Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Α’)
Εξ όσων γνωρίζουμε, η γραφή πρωτοεμφανίστηκε στη Μέση Ανατολή, και ειδικότερα στην πόλη Ουρούκ της Μεσοποταμίας, κατά τους τελευταίους αιώνες της 4ης χιλιετίας π.Χ.
Η χρήση της γραφής αποτελεί, ως γνωστόν, το συνηθέστερο –αν και όχι απόλυτα ασφαλές– κριτήριο για το διαχωρισμό της προϊστορίας από την ιστορία και, συνακόλουθα, για την ταξινόμηση των ανθρώπινων κοινωνιών του παρελθόντος σε προϊστορικές ή ιστορικές. Στο πλαίσιο της πρωτοϊστορίας λοιπόν, η εμφάνιση της γραφής σε αρχικό στάδιο συνέπεσε με την εμφάνιση των πρώιμων μορφών του κράτους.
Αυτό συνέβη στη Μέση Ανατολή, και ειδικότερα στην πόλη Ουρούκ της Μεσοποταμίας, κατά τους τελευταίους αιώνες της 4ης χιλιετίας π.Χ. Στο θρησκευτικό κέντρο της πόλης αυτής, που διακρινόταν για την πολιτική ισχύ της, την πολύπλοκη κοινωνική διαστρωμάτωσή της και τις εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές της, εντοπίστηκε –σε χιλιάδες ενεπίγραφες πήλινες πινακίδες και σε πολυάριθμα σφραγίσματα κυλινδρικών σφραγιδόλιθων– η παλαιότερη γνωστή ένδειξη για τη χρήση της γραφής. Κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ., κι ενόσω εξελισσόταν και τελειοποιούνταν (με τη μετατροπή των συμβόλων από εικονιστικά σε σφηνοειδή διαμέσου της σφηνοειδούς γραφίδας) το εν λόγω σύστημα γραφής, ώστε να ανταποκρίνεται στις αυξημένες απαιτήσεις της νέας πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας, η χρήση της γραφής διείσδυσε στα περισσότερα πεδία του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ύπαιθρο. Από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. και μετά η σφηνοειδής γραφή εξαπλώθηκε και σε άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής.
Όσον αφορά τώρα την εμφάνιση της γραφής στην Αίγυπτο, αυτή έλαβε χώρα όπως και στην περίπτωση της Μεσοποταμίας πριν από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ., ενδεχομένως ως απόρροια επαφών της αιγυπτιακής κοινωνίας με τη νοτιοδυτική Ασία κατά την περίοδο αυτήν. Και εδώ το σύστημα γραφής εξελίχθηκε και τελειοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ., προκειμένου να παρουσιαστεί με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο από τα ολιγάριθμα μέλη της εγγράμματης αριστοκρατίας η ιδεολογία της κεντρικής εξουσίας (πυλώνες τού αυστηρώς συγκεντρωτικού αιγυπτιακού συστήματος διοίκησης ήταν αφενός ο θεϊκός χαρακτήρας του και αφετέρου ο ρόλος του ως εγγυητή της πολιτικής και γεωγραφικής ενότητας του κράτους). Από τα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ. και μετά οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Αίγυπτο επέτρεψαν την ευρύτερη διάδοση της γραφής και τη χρήση της για κείμενα ποικίλου –και όχι μόνο θρησκευτικού, όπως συνέβαινε έως τότε– περιεχομένου.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, τρισδιάστατη απεικόνιση της πόλης Ουρούκ.
- Βanda Entopica: Καταγγέλει τον δήμαρχο της Φλώρινας για απειλές, επειδή τραγούδησε Σλάβικα
- Καλιφόρνια: Τρεις νεκρούς άφησε πίσω της η σαρωτική καταιγίδα
- Από τον Φόντεν στον Ρόδρι: Τα «αστέρια» της Premier League που «κατέρρευσαν» χρηματιστηριακά στο 2025 (pic)
- Ιαπωνία: Επίθεση με μαχαίρι σε εργοστάσιο – Τουλάχιστον 15 τραυματίες, συνελήφθη ο δράστης
- Από τα μπαχαρικά μέχρι τον έρωτα, τα πιο τρελά γκάτζετ που έφερε το 2025 στον κόσμο της τεχνολογίας
- Από την UEFA στη Νότια Αμερική: και το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο υιοθετεί το Financial Fair Play
- Άρης Μουγκοπέτρος: Στα δικαστήρια της Τρίπολης μετά τη μήνυση της συζύγου του – «Αισθάνθηκε ότι απειλείται» λέει ο δικηγόρος της
- Havaianas – Και για ποιον λόγο, παρακαλώ, η Δεξιά μποϊκοτάρει τις αγαπημένες σαγιονάρες της Βραζιλίας;
![Χρυσή βίζα: Μειώνονται οι αιτήσεις – Γιατί φρενάρει η ζήτηση [πίνακες]](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2025/11/golden-visa-768x516-1-1-300x300.jpg)
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Πέμπτη 25.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/evgeni-tcherkasski-bE4C_M7M4xY-unsplash-1-315x220.jpg)
![Χρυσή βίζα: Μειώνονται οι αιτήσεις – Γιατί φρενάρει η ζήτηση [πίνακες]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/ot_golden_visa24_1-1200x703-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442