Ελληνες της Διασποράς και παιδιά στο Γουλανδρή

Οι άνθρωποι που γνωρίζεις καλά φαίνονται στα δύσκολα. Και ο διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Κυριάκος Κουτσομάλλης, ήξερε ότι οι έλληνες καλλιτέχνες που είχαν ζήσει στο Παρίσι αλλά και αρκετοί ακόμα εικαστικοί της Διασποράς από άλλες γωνιές του πλανήτη – με πολλούς από τους οποίους διατηρούσε προσωπικές σχέσεις και των οποίων το έργο γνωρίζει εις βάθος –  θα του έδιναν μέσα από τις δημιουργίες τους τη λύση στην εφετινή δύσκολη συγκυρία.

Τα μέτρα για την προστασία από τον κοροναϊό ανάγκασαν το Ιδρυμα να αναβάλει την πολυαναμενόμενη αναδρομική έκθεση του εκ των σημαντικότερων σύγχρονων ελλήνων ζωγράφων, Γιώργου Ρόρρη, ώστε να μη στερηθεί τους επισκέπτες που θα της άξιζαν. Ωστόσο ο εκθεσιακός χώρος στην Ανδρο δεν ήθελε επ’ ουδενί να μείνει κλειστός και να επαναληφθεί το «κενό» του 1991, όταν η προγραμματισμένη έκθεση του Πάουλ Κλέε αναβλήθηκε επειδή οι δανειστές απέσυραν διαδοχικά τα έργα που επρόκειτο να στείλουν στην Ανδρο λόγω του Πολέμου στον Κόλπο. Και κάπως έτσι συνέλαβε την ιδέα για μια έκθεση με έργα των ελλήνων εικαστικών της Διασποράς (ορισμένοι ιδιαιτέρως γνωστοί στο εγχώριο φιλότεχνο κοινό και άλλοι όχι τόσο) και με δημιουργίες τους που προέρχονται από τη συλλογή του Ιδρύματος, καθώς δεν επαρκούσε ο χρόνος για δάνεια.

«Σαφώς και πρόκειται για μια έκθεση που είναι λύση ανάγκης και από την οποία απουσιάζουν ορισμένοι σημαντικοί καλλιτέχνες, όμως έχει τη δική της οντότητα και θα προσφέρει στους επισκέπτες την κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα» έδωσε ο διευθυντής του Ιδρύματος το στίγμα της φετινής διοργάνωσης, την οποία και επιμελείται, υπό τον τίτλο «Αφαιρετικές προσεγγίσεις ελλήνων καλλιτεχνών της Διασποράς».

Σαράντα τέσσερα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και εγκαταστάσεις με την υπογραφή 19 σπουδαίων δημιουργών, πολλοί εκ των οποίων έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην Ιστορία της Τέχνης διεθνώς, έχουν ήδη πάρει τη θέση τους στους τρεις ορόφους του εκθεσιακού χώρου στη Χώρα της Ανδρου και από την Τετάρτη θα ταξιδεύουν με «έναν ρυθμό αισθητικό» τους επισκέπτες από τα μεταλλικά γλυπτά της Χρύσας ως τα τρισδιάστατα έργα του Παύλου καμωμένα από τις πολύχρωμες λωρίδες των διαφημιστικών αφισών. Από τον εκκεντρικό και μονήρη κόσμο του Λουκά Σαμαρά όπως αποκρυσταλλώνεται στις πολαρόιντ του ώς τις φόρμες της Σοφίας Βάρη που διακρίνονται για «τον ανατρεπτικού κάλλους αισθησιασμό τους». Από τον σκοτεινό κόσμο του Νάκη Παναγιωτίδη ώς εκείνον που έχτισε ο Γιάννης Κουνέλης με υλικά που είχαν πέσει σε ανυποληψία, αλλά και στους γεμάτους χρώματα καμβάδες του αφηρημένου εξπρεσιονιστή Αλκη Πιερράκου. Από τον διάλογο τέχνης και τεχνολογίας όπως τον αντιλαμβάνεται ο Μπάμπης Βεκρής ώς τον βαρύ εξπρεσιονισμό του παραγνωρισμένου στην Ελλάδα Τζον Χριστοφόρου, την υπαινικτική παραστατικότητα του Ντίκου Βυζάντιου, την αδάμαστη φαντασία του Τάκη, αλλά και τις με ετέροκλητα υλικά γλυπτικές δημιουργίες της Λίντα Μπένγκλις, μεταξύ άλλων.

Κι ενώ το ταξίδι στον χρόνο (καθώς οι περισσότεροι από τους εικαστικούς της έκθεσης αναζήτησαν την τύχη τους εκτός ελληνικών συνόρων τις δεκαετίες 1950 – 1960) αλλά και στην υφήλιο (καθώς έχουν γεννηθεί ή ζήσει και στις δύο ακτές του Ατλαντικού) θα πραγματοποιηθεί στην Ανδρο, στην Αθήνα το κλίμα είναι διαφορετικό. Στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου – το οποίο από τις 2 Οκτωβρίου έως τις 13 Μαρτίου υποδέχθηκε 106.479 επισκέπτες – έχουν βρει τη θέση τους έργα 252 παιδιών, τα οποία και δημιούργησαν εν μέσω καραντίνας κατόπιν ανοικτής πρόσκλησης του Ιδρύματος. Ρομπότ από χαρτόκουτα, κάλτσες που έχουν μετατραπεί σε φιδόμορφα τέρατα, βότσαλα που έχουν μακιγιαριστεί σαν φρουτάκια, πολύχρωμες τσάντες, «ιπτάμενοι» αθλητές πολεμικών τεχνών, αλλά και ζωγραφικά έργα εμπνευσμένα από τον Πικάσο και τον Ντεγκά, προσφέρουν μια διαφορετική θέαση στη δύσκολη εμπειρία της απομόνωσης. Την έκθεση επιμελούνται η Κατερίνα Γεωργοπούλου και ο Γιάννης Κετιπίδης.

Φωτογραφίες: Χριστόφορος Δουλγέρης