«Η ελληνική κασέλα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καπόν

Η κασέλα υπήρξε για πολλούς αιώνες το μοναδικό φυλακτικό έπιπλο του ελληνικού σπιτιού. Αντικείμενο μεγάλης χρηστικής αξίας, καθώς συνδεόταν με ποικίλες εκδηλώσεις του καθημερινού βίου και τους σημαντικότερους σταθμούς της ανθρώπινης ζωής (γέννηση, γάμος, θάνατος), το έπιπλο αυτό απέκτησε από πολύ νωρίς μια βαθύτερη, συμβολική διάσταση στη φαντασία του ελληνικού λαού.

Οι συγγραφείς του βιβλίου δεν περιορίζονται απλώς σε μια συστηματική παρουσίαση των γενικών τυπολογικών χαρακτηριστικών της ελληνικής κασέλας και των κατά τόπους παραλλαγών της. Δεν μας εισάγουν απλώς στα μυστικά του περιεχομένου, στη γενεολογία και στις γλωσσικές παραλλαγές της ορολογίας (σεντούκι, μπαούλο, καναβέτα κ.α.), αλλά προχωρούν σε μια, εις βάθος, ερμηνεία των πλούσιων διακοσμήσεων, με τη φιλοδοξία να προσφέρουν στον σύγχρονο Έλληνα ένα ερμηνευτικό «κλειδί» για να ξεκλειδώσει τα μυστικά των λησμονημένων αυτών επίπλων και να ανασύρει τους θησαυρούς του ελληνικού λαϊκού ψυχισμού που φυλάνε μέσα τους.

Ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελος Δεληβοριάς, προλογίζοντας την παρουσίαση του βιβλίου, υπογράμμισε την εξαιρετική σημασία αυτής της έκδοσης και μίλησε για το επίπονο πολύχρονο και εξουθενωτικό οδοιπορικό των συγγραφέων στον ελλαδικό χώρο, προκειμένου να εντοπιστούν τα παραδείγματα που εικονογραφούν το λεύκωμα.
«Υπήρξαν μέχρι τώρα κάποιες σποραδικές μελέτες πάνω στο θέμα της ελληνικής κασέλας, αλλά μια συγκεντρωτική θεώρηση όλου του υλικού έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία. Η έκδοση αυτή είναι μια ομολογουμένως μνημειακή μονογραφία πάνω στις ξυλόγλυπτες και τις ζωγραφιστές κασέλες του ελληνικού χώρου. Ένα ανεκτίμητο corpus, όπου βρίσκονται αποθησαυρισμένα και ταξινομημένα τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα από τις διάφορες περιοχές όλης της επικράτειας», ανέφερε.

«Η Βιργινία Ματσέλη γύρισε όλη την Ελλάδα, έψαξε, αποτύπωσε, αξιολόγησε και επέλεξε για να μας παρουσιάσει μέσα από αυτό το λεύκωμα, όχι απλά την κασέλα με μια μελέτη – αισθητική αξιολόγηση, αλλά πάνω απ’ όλα την κοινωνιολογία της ελληνικής κασέλας in situ», ανέφερε η σκηνογράφος-ενδυματολόγος και πρόεδρος του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, Ιωάννα Παπαντωνίου.

«Μια κασέλα που προορίζεται να παραδώσει στην αιωνιότητα όλο αυτό το υλικό, είναι αυτό το βιβλίο», σημείωσε η Διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη.

«Η κασέλα στην παράδοση, η παραγωγή και η χρήση της, η διακόσμηση, τα διακοσμητικά θέματα, το οδοιπορικό της αναζήτησης της κασέλας σε όλο τον ελληνικό χώρο αλλά και η οδύσσεια της χρονολόγησης της, κρύβονται φυλαγμένα από το χρόνο μέσα σε αυτό το βιβλίο που χρόνια στοιχειοθέτησαν και δούλεψαν για να πραγματοποιηθεί, η Βιργινία Ματσέλη και ο Άρης Τσαραβόπουλος», υπογράμμισε.

Πρόσθεσε δε ότι «η κασέλα ως χώρος που προφυλάσσει τα μυστικά, τα κειμήλια, τις αξίες γίνεται πλέον ένα αντικείμενο σεβαστό ιερό, πολυσήμαντο και όχι απλά ένα κιβώτιο από ξύλο».

«Στην εποχή μας η κασέλα ‘ταξιδεύει’, όχι όμως με τη νύφη ή τον γαμπρό, με τον ναυτικό ή τον ξενιτεμένο, αλλά με τον έμπορο-γυρολόγο που την αρπάζει κυριολεκτικά από τον χώρο της, για να τη μεταφέρει στα αστικά κέντρα όπου θα πουληθεί ως αντίκα. Στην καλύτερη περίπτωση, θα καταλήξει σε μουσείο με λαογραφικό ή πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα», τόνισε η εθνολόγος Βιργινία Ματσέλη και πρόσθεσε:
«Με την απομάκρυνση μιας κασέλας από τον τόπο όπου κατασκευάστηκε χάνονται πολλές από τις τοπικές ιδιαιτερότητες, χάνονται στοιχεία από τις διαδρομές που ακολούθησε ώσπου να φτάσει στον τελικό της χρήστη. Η κασέλα, ως αντίκα γίνεται ένα απρόσωπο αντικείμενο με άγνωστο και αβέβαιο παρελθόν».

«Αυτό ακριβώς το παρελθόν, το ζωντανό ακόμα χθες του λαού μας, προσπαθεί να καταγράψει, η παρούσα έρευνα. Γι’ αυτό και η προσπάθεια στράφηκε ιδιαίτερα στους χώρους όπου η χρήση της κασέλας επιβίωνε έως πρόσφατα, για να προλάβουμε εν ζωή τους τελευταίους από τους χρήστες της και να συγκεντρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για τις συνήθειες και τις παραδόσεις, που σχετίζονται μ’ αυτήν. Ένας άλλος στόχος, της επιτόπιας έρευνας, ήταν να αναγνωριστούν και να ταξινομηθούν, κατά το δυνατόν, οι διάφοροι τύποι κασέλας που διαμορφώθηκαν, από τόπο σε τόπο, από τη μια κοινωνική ομάδα στην άλλη και από γενιά σε γενιά», συμπλήρωσε ο αρχαιολόγος Άρης Τσαραβόπουλος «Πράγματα που στο παρελθόν έχουν αγγίξει το νου και την καρδιά μας έρχεται η στιγμή να πάρουν συγκεκριμένη μορφή, να βρουν το απαραίτητο υλικό κειμένων και εικόνων και να γίνουν βιβλίο», ανέφερε η εκδότρια Ραχήλ Καπόν.

«Νιώσαμε την πρόκληση να διασώσουμε σε έναν τόμο ό,τι αφορά τα ιεροφυλάκια αυτά της καθημερινότητας, τις κιβωτούς των νυφιάτικων ονείρων», κατέληξε.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