φράση: όταν σε πείθουν ότι «δύο και δύο κάνουν πέντε».
- Ελ Σαλβαδόρ: Στρατιωτικοί θα δικαστούν για τη διαβόητη σφαγή 986 πολιτών στο Ελ Μοσότε
- Το Μπανγκλαντές υπέγραψε επιστολή προθέσεων για την απόκτηση Eurofighter από την Ιταλία
- Εκτέλεση θανατοποινίτη στη Φλόριντα – Είχε κριθεί ένοχος για τον φόνο μητέρας
- Τενερίφη: Ακόμα 4 τουρίστες νεκροί στην Ισπανία εξαιτίας γιγάντιων κυμάτων
- Σουδάν: Συνετρίβη μεταγωγικό αεροσκάφος – Δεν υπάρχουν επιζώντες
- Η αστυνομία στο Βερολίνο, μπορεί να μπει σε σπίτια και να εγκαθιστά κατασκοπευτικό λογισμικό
