Νεανικός Διαβήτης: φροντίδα χωρίς πανικό

Το παιδί σας μόλις διαγνώστηκε με σακχαρώδη διαβήτη. Κατά πάσα πιθανότητα, παρουσίασε θορυβώδεις εκδηλώσεις και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Εσείς είστε τρομαγμένοι και αναρωτιέστε τι θα συμβεί στο μέλλον. Κι όμως, δεν υπάρχει λόγος. Το παιδί σας θα συνεχίσει να ζει μια φυσιολογική, δραστήρια ζωή όπως εκατομμύρια άλλα παιδιά με διαβήτη σε όλο τον κόσμο.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα μεταβολικό νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από την μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας ή την μειωμένη δραστικότητά της στους ιστούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται υπερβολικά τα επίπεδα της γλυκόζης (του «ζαχάρου») στο αίμα, με δυσάρεστες επιπτώσεις στον οργανισμό.

Διακρίνεται σε δύο κατηγορίες. Ο τύπος Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος (παλαιότερα νεανικός διαβήτης) παρουσιάζεται όταν υπάρχει σοβαρή έλλειψη ινσουλίνης λόγω καταστροφής των ινσουλινοπαραγωγών κυττάρων β του παγκρέατος, εμφανίζεται πριν τα 35 χρόνια και απαιτεί χορήγηση ινσουλίνης εφ’όρου ζωής. Περιλαμβάνει περίπου το 10% των διαβητικών.

Ο τύπος ΙΙ ή μη ισουλινοεξαρτώμενος συμβαίνει όταν το πάγκρεας δεν παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης ενώ αυτή που παράγεται έχει μειωμένη δραστικότητα. Απαντάται σε άτομα άνω των 40 ετών, συνήθως παχύσαρκα ενώ έχει πιο αργή εξέλιξη. Συχνά οι πάσχοντες αργούν να το αντιληφθούν. Ελέγχεται πιο εύκολα με δίαιτα και αντιδιαβητικά δισκία.

Αίτια, συμπτώματα και επιπλοκές
Τα παιδιά κατά κανόνα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι. Η νόσος εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ 10 και 16 ετών. Για κάποιον άγνωστο λόγο, το αμυντικό σύστημα του οργανισμού αντιλαμβάνεται τα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα τύπου β του παγκρέατος ως ξένα και τους επιτίθεται καταστρέφοντάς τα. Αυτό συμβαίνει σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση, ενώ ενοχοποιούνται και ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως πχ ιοί και κάποιοι άλλοι άγνωστοι σε εμάς.

Όσο μειώνεται η παραγωγή της ινσουλίνης, η γλυκόζη αυξάνεται απότομα και προκαλεί πολυουρία που με τη σειρά της οδηγεί στην αφυδάτωση και την πρόκληση αισθήματος δίψας. Παράλληλα, η έλλειψη ινσουλίνης εκτρέπει τον μεταβολισμό προς άλλα βιοχημικά μονοπάτια, με αποτέλεσμα την απώλεια βάρους, την εξάντληση και την παραγωγή τοξικών ουσιών (κετόνες) που σε μεγάλη συγκέντρωση μπορούν να προκαλέσουν κετοξεωτικό κώμα.

Όλα τα άτομα με διαβήτη μπορούν να εμφανίσουν επιπλοκές με την πάροδο του χρόνου οι οποίες είναι συχνότερες στους πάσχοντες από διαβήτη τύπου Ι. Σε αυτές περιλαμβάνονται βλάβες στα μάτια (καταρράκτης και αμφιβληστροειδοπάθεια), στους νεφρούς, στα περιφερικά νεύρα και διαβητικά έλκη στα πόδια καθώς τα τραύματα στους διαβητικούς καθυστερούν να επουλωθούν και έχουν την τάση να επιμολύνονται. Επίσης, οι διαβητικοί κινδυνεύουν 2-4 φορές περισσότερο να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα. Όλα αυτά περιορίζονται σημαντικά με την καλή ρύθμιση της γλυκόζης και τον τακτικό ιατρικό έλεγχο.

Αντιμετώπιση
Δεν υπάρχει θεραπεία για τον διαβήτη τύπου Ι και απαιτείται αγωγή δια βίου για τον έλεγχο της διαταραχής. Αυτή η αγωγή έχει δύο σκέλη: ινσουλίνη και δίαιτα.

Ινσουλίνη: Σήμερα χρησιμοποιείται μόνο ανθρώπινη ινσουλίνη που κατασκευάζεται με τη βοήθεια της γενετικής μηχανικής. Υπάρχουν πάνω από 20 τύποι ινσουλίνης στην αγορά που διαφέρουν ως προς το χρόνο έναρξης, κορύφωσης και τη συνολική διάρκεια δράσης. Αρχικά δύο δόσεις την ημέρα είναι αρκετές, αλλά καθώς μεγαλώνει το παιδί μάλλον θα χρειαστεί τρεις ή τέσσερις προκειμένου να ρυθμιστεί τέλεια και να περιοριστούν οι επιπλοκές στο ελάχιστο.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει χάπι ινσουλίνης γιατί το στομάχι τη διασπά αχρηστεύοντάς την και έτσι μόνη λύση παραμένει η υποδόρια ένεση. Ωστόσο, μπορούν να ληφθούν κάποια απλά μέτρα που καθιστούν την διαδικασία της ένεσης πιο άνετη:

-Η ινσουλίνη να έχει θερμοκρασία δωματίου. Ζεστάνετε το φιαλίδιο στην παλάμη σας. Η ένεση παγωμένης ινσουλίνης είναι επώδυνη.

