Aθλητής: «Μηχανή» υψηλών επιδόσεων και άνθρωπος

Όταν παρακολουθούμε ένα αθλητικό γεγονός, όπως είναι φυσικό επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας στον αθλητή ή τους αθλητές που με την απόδοσή τους καθορίζουν την έκβαση ενός αγώνα. Ο θαυμασμός είναι το κυρίαρχο συναίσθημα. Ωστόσο, σπανίως σκεφτόμαστε τον άνθρωπο που κρύβει μέσα του o αθλητής.

Ένα διαφορετικό είδος προπόνησης
Στη δουλειά της με την προπόνηση επαγγελματιών αθλητών, η Δρ Yolanda Bruce Brooks επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στον άνθρωπο που κρύβει μέσα του ο αθλητής.

Ποια είναι η ειδικότητα της δόκτορος; Είναι ψυχολόγος, με μια ολοένα και γνωστότερη ειδικότητα, που εξειδικεύεται με την ψυχολογική προετοιμασία και προπόνηση αθλητών από τη National Football League, τη National Basketball Association, τη Major League Baseball, και τη National Hockey League των ΗΠΑ. Τι βλέπει λοιπόν η Δρ Brooks αντικρίζοντας έναν αθλητή;

Ο αθλητής ως μέλος δυο ξεχωριστών και ιδιαίτερα απαιτητικών οικογενειών
Το σίγουρο είναι ότι η Δρ Brooks στη δουλειά της με τους αθληλές δεν αντικρίζει κάθε φορά έναν σούπερ σταρ με αθλητικά. Αντιμετωπίζει τον κάθε αθλητή ως μέλος δυο ξεχωριστών, και μάλιστα ιδιαίτερα απαιτητικών, οικογενειών.

Πράγματι, ο αθλητής δεν δρα αυτόνομα, με την έννοια ότι είναι μέλος και ανήκει ψυχολογικά σε κάποιο ευρύτερο σύστημα, συγκεκριμένα στην οικογένειά του, αλλά και στην ομάδα στην οποία παίζει.

Η Δρ Brooks αντιμετωπίζει τον αθλητή ολιστικά, και αξιολογεί το πώς αυτό το άτομο λειτουργεί ως μέλος των δύο αυτών βασικών ομάδων στις οποίες ανήκει. Έτσι, κάνει μια εκτίμηση των δυνατών ψυχολογικών σημείων του αθλητή, ενώ παράλληλα προσέχει ποιες αδυναμίες του θα πρέπει να βελτιωθούν, ιδίως σε θέματα όπως το να ανταπεξέρχεται σε αντίξοες καταστάσεις, να μπορεί να κάνει γρήγορες μεταβάσεις, να προσαρμόζεται με ευελιξία και να μεγιστοποιεί τις δυνατότητές του και στα δύο συστήματα.

Aθλητής, oμάδα και oικογένεια
Ο αθλητής ή η αθλήτρια, είναι καταρχήν ένα άτομο που ζει ενταγμένο στην κοινωνία, και αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί καταρχήν η πρωταρχική του ταυτότητα, ή η υποδομή του ποιο είναι αυτό το άτομο, από την οποία πηγάζουν και οι άλλες εκφάνσεις της ιδιαίτερης ταυτότητάς του, όπως είναι για παράδειγμα η ιδιότητα του αθλητή.

Η ομάδα αποτελεί για τον αθλητή μια παράλληλη οικογένεια, με κανόνες, μηχανισμούς, ιδιαίτερες συμπάθειες, χαρακτηριστικές συμπεριφορές, μια οικογένεια από άτομα που δε συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς αίματος, ωστόσο είναι στενά δεμένα με την ίδια κουλτούρα και έχουν τους ίδιους στόχους.

Ολόκληρος ο τρόπος ζωής των αθλητών περιστρέφεται γύρω από την ομάδα τους, την κουλτούρα της ομάδας και, βέβαια, τα ημερολόγια με τις προπονήσεις και τις άλλες ομαδικές υποχρεώσεις.

Η ιδιαιτερότητα της ‘οικογένειας’ αυτής (της επαγγελματικής αθλητικής ομάδας) είναι ότι σύντομα αναγκάζει τα ‘παιδιά’ της, δηλαδή τους επαγγελματίες αθλητές να ανεξαρτητοποιηθούν και να φύγουν από τους κόλπους της.

Η επαγγελματική καριέρα ενός αθλητή που παίζει σε μια ομάδα δεν ξεπερνάει την ηλικία των 30 ή 35 χρόνων, πράγμα το οποίο δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στον αθλητή.

Από τη μια υπάρχει επαγγελματική ανασφάλεια, μια που ο αθλητής θα πρέπει να βρει κάτι να απασχοληθεί και να κερδίσει τα προς το ζειν και μετά τη λήξη της επαγγελματικής του θητείας στην ομάδα, ενώ από την άλλη ο αθλητής έχει στρες σχετικά με το μέλλον του.

Όταν η ζωή του αθλητή περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από την ομάδα του, είναι δύσκολο γι’ αυτόν να οραματιστεί τη ζωή μετά τον επαγγελματικό αθλητισμό και να έχει ένα όραμα το οποίο θα μπορεί να ακολουθήσει.

Έτσι, σύμφωνα με τη Δρ Brooks είναι σημαντικό για τους αθλητές ν’ αρχίσουν να προετοιμάζονται ψυχικά αλλά και πρακτικά για την αποχώρησή τους από την ομάδα ήδη από όταν ασχολούνται επαγγελματικά με τον αθλητισμό.

Είναι σημαντικό για κάθε αθλητή να σκεφτεί τι θέλει να κάνει με τη ζωή του, ποιοι είναι οι στόχοι του και που θέλει να φτάσει, όταν η δόξα το χρήμα και η σταθερή αθλητική επαγγελματική ταυτότητα χαθούν.

Όταν η ψυχολογική και πρακτική αυτή προετοιμασία γίνεται κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής αθλητικής ζωής του ατόμου, σύμφωνα με τη Δρ Brooks, υπάρχουν πολλές πιθανότητες μελλοντικής επιτυχίας και ομαλής μετάβασης σε έναν άλλο τρόπο ζωής, μια που ο αθλητής έχει πολλές ψυχικές δυνάμεις, αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση, στοιχεία που μπορεί ν’ αξιοποιήσει θετικά.

Αντίθετα, αν αφήσει τα πράγματα στην τύχη τους και περιμένει να δει τι θα κάνει με την υπόλοιπη ζωή του αφού ‘συνταξιοδοτηθεί’ από τον επαγγελματικό αθλητισμό και τη συμμετοχή του στην ομάδα του, οι πιθανότητες σωστής επιλογής και ομαλής μετάβασης στη νέα φάση της ζωής του μειώνονται.

Αυτό συμβαίνει γιατί ο αθλητής δεν είχε το χρόνο να σκεφτεί, να προετοιμαστεί ψυχολογικά και να οργανώσει κάποια πράγματα όσο είχε τις δυνάμεις του στο έπακρο.

Η αποχώρηση από τον επαγγελματικό στίβο του αθλητισμού, ακόμα και αν γίνει με τιμές και αναγνώριση, αφήνει στον ‘συνταξιοδοτημένο’ αθλητή μια πικρία, ίσως απογοήτευση και αίσθηση του ανεκπλήρωτου, ιδίως επειδή οι δυνάμεις του δεν έχουν στερέψει, απλώς δεν επαρκούν για τον επαγγελματικό αθλητισμό.

Ακόμα, το να φύγει κανείς από την ομάδα του, επειδή πρέπει ν’ αποχωρήσει επαγγελματικά και να μεταβεί σε ένα άλλο στάδιο της ζωής του, δημιουργεί και πληθώρα ψυχολογικών προβλημάτων: ο αθλητής αισθάνεται την απώλεια της ομάδας και των συμπαικτών του πράγμα που το βιώνει σαν σημαντική συναισθηματική απώλεια και παρουσιάζει κρίση στην ταυτότητά του, στο πώς βλέπει και ορίζει τον εαυτό του. Αυτά όλα επηρεάζουν με τη σειρά τους την οικογενειακή και κοινωνική ζωή του αθλητή έξω από την ομάδα του.

health.in.gr