Γιατί ο Τσίπρας συνιστά στην Ιταλία να κάνει «κωλοτούμπα» α λα ΣΥΡΙΖΑ

Η είδηση προκάλεσε μεγάλη εντύπωση όπως ήταν αναμενόμενο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της ιταλικής εφημερίδας Corriere della Sera, ο Αλέξης Τσίπρας επικοινώνησε με ιταλούς πολιτικούς και τους συνέστησε να αποδεχτούν τους όρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να αλλάξουν τον προϋπολογισμό που έχουν καταθέσει και ο οποίος τους έχει φέρει σε αντιπαράθεση με την ΕΕ.

«Θα ήταν καλύτερο να κάνετε σήμερα αυτά που ούτως ή άλλως θα κάνετε αργότερα», φέρεται να τους συνέστησε.

Η σύγκρουση Ιταλίας και ΕΕ για τις πολιτικές λιτότητας

Θυμίζουμε ότι η ιταλική κυβέρνηση βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τo Eurogroup σε σχέση με το σχέδιο προϋπολογισμού του 2019 που έχει καταθέσει.

Οι ευρωπαϊκές αρχές εκτιμούν ότι ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός απειλεί να οδηγήσει το 2020 σε έλλειμμα άνω του 3%, δηλαδή πάνω από το όριο που θέτει η Συνθήκη της Λισαβόνας. Η ιταλική κυβέρνηση διαφωνεί και επιμένει ότι θα διατηρήσει σε όλα τα επόμενα χρόνια τα ελλείμματα σταθερά κάτω του 3% και άρα δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πέτρα του σκανδάλου είναι δύο μέτρα που είχαν αποτελέσει «σημαίες» του κυβερνητικού συνασπισμού: το «εισόδημα των πολιτών», δηλαδή η εξασφάλιση ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα καθώς και ένα μια ασφαλιστική ρύθμιση που επιτρέπει τη συνταξιοδότηση στα 62 έτη με 38 χρόνια προϋπηρεσίας.

Τα μέτρα αυτά ορίζουν το «κοινωνικό προφίλ» της ιταλικής κυβέρνησης που κατά τα άλλα προτείνει έναν προϋπολογισμό που δεν διαφέρει από τους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς λιτότητας.

Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που θέλει να βάλει την Ιταλία σε «Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος», θεωρεί ότι πρέπει να περικοπούν αυτά τα μέτρα και η Ιταλία να εφαρμόσει ακόμη πιο επιθετικά μέτρα λιτότητας για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του συσσωρευμένου δημοσίου χρέους της που φτάνει το 130% του ΑΕΠ.

Με βάση τα ισχύοντα στην Ευρώπη εάν το κράτος-μέλος δεν συμμορφωθεί στις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τότε του επιβάλλεται πρόστιμο που φτάνει το 0.5% του ΑΕΠ και πάγωμα των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Η διαδικασία δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί σε βάρος κάποιας χώρας, όμως αποτελεί ένα πραγματικό ενδεχόμενο.

Μια σύγκρουση με επίδικο το εάν θα χαλαρώσει η λιτότητα

Η πολιτική σημασία της αντιπαράθεσης είναι προφανής και αφορά το εάν κατά πόσο έχει το δικαίωμα ένα κράτος-μέλος της ΕΕ να μπορεί να παρεκκλίνει από τον τρόπο που η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι μηχανισμοί της ορίζουν την προσήκουσα δημοσιονομική πειθαρχία.

Υπό κανονικές συνθήκες μια χώρα όπως η Ελλάδα, που έχει πληρώσει πολύ ακριβά την «πειθαρχική» αυτή λογική, αυτό τον δημοσιονομικό ζουρλομανδύα που είναι το πλέγμα δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και της Ευρωζώνης, μια χώρα που υπέστη την ακραία συνθήκη μειωμένης κυριαρχίας και άγριας λιτότητας των μνημονίων, θα έσπευδε να ταχθεί υπέρ της χαλάρωσης των κανόνων και της παροχής μεγαλύτερης ευελιξίας στα επί μέρους κράτη-μέλη. Σε τελική ανάλυση δεν προκύπτει από κάποιο φυσικό νόμο ότι το έλλειμμα 2.9% αποτυπώνει δημοσιονομική σύνεση ενώ το έλλειμμα 3,1% δημοσιονομική αφροσύνη.

Ακόμη περισσότερο, εάν συνυπολογίσουμε ότι παρά τους επιθετικούς τόνους δεν είναι τόσο εύκολο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει κυρώσεις σε μια χώρα του ευρωπαϊκού «πυρήνα», που είναι ταυτόχρονα μια πολύ μεγάλη οικονομία, τότε η όλη αντιπαράθεση θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένα παράθυρο ευκαιρίας για να υπάρξει μια συνολικότερη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων, ιδίως σε μια περίοδο όπου και όλο και περισσότερο συζητιέται το ενδεχόμενο νέας ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας.

Ειδικά για την Ελλάδα μια καλύτερη και ορθολογικότερη αντίληψη των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας θα είχε άμεσο αντίκτυπο και στους όρους της μεταμνημονιακής επιτήρησης και των συνεχιζόμενων πιέσεων των «θεσμών».

Σε τελική ανάλυση αυτό θα αντιστοιχούσε και στις διάφορες κατά καιρούς εκκλήσεις της ελληνικής κυβέρνησης για μια «συμμαχία του Ευρωπαϊκού Νότου» ενάντια στις πολιτικές λιτότητας και περικοπών που κυρίως εκπορεύονται από τη Γερμανία.

Ωστόσο, αντί για όλα αυτά όχι μόνο έχουμε αυτές τις πληροφορίες για το τι συμβούλευσε τους Ιταλούς ο πρωθυπουργός αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι η Ελλάδα, που συμμετέχει στο Eurogroup, έχει συνυπογράψει τις επιθετικές για την Ιταλία εκτιμήσεις του συγκεκριμένου οργάνου.

Μάλιστα, ο επικεφαλής του Eurogroup Μάριο Σεντένο δήλωσε ότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης στηρίζουν την απόρριψη του ιταλικού προϋπολογισμού από την Κομισιόν και τις κυρώσεις που η τελευταία προτίθεται να επιβάλει στην Ιταλία. Κατά συνέπεια όλα δείχνουν ότι εάν τεθεί θέμα να παρθούν αποφάσεις για την Ιταλία, ακόμη και για επιβολή κυρώσεων, η Ελλάδα θα συμφωνήσει.

Από το «ριζοσπαστισμό» στη μοιρολατρία

Όμως, η πιο χαρακτηριστικό αποστροφή του πρωθυπουργού είναι το «ούτως ή άλλως θα κάνετε αργότερα».

Δηλαδή, ο πρωθυπουργός μιας –υποτίθεται– αριστερής κυβέρνησης, που ανέβηκε στην εξουσία διεκδικώντας την «ανατροπή» και την ριζική αλλαγή, έρχεται και προτείνει ως μόνη λύση την μοιρολατρική αντίληψη ότι τίποτα δεν αλλάξει στην Ευρώπη, ότι καμία χώρα (και κανένα κίνημα) δεν μπορεί να δοκιμάσει να τροποποιήσει τους συσχετισμούς, ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα συμμαχιών, ότι δεν υπάρχει έξοδος μια αποτυχημένη λογική λιτότητας την οποία υποτίθεται ότι για χρόνια κατήγγειλε.

Είναι προφανές ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με έναν «ρεαλισμό» (άλλωστε «ρεαλιστικά» θα έλεγε κανένας ότι η Ιταλία έχει μεγαλύτερα περιθώρια να αντισταθεί στις ευρωπαϊκές πιέσεις), αλλά με μια βαθύτερη μετατόπιση του Αλέξη Τσίπρα όπως και του ΣΥΡΙΖΑ προς ακόμη πιο «συστημικές» κατευθύνσεις, τέτοιες που τους οδηγούν στο να θέλουν να μιλούν στο όνομα μιας «Ευρώπης» που νουθετεί τους δημοσιονομικά απείθαρχους. Ομολογουμένως, ενδιαφέρουσα αλλαγή θέσης.

Και βέβαια το επιχείρημα περί των προβλημάτων που μπορεί να υπάρχουν με το συνολικό προσανατολισμό της ιταλικής κυβέρνησης ή την παρουσία της ακροδεξιάς στο εσωτερικό της, δεν μπορεί να ακυρώσει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρούεται με την Ιταλία όχι για τις πολιτικές της τελευταίας στο μεταναστευτικό, αλλά για το δημοσιονομική πολιτική και τα ελλείμματα και το εάν πρέπει να καθιερωθούν ορισμένα μέτρα κοινωνικής πολιτικής.

Ας σημειώσουμε τέλος, ότι με βάση και τον αρνητικό συσχετισμό που διαμορφώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ήδη είχαμε τα πρώτα σημάδια ότι η ιταλική κυβέρνηση είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί με αφετηρία την προσπάθεια για χαμηλότερα ελλείμματα. Άρχισε, φαίνεται να εισακούεται η παραίνεση Τσίπρα.