H… καλή «κακιά μητριά»

Τη συναντήσαμε όλοι ως παιδιά στη Χιονάτη, τη Σταχτομπούτα, τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ, και σε όλα τα παραμύθια του πάνθεου της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας. Σήμερα όμως, η πραγματικότητα έχει αλλάξει, και ο ρόλος της δεύτερης συζύγου η οποία παντρεύεται κάποιον που έχει ήδη παιδιά γίνεται ολοένα και ευρύτερα διαδεδομένος στην ελληνική οικογένεια.

Η τυπική οικογενειακή δομή έχει αλλάξει και νέα σχήματα έρχονται ν’ αντικαταστήσουν τα παλιά. Καλύτερα ή χειρότερα; Μπορεί ν’ αναρωτηθεί κανείς. Την απάντηση θα τη δώσουμε εμείς οι ίδιοι, μέσα από τη στάση μας και τη συμπεριφορά μας.

Ο ρόλος της μητριάς

Ήδη ο όρος ‘μητριά’ είναι φορτισμένος με αρνητικούς συνειρμούς. Αλλά και τα καθήκοντα αυτού του ρόλου είναι εξίσου απαιτητικά, δύσκολα, και ψυχοφθόρα, αν δεν αντιμετωπιστούν με οργανωμένο και προγραμματισμένο τρόπο.

Ξεκινώντας μια νέα οικογένεια, όταν προϋπάρχει γάμος του συζύγου και παιδιά από αυτόν, η καλύτερη τακτική για τη νέα σύζυγο είναι να εξωτερικεύσει τους φόβους και τις ανησυχίες της. Η ελπίδα ότι ‘αν δε μιλήσω για το πρόβλημα θα εξαφανιστεί’ είναι απατηλή και αβάσιμη και, τελικά, μια τέτοια στάση δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει.

Ο χρυσός κανόνας για να θυμάται κανείς είναι ότι τα καινούργια παιδιά μπορεί να μη θέλουν τη νέα σύζυγο και να θέλουν στη θέση της τη βιολογική μητέρα τους, πράγμα το οποίο δεν είναι δυνατό. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς αυτή την κατάσταση είναι να το συζητήσει με ειλικρίνεια μαζί τους. Η νέα σύζυγος -αλλά και ο πατέρας- μπορεί να εξηγήσει στα παιδιά ότι δεν πρόκειται να πάρει τη θέση της μητέρας τους.

Τα χαρακτηριστικά του επιτυχημένου δεύτερου γάμου με παιδιά

Δεν υπάρχει αυτόματη αγάπη

Οι σχέσεις χρειάζονται το χρόνο τους, για να μεγαλώσουν και να γίνουν βαθύτερες, αλλά και για να περάσουν από το στάδιο του θρήνου για την προηγούμενη οικογενειακή σχέση που διακόπηκε. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες του βιολογικού γονιού, της νέας του συζύγου, αλλά και των παιδιών θα πρέπει να περιλαμβάνουν και μια ‘περίοδο χάριτος’ και γνωριμίας των μελών του νέου σχήματος.

Μια από τις μεγαλύτερες παγίδες του δεύτερου γάμου με παιδιά που προϋπάρχουν είναι η ιδέα ότι ‘τώρα είμαστε μια μεγάλη, χαρούμενη οικογένεια!’. Αυτή η εξιδανίκευση είναι συνήθως το αποτέλεσμα προηγούμενων απωλειών οι οποίες όμως δεν έχουν επιλυθεί και προετοιμάζουν το έδαφος για απογοήτευση και αποτυχία.

Χρειάζεται αμοιβαίος σεβασμός και χρόνος για την ανάπτυξη της σχέσης των μελών της νέας οικογένειας και, συνήθως 2-3 χρόνια είναι απαραίτητα για τη δημιουργία ενός νέου, δυνατού οικογενειακού δεσμού.

Δύσκολοι καιροί για παιδιά

Όταν φτάσει η ώρα του δεύτερου γάμου, συνήθως το παιδί μπαίνει σε μια νέα μεταβατική περίοδο, μια τρίτη οικογενειακή κατάσταση. Η πρώτη ήταν η βιολογική οικογένεια, η δεύτερη ήταν η χωρισμένη οικογένεια, και η τρίτη είναι η οικογένεια που προκύπτει από τον δεύτερο γάμο.

Τα παιδιά χρειάζονται την κατανόηση και την συγκατάθεση των γονιών τους να θρηνήσουν τις απώλειες στη ζωή τους πριν να εισέλθουν στο νέο οικογενειακό σύστημα. Αδυναμία αποδοχής του θρήνου ως φυσικό συναίσθημα (πχ ο γονιός που μαλώνει το παιδί του και το συμβουλεύει να είναι χαρούμενο με τη νέα οικογένεια) μπορεί να οδηγήσει σε θυμό και προβλήματα συμπεριφοράς από την πλευρά του παιδιού.

Ένας τρόπος για να βοηθήσει ο βιολογικός γονιός το παιδί του είναι να διατηρήσει το στενό δεσμό μαζί του και, αρχικά, ν’ αφήσει τις σχέσεις με τον νέο γονιό να εξελιχθούν σε πιο αργό και αβίαστο ρυθμό. Το παιδί σταδιακά θα ανταποκριθεί στην αγάπη και το δεσμό του νέου ζευγαριού, καθώς επιθυμεί την ευτυχία του γονιού του.

Γερή σχέση του ζευγαριού

Αν και τα νέα καθήκοντα και ευθύνες, συμπεριλαμβανομένης και της πειθαρχίας, μπορεί να έχουν αρχικά κάποια δυσκολία για τον μη-βιολογικό γονιό, το μυστικό της επιτυχίας για οποιοδήποτε σωστό οικογενειακό σύστημα είναι η αμοιβαία αγάπη, ο σεβασμός και η φροντίδα του ενός προς τον άλλον.

Το ζευγάρι θα πρέπει να επεξεργαστεί μαζί τις δυσκολίες της δημιουργίας της νέας οικογένειας, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένο γι’ αυτές και γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται ποιοτικό χρόνο μαζί, ώστε να ενδυναμώσουν τη σχέση τους και να μην καμφθούν από τα προβλήματα και το στρες.

Καθιέρωση οικογενειακών παραδόσεων

Η κάθε οικογένεια δημιουργεί τη δική της κουλτούρα, τις δικές της παραδόσεις και ‘ήθη και έθιμα’. Αυτό δίνει στα μέλη της την αίσθηση ότι ανήκουν σε μια ιδιαίτερη ομάδα και ενδυναμώνει τους δεσμούς μεταξύ τους.

Νέες παραδόσεις μπορούν να δημιουργηθούν γύρω από το πώς γιορτάζει η νέα οικογένεια διάφορες γιορτές κι επετείους. Η νέα οικογένεια θα πρέπει να βοηθήσει τα παιδιά να διατηρήσουν τους δεσμούς τους με τον βιολογικό γονιό που δε ζει μαζί τους, χωρίς όμως να παρεμβαίνει σε αυτή τη σχέση.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του νέου ρόλου της μητριάς

1. Να θυμάστε ότι τα παιδιά του συζύγου σας είναι παιδιά και ότι βρίσκονται αντιμέτωπα με μια νέα κατάσταση για την οποία είναι απροετοίμαστα, έχουν φόβους, αμφιβολίες, ίσως πίκρα και θυμό. Το πιθανότερο είναι ότι στη μεταβατική αυτή περίοδο θα επιδείξουν κάποια δυστροπία ή άσχημη συμπεριφορά, που όμως θα περάσει με τον καιρό.

Μην αρχίσετε να μοιράζετε τιμωρίες δεξιά-αριστερά και μην αναλάβετε το ρόλο αυτού που επιβάλλει τάξη και πειθαρχία. Συζητήστε το θέμα με τον σύζυγό σας και αναθέστέ του αυτό το καθήκον. Αν δεν το διευθετήσετε κατ’ αυτόν τον τρόπο, στα μάτια των παιδιών θα έχετε τον ρόλο του ‘κακού’.

2. Μιλήστε στα παιδιά. Δείξτε ενδιαφέρον γι’ αυτά που κάνουν στο σχολείο, πως είναι η ζωή τους, τα ενδιαφέροντά τους, κλπ. Διατηρήστε τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη συζήτηση από ενδιαφέρον και για γνωριμία και στην εξονυχιστική ανάκριση. Διατηρήστε τις γραμμές της επικοινωνίας και μην λέτε ή σχολιάζετε οτιδήποτε σας εμπιστευτούν στον πατέρα τους.

3. Κρατήστε τα μυστικά τους. Είναι σίγουρο ότι θα σας δοκιμάσουν για να δουν αν μπορούν να σας εμπιστευτούν. Προφανώς, αν σας πουν κάτι σοβαρό θα πρέπει να το μοιραστείτε με τον πατέρα τους, ο οποίος όμως δεν θα πρέπει να τους αποκαλύψει ποια ήταν η πηγή πληροφόρησής του.

4. Μην προσπαθήσετε να πάρετε το ρόλο της απούσας μητέρας. Παραμείνετε ο εαυτός σας, μη δείχνετε ψεύτικη και μην προσπαθείτε ν’ αντιγράψετε τη μητέρα τους.

5. Όταν αντιμετωπίζετε δυσκολίες να υπενθυμίζεται στον εαυτό σας ότι θα έρθουν και καλύτερες ημέρες.

6. Γίνετε καλή ακροάτρια.

7. Μη λέτε άσχημα πράγματα ή κατηγόριες (ακόμα κι όταν αυτά αληθεύουν) για τη μητέρα των παιδιών του συζύγου σας μπροστά τους. Διατηρήστε τις γραμμές επικοινωνίας ανοιχτές μαζί της και περάστε στα παιδιά το μήνυμα ότι δεν προσπαθείτε να τα αποκόψετε από τη βιολογική τους μητέρα.

8. Προσπαθήστε να λειτουργήσετε ως οικογένεια, κάνοντας διάφορα πράγματα μαζί. Μην ξεχνάτε όμως ότι, για να συμβεί κάτι τέτοιο, χρειάζεται κόπος και χρόνος. Καθώς τα παιδιά θα σας γνωρίσουν καλύτερα και θα σας εμπιστεύονται περισσότερο, η οικογενειακή ζωή θα βελτιωθεί για όλους.

9. Φερθείτε στα παιδιά με σεβασμό, κατανόηση και, πάνω απ’ όλα, μην ξεχνάτε ότι είναι παιδιά και ότι η νέα αυτή κατάσταση είναι εξίσου δύσκολη γι’ αυτά και είναι εξίσου απροετοίμαστα να τη χειριστούν.

10. Μην θεωρείτε τίποτα δεδομένο, μια που δεν υπάρχουν συνταγές και θα πρέπει να εμπιστευτείτε το ένστικτό σας και να βασιστείτε στη συνεργασία με το σύζυγό σας.

health.in.gr