-Να χρησιμοποιείτε σύριγγα με μικρή βελόνη 28G ή 29G.

-Να προτιμάτε καινούργιες κάθε φορά βελόνες. Είναι πιο μυτερές και διατηρούν την επίστρωση σιλικόνης που τις κάνει να γλιστρούν πιο εύκολα.

-Οι καινούργιες σύριγγες επίσης προλαμβάνουν τις τοπικές λοιμώξεις.

-Να εναλλάσσετε τις θέσεις όπου κάνετε τις ενέσεις.

-Να μη σφίγγεστε στο σημείο που κάνετε την ένεση και να εισάγετε τη βελόνα στο δέρμα με μία απότομη κίνηση.

-Να έχετε τη βελόνα πάντα υπό σταθερή γωνία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή της από το δέρμα.

Εκτός από τις σύριγγες, υπάρχουν ενέσιμα στυλό ινσουλίνης που είναι πιο εύκολα στη χρήση και τη μεταφορά αλλά με λίγο υψηλότερο κόστος. Η ευκολία, η ασφάλεια στη δοσολογία και η διακριτικότητα τα κάνει πολύ χρήσιμα στα παιδιά που πρέπει να μάθουν να κάνουν μόνα τους την ένεση.

Στο προσεχές μέλλον αναμένεται να κυκλοφορήσουν πιο φιλικά σκευάσματα ινσουλίνης με τη μορφή ρινικού σπρέι. Επίσης ήδη γίνονται δοκιμές με ενθαρρυντικά αποτελέσματα μεταμοσχεύοντας νησίδια του παγκρέατος που μπορούν να παράγουν ινσουλίνη στον οργανισμό.

Δίαιτα: Το σκέλος της δίαιτας δεν είναι λιγότερο σημαντικό, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο/η διαβητικός παραμένει παιδί. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να δίνεται η αίσθηση ότι τιμωρείται και στερείται τροφές που αγαπά. Υπάρχουν πολλές νόστιμες συνταγές κατάλληλες για διαβητικούς που θα ικανοποιήσουν και το πιο δύσκολο παιδί. Η δίαιτα του διαβητικού ουσιαστικά είναι η υγιεινή δίαιτα που πρέπει να ακολουθεί κάθε οικογένεια, με κάποιες όμως τροποποιήσεις.

Σκοπός της δίαιτας είναι, πέρα από τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα, η γενικότερη διατήρηση της καλής υγείας. Πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, χαμηλή σε σάκχαρα (χαμηλή – όχι καθόλου!), λίγα λίπη και με ποικιλία. Πρέπει να λαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, 3 ή 4 φορές την ημέρα, και να προσαρμόζεται στη δραστηριότητά του.

Μερικές χρήσιμες συμβουλές:
-Φροντίστε να τρώει περίπου την ίδια ποσότητα τροφής κάθε ημέρα.

-Να προτιμά το νερό όταν διψάει. Έτσι, δεν αφυδατώνεται (κίνδυνος για τους διαβητικούς) και περιορίζεται ή λήψη υδατανθράκων.

-Αυξήστε τη λήψη φυτικών ινών τρώγοντας λαχανικά, μαύρο ψωμί και ανάλογα δημητριακά.

-Να έχετε πάντα καθαρισμένα, κομμένα λαχανικά στο ψυγείο έτοιμα προς κατανάλωση.

-Μπορεί να φάει κάποιο γλυκό μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Απλά προγραμματίστε το και προτιμήστε μισή μερίδα.

-Περιορίστε τα λίπη προτιμώντας ελαιόλαδο αντί για βούτυρο ή μαργαρίνη, γαλακτοκομικά με λίγα λιπαρά, μικρότερες μερίδες κρέατος και κατά προτίμηση κοτόπουλο χωρίς πέτσα και θαλασσινά.

-Προσέξτε τα έτοιμα φαγητά και σνακ.

Τέλος, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η σημασία της άσκησης. Η τακτική άσκηση βελτιώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και την καθιστά πιο δραστική, ενώ βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Παράλληλα, τονώνει το καρδιαγγειακό, μειώνει την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη.

Ίσως το πιο σημαντικό σε μία χρόνια ασθένεια είναι η καλή διάθεση και το αίσθημα ευεξίας που δημιουργεί η γυμναστική. Ο ιατρός θα χρειαστεί να προσαρμόσει τη δοσολογία της ινσουλίνης ανάλογα με τη σωματική δραστηριότητα.

Ζώντας με το διαβήτη
Η ανατροφή ενός παιδιού δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση, πόσο μάλλον όταν πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία στο παιδί σχολικής ηλικίας, είναι να το διαβεβαιώνουν οι γονείς ότι δεν φταίει αυτό για το γεγονός ότι αρρώστησε και δεν πρέπει να νιώθει ενοχές ή ντροπή. Σε καμία, όμως, περίπτωση δεν πρέπει να είναι υπερπροστατευτικοί γιατί κάτι τέτοιο θα υπονομεύσει την αυτοπεποίθηση του παιδιού, θα δυσκολέψει την προσαρμογή του καθώς μεγαλώνει και θα χρησιμοποιεί την ασθένεια του ως τρόπο επιβολής στην οικογένεια.

Έχει μεγάλη σημασία να μάθει από νωρίς να μετράει τακτικά τη γλυκόζη του αίματος του και να λαμβάνει μόνο του την ινσουλίνη. Καθώς μεγαλώνει, πρέπει να ενημερώνεται για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει και να μάθει πως να φροντίζει τον εαυτό του συνολικά. Ρόλος των γονέων είναι η διαρκής υποστήριξη και η ανοικτή επικοινωνία με το παιδί τους.

health.in.gr