Καλλιεργώντας… τον λαχανόκηπό μας

Μπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα σε μια ευρύτατη ποικιλία ειδών.
Με λίγες βασικές γνώσεις και πολύ κέφι, θα ζωντανέψετε μια άχαρη γωνιά του κήπου ή της βεράντας σας και θα έχετε τη χαρά να γευτείτε τους καρπούς των κόπων σας, βελτιώνοντας τη διατροφή σας με φρέσκα και υγιεινά προϊόντα και εξοικονομώντας ίσως και ένα σημαντικό ποσό, σε εποχές κρίσης…

– Τι λαχανικά υπάρχουν;
Διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες λαχανικών, ανάλογα με το ποιο τμήμα τους τρώγεται: ολόκληρο το πάνω μέρος του φυτού: σέλινο, κρεμμύδι κ.ά. το υπόγειο μέρος του φυτού: καρότο, πατάτα, πατζάρι, ραπανάκι κ.ά. τα φύλλα: άνηθος, μαϊντανός, μαρούλι, σπανάκι, ραδίκια κ.ά. τα άνθη: αγκινάρα, μπρόκολο, κουνουπίδι κ.ά. οι καρποί: αγγούρι, αρακάς, κολοκυθάκι, κουκιά, καρπούζι, μελιτζάνα, τομάτα, μπάμια, πιπεριά, πεπόνι, φασολάκι, φράουλα κ.ά.

– Πού θα καλλιεργήσω;
Διαλέξτε μια ηλιόλουστη θέση στον κήπο, με καλό αερισμό και γόνιμο, αφράτο χώμα (όχι αμμώδες ούτε συμπαγές), που στραγγίζει καλά. Σκαλίστε τo έδαφος καλύτερα το φθινόπωρο και προσθέστε κοπριά ή άλλου είδους οργανική ουσία (φυλλόχωμα, κόμποστ κ.λπ.).
Ανάλογα με τα φυτά που θα επιλέξετε και τον τρόπο ποτίσματος, θα πρέπει να διαμορφώσετε παρτέρια, να ανοίξετε αυλάκια και αν το έδαφος είναι επικλινές να φτιάξετε πεζούλες.
Αν πρόκειται να καλλιεργήσετε στη βεράντα σας, θα χρησιμοποιήσετε μεγάλες ζαρντινιέρες, τις οποίες θα γεμίσετε με το κατάλληλο χώμα, αφού τοποθετήσετε στον πάτο μια στρώση χοντρό χαλίκι και πάνω μια στρώση λεπτότερο, ώστε να γίνεται σωστή αποστράγγιση.

– Απαιτήσεις
Τα φυτά θα μεγαλώσουν σωστά και θα δώσουν καλή παραγωγή, αν καλύπτουν τις βασικές ανάγκες τους σε θερμότητα, φως, αέρα, νερό και θρεπτικά στοιχεία.
Η θερμότητα και η ένταση του φωτός επηρεάζουν τη φωτοσύνθεση, γι’ αυτό τα φυτά θερμής περιόδου δεν ευδοκιμούν το χειμώνα, ενώ εκείνα της ψυχρής περιόδου δεν ευδοκιμούν το καλοκαίρι.
Λαχανικά της θερμής περιόδου είναι: το αγγούρι, το καρπούζι, το κολοκύθι, η μελιτζάνα, η μπάμια, η πιπεριά, το πεπόνι, η τομάτα, η φράουλα κ.ά.
Λαχανικά της ψυχρής περιόδου είναι: η αγκινάρα, ο άνηθος, ο αρακάς, το καρότο, τα κουκιά, τα κρεμμύδια, το λάχανο, ο μαϊντανός, το μαρούλι, το μπρόκολο, η πατάτα, το πατζάρι, το ραδίκι, το ραπανάκι, το σέλινο, το σκόρδο, το σπανάκι κ.ά.

– Πότισμα
Η εξασφάλιση άφθονου νερού, καλής ποιότητας είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια των λαχανικών, ιδίως στα πρώτα στάδια ανάπτυξης και κατά το δέσιμο των καρπών.
Παραδοσιακά το πότισμα γίνεται με αυλάκια, τα τελευταία χρόνια όμως προτιμάται η μέθοδος της τεχνητής βροχής και το πότισμα με σταγόνες που εξοικονομούν σημαντικές ποσότητες νερού.

– Σπορά
Τα περισσότερα είδη πολλαπλασιάζονται με σπόρο, που σπέρνεται είτε απευθείας στον κήπο είτε σε σπορείο και, όταν τα φυντάνια αναπτυχθούν, μεταφυτεύονται στην οριστική θέση τους (μετά 1-2 μήνες).

– Φροντίδες Αραίωμα: Αν μετά τη σπορά έχουν φυτρώσει πολλά φυντάνια, γίνεται ένα αραίωμα, ώστε όσα μείνουν να μπορούν να αναπτυχθούν σωστά.
– Σκάλισμα: Γίνεται ελαφρύ σκάλισμα 1-3 φορές, για να σπάσει η κρούστα του εδάφους, χωρίς να καταστραφούν οι ρίζες των φυτών.
– Ξεβοτάνισμα: Με το σκάλισμα απομακρύνονται και τα αγριόχορτα (ζιζάνια).
Κορυφολόγημα: Ανάλογα με το είδος, χρειάζεται να γίνει ένα κορυφολόγημα – βλαστολόγημα, στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης, ώστε να διευκολυνθεί το δέσιμο των καρπών.
– Πότισμα: Οι ανάγκες σε νερό κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης διαφέρουν ανάλογα με το είδος του φυτού και περιορίζονται σημαντικά κατά την ωρίμανση.
– Αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών: Ένα πλήθος επιβλαβών εντόμων, ακάρεων και άλλων εχθρών, αλλά και μυκήτων, βακτηρίων, ιών κ.λπ. προσβάλλουν τα λαχανικά, καταστρέφοντας φύλλα, καρπούς ή και ολόκληρα τα φυτά ή απλά στιγματίζοντάς τα.
Επειδή ιδίως οι ασθένειες στα λαχανικά μεταδίδονται πολύ εύκολα και δύσκολα αντιμετωπίζονται, το καλύτερο είναι να τις προλαβαίνουμε, φροντίζοντας:
α. να σπέρνουμε υγιείς και απολυμασμένους σπόρους και να φυτεύουμε φυτά από υγιείς φυτείες,
β. να χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες, να διαμορφώνουμε κατάλληλα το έδαφος του λαχανόκηπου ώστε να αποστραγγίζει εύκολα,
γ. να καταστρέφουμε τα φυτά της προηγούμενης καλλιέργειας,
δ. να απομακρύνουμε τα αγριόχορτα, να ακολουθούμε τη σωστή διαδοχή των καλλιεργειών από χρονιά σε χρονιά (αμειψισπορά).
– Συγκομιδή: Η συγκομιδή των λαχανικών γίνεται, ανάλογα με το είδος, όταν τα φύλλα, οι καρποί και γενικά το εδώδιμο μέρος τους αποκτήσει το κατάλληλο μέγεθος, χρώμα, υφή και γεύση.

Επιμέλεια: Εύα Χατζηαργυροπούλου